Арэса
| Арэса лац. Aresa | |
 Рака Арэса каля места Любань | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Выток | каля в. Ляўкі |
| Вусьце | Пціч |
| Краіны басэйну | Беларусь |
| Вобласьці | Менская вобласьць і Гомельская вобласьць |
| Даўжыня | 128 км |
| Сярэднегадавы сьцёк | 16,7 м³/с |
| Плошча басэйну | 3620 км² |
| Нахіл воднай паверхні | 0,26 ‰ |
Арэ́са, Раса́ — рака ў Беларусі, правы прыток ракі Пцічы (басэйн Дняпра). Цячэ ў Менскай і Гомельскай абласьцях. Даўжыня 128 км. Плошча вадазбору 3620 км². Выдатак вады ў вусьці 16,7 м³/с. Агульны спад ракі 32,7 м. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,26 ‰.
Асноўныя прытокі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Правыя: Асьвіца, канава Дабрынка, Таліца
- Левыя: Солан, Нешчанка, магістральны канал Чабускі, магістральны канал Слаўкавіцка-Ямінскі
На рацэ
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Агульныя зьвесткі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пачынаецца за 2 км на паўднёвы захад ад вёскі Ляўкоў Старадароскага раёну, цячэ ў Любанскім і Рудабельскім раёнах Цэнтральнабярэзінскай раўнінай, ніжняя плынь у Прыпяцкім Палесьсі.
Даліна на вялікім працягу невыразная, месцамі шырынёй 0,3—1 км. Абалона пераважна двухбаковая, ніжэй за вёску Падарэсьсе яе шырыня 0,1—1 км. Рэчышча амаль на ўсім працягу каналізаванае, шырыня яго ад 5—10 м у вярхоўі да 30—35 м у ніжняй плыні. Сустракаюцца невялікія, затапляльныя пясковыя выспы[1].
Жыўленьне ракі мяшанае, пераважна сьнегавое. Веснавое разводзьдзе пачынаецца ў 2-й дэкадзе сакавіка і доўжыцца 40—80 дзён, затапляе вялікія прасторы, у тым ліку асушаных балатоў. Максымальны выдатак вады каля вёскі Андрэеўка (за 12 км ад вусьця) адзначаны ў 1931—301 м³/с, найменшы — у 1927 каля вёскі Андрэеўка (2,14 м³/с). Летне-восеньская межань доўжыцца каля 5 месяцаў. Рака замярзае ў 2-й палове сьнежня, крыгалом — у 2-й дэкадзе сакавіка. У верхняй плыні, за 7 км на поўнач ад места Любань, Любанскае вадасховішча, якое ўваходзіць у Арэскую мэліярацыйную сыстэму і істотна ўплывае на гідралягічны рэжым Арэсы, бо затрымлівае веснавыя воды (65 млн м³). На шэрагу асушальных каналаў усталяваныя шлюзы-рэгулятары. Рэжым ракі вывучаўся на 5 пастах, адзін зь іх — пры в. Андрэеўцы дзейнічае і ў наш час[2].
Рэльеф вадазбору ў паўночнай частцы слабаўзгорысты ў спалучэньні з раўнінным, на поўдні — плоскі. Лясы мяшаныя, значна забалочаныя. Пераважаюць іглічныя пароды. Сярод балотаў левабярэжжа сустракаюцца азёры, найбольшае зь іх — возера Вячэра.
Рака атрымала шырокую вядомасьць па апублікаваньні ў 1933 годзе паэмы Янкі Купалы «Над ракою Арэсай».
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Блакітная кніга Беларусі. Энцыкл. — Мн.: 1994. С. 39—40.
- ^ Гідрамэтцэнтар Беларусі (рас.)
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Блакітная кніга Беларусі: энцыкл / Рэдкал.: Н. А. Дзісько, М. М. Курловіч, Я. В. Малашэвіч і інш.; Маст. В. Г. Загародні. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — ISBN 5-85700-133-1 С. 39—40.
- Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 1: Ааліты ― Гасцінец / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1983. — 574 с.: іл.
- Государственный водный кадастр: Водные ресурсы, их использование и качество вод (за 2004 год) / М-во природных ресурсов и охраны окружающей среды. — Мн., 2005. — 135 с.
- Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл.ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил.
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1-2. — Л., 1971.