Шахматная алімпіяда

Ша́хматная Алімпія́да — штодвухгадовы шахматны турнір між нацыянальнымі зборнымі краінаў сьвету, які ладзіцца пад эгідай Міжнароднай шахматнай фэдэрацыі. Тэрмін «Алімпіяда» ня мае дачыненьня да Алімпійскіх гульняў.

Мінуўшчына

Першая Алімпіяда прайшла неафіцыйна; паколькі шахматы ня былі ўключаныя ў праграму Алімпійскіх гульняў у Парыжы, было вырашана зладзіць там жа і асобнае шахматнае спаборніцтва. На апошні дзень неафіцыйнай Алімпіяды, 20 ліпеня 1924 року, была створаная ФІДЭ^[1].

Першая афіцыйная алімпіяда, арганізаваная ФІДЭ, адбылася ў 1927 року ў Лёндане^[2]. Да II сусьветнай вайны спаборніцтвы праводзіліся нерэгулярна праз розныя прамежкі часу; з 1950 року Алімпіяды ладзяцца штодвагады^[2].

Спаборніцтвы

Браць удзел у Алімпіядзе можа кожная шахматная асацыяцыя-ўдзельніца ФІДЭ^[2]. Каманда можа складацца зь пяці гульцоў: чатырох асноўных і аднаго запаснога^[2]. З 1976 каманды гуляюць не ў кругавым турніры, а паводле швайцарскай сыстэмы^[2].

Алімпіяда падзяляецца на два турніры: адкрыты і жаночы чэмпіянаты. Пераможца адкрытага чэмпіянату атрымлівае пераходны кубак Гэмілтана-Расэла (прадастаўлены ангельскім магнатам Фрэдэрыкам Гэмілтанам-Расэлам для Алімпіяды 1927 року); пераможца жаночага чэмпіянату атрымлівае кубак Веры Менчык (названы ў гонар першай чэмпіёнкі сьвету).

Вынікі (адкрыты чэмпіянат)

Рок	Турнір	Гаспадары	Золата	Срэбра	Бронза
1924	I неафіцыйная алімпіяда шахматная алімпіяда (індывідуальная)	Парыж, Францыя	Чэхаславаччына 31	Вугоршчына 30	Швайцарыя 29
1926	II неафіцыйная алімпіяда камандны турнір (у межах саміту ФІДЭ)	Будапэшт, Вугоршчына	Вугоршчына 9	Югаславія 8	Румынія 5
1927	I шахматная алімпіяда	Лёндан, Вялікабрытанія	Вугоршчына 40	Данія 38½	Ангельшчына 36½
1928	II шахматная алімпіяда	Гаага, Нідэрлянды	Вугоршчына 44	ЗША 39½	Польшча 37
1930	III шахматная алімпіяда	Гамбург, Нямеччына	Польшча 48½	Вугоршчына 47	Нямеччына 44½
1931	IV шахматная алімпіяда	Прага, Чэхаславаччына	ЗША 48	Польшча 47	Чэхаславаччына 46½
1933	V шахматная алімпіяда	Фоўкстоўн, Вялікабрытанія	ЗША 39	Чэхаславаччына 37½	Швэцыя 34
1935	VI шахматная алімпіяда	Варшава, Польшча	ЗША 54	Швэцыя 52½	Польшча 52
1936	III неафіцыйная алімпіяда неафіцыйная алімпіяда не пад эгідай ФІДЭ	Мюнхэн, Нямеччына	Вугоршчына 110½	Польшча 108	Нямеччына 106½
1937	VII шахматная алімпіяда	Стакгольм, Швэцыя	ЗША 54½	Вугоршчына 48½	Польшча 47
1939	VIII шахматная алімпіяда	Буэнас-Айрэс, Аргентына	Нямеччына 36	Польшча 35½	Эстонія 33½
1950	IX шахматная алімпіяда	Дуброўнік, Югаславія	СФРЮ 45½	Аргентына 43½	Фэдэратыўная рэспубліка Нямеччына 40½
1952	X шахматная алімпіяда	Хэльсынкі, Фінляндыя	СССР 21	Аргентына 19½	СФРЮ 19
1954	XI шахматная алімпіяда	Амстэрдам, Нідэрлянды	СССР 34	Аргентына 27	СФРЮ 26½
1956	XII шахматная алімпіяда	Масква, Савецкі Саюз	СССР 31	СФРЮ 26½	Вугоршчына 26½
1958	XIII шахматная алімпіяда	Мюнхэн, Заходняя Нямеччына	СССР 34½	СФРЮ 29	Аргентына 25½
1960	XIV шахматная алімпіяда	Ляйпцыг, Усходняя Нямеччына	СССР 34	ЗША 29	СФРЮ 27
1962	XV шахматная алімпіяда	Варна, Баўгарыя	СССР 31½	СФРЮ 28	Аргентына 26
1964	XVI шахматная алімпіяда	Тэль Авіў, Ізраіль	СССР 36½	СФРЮ 32	Фэдэратыўная рэспубліка Нямеччына 30½
1966	XVII шахматная алімпіяда	Гавана, Куба	СССР 39½	ЗША 34½	Вугоршчына 33½
1968	XVIII шахматная алімпіяда	Люгана, Швайцарыя	СССР 39½	СФРЮ 31	Баўгарыя 30
1970	XIX шахматная алімпіяда	Зыген, Заходняя Нямеччына	СССР 27½	Вугоршчына 26½	СФРЮ 26
1972	XX шахматная алімпіяда	Скоп’е, Югаславія	СССР 42	Вугоршчына 40½	СФРЮ 38
1974	XXI шахматная алімпіяда	Ніца, Францыя	СССР 46	СФРЮ 37½	ЗША 36½
1976	XXII шахматная алімпіяда *	Хайфа, Ізраіль	ЗША 37	Нідэрлянды 36½	Ангельшчына 35½
1976	Шахматная проціалімпіяда	Трыпалі, Лібія	Сальвадор 38½	Туніс 36	Пакістан 34½
1978	XXIII шахматная алімпіяда	Буэнас-Айрэс, Аргентына	Вугоршчына 37	СССР 36	ЗША 35
1980	XXIV шахматная алімпіяда	Валета, Мальта	СССР 39	Вугоршчына 39	СФРЮ 35
1982	XXV шахматная алімпіяда	Люцэрн, Швайцарыя	СССР 42½	Чэхаславаччына 36	ЗША 35
1984	XXVI шахматная алімпіяда	Тэсалёнікі, Грэцыя	СССР 41	Ангельшчына 37	ЗША 35
1986	XXVII шахматная алімпіяда	Дубай, Аб’яднаныя Арабскія Эміраты	СССР 40	Ангельшчына 39	ЗША 38
1988	XXVIII шахматная алімпіяда	Тэсалёнікі, Грэцыя	СССР 40½	Ангельшчына 34½	Нідэрлянды 34½
1990	XXIX шахматная алімпіяда	Нові Сад, Югаславія	СССР 39	ЗША 35½	Ангельшчына 35½
1992	XXX шахматная алімпіяда	Маніла, Філіпіны	Расея 39	Узбэкістан 35	Армэнія 34½
1994	XXXI шахматная алімпіяда	Масква, Расея	Расея 37½	Босьнія і Герцагавіна 35	Russia "B" 34½
1996	XXXII шахматная алімпіяда	Ерэван, Армэнія	Расея 38½	Украіна 35	ЗША 34
1998	XXXIII шахматная алімпіяда	Эліста, Расея	Расея 35½	ЗША 34½	Украіна 32½
2000	XXXIV шахматная алімпіяда	Стамбул, Турэччына	Расея 38	Нямеччына 37	Украіна 35½
2002	XXXV шахматная алімпіяда	Блэд, Славенія	Расея 38½	Вугоршчына 37½	Армэнія 35
2004	XXXVI шахматная алімпіяда	Кальвія, Гішпанія	Украіна 39½	Расея 36½	Армэнія 36½
2006	XXXVII шахматная алімпіяда	Турын, Італія	Армэнія 36	Кітай 34	ЗША 33
2008	XXXVIII шахматная алімпіяда	Дрэздэн, Нямеччына	Армэнія 19	Ізраіль 18	ЗША 17
2010	XXXIX шахматная алімпіяда	Ханты-Мансійск, Расея	Украіна 19	Расея 18	Ізраіль 17
2012	XL шахматная алімпіяда	Стамбул, Турэччына	Армэнія 19	Расея 19	Украіна 18
2014	XLI шахматная алімпіяда	Трумсё, Нарвэгія	Кітай 19	Вугоршчына 17	Індыя 17
2016	XLII шахматная алімпіяда	Баку, Азэрбайджан	ЗША 20	Украіна 20	Расея 18
2018	XLIII шахматная алімпіяда	Батумі, Грузія	Кітай 18	ЗША 18	Расея 18
2020	XLIV шахматная алімпіяда	Ханты-Мансійск, Расея
2022	XLV шахматная алімпіяда	Менск, Беларусь

* У 1976 СССР ды іншыя камуністычныя дзяржавы ня ўдзельнічалі з палітычных прычынаў.

З 2008 року для разьмераваньня месцаў улічваюцца балы, набраныя ў матчы, а не на дошках. За перамогу налічваюцца 2 балы, за нічыю — 1 бал, за паразу — 0 (такім чынам, перамогі 4:0 і 2,5:1,5 даюць аднолькавую колькасьць балаў).

Рэйтынг зборных

У табліцы прыведзеныя рэйтынгі камандаў адкрытага турніру паводле колькасьці заваяваных на Алімпіядах мэдалёў, ня ўлічваючы неафіцыйныя Алімпіяды. Месцы разьмеркаваныя паводле колькасьці першых месцаў, у выпадку роўнасьці — паводле колькасьці другіх месцаў і да т. п.

Месца	Краіна	1-е месца	2-е месца	3-е месца	Агулам
1	СССР	18	1	0	19
2	ЗША	6	6	8	20
3	Расея	6	3	3	12
4	Вугоршчына	3	7	2	12
5	Армэнія	3	0	3	6
6	Украіна	2	2	3	7
7	Кітай	2	1	0	3
8	СФРЮ	1	6	6	13
9	Польшча	1	2	3	6
10	Нямеччына*	1	1	3	5
11	Ангельшчына	0	3	3	6
12	Аргентына	0	3	2	5
13	Чэхаславаччына	0	2	1	3
14	Нідэрлянды	0	1	1	2
	Швэцыя	0	1	1	2
	Ізраіль	0	1	1	2
17	Босьнія і Герцагавіна	0	1	0	1
	Данія	0	1	0	1
	Узбэкістан	0	1	0	1
20	Баўгарыя	0	0	1	1
	Эстонія	0	0	1	1
	Індыя	0	0	1	1

* Уключна з Заходняй Нямеччынай.

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ The World Chess Federation — FIDE (анг.) // White Knight Review : Chess E-Magazine. — November/December 2010. — В. 2. — Т. 1. — С. 10.
^ ^а ^б ^в ^г ^д Brace, Edward R. An illustrated dictionary of chess. — Chartwell, 1989. — ISBN 978-1-555-21394-7

Вонкавыя спасылкі

Падручнік ФІДЭ: шахматныя Алімпіяды (анг.)

[1] The World Chess Federation — FIDE (анг.) // White Knight Review : Chess E-Magazine. — November/December 2010. — В. 2. — Т. 1. — С. 10.

[Brace-2] а ^б ^в ^г ^д Brace, Edward R. An illustrated dictionary of chess. — Chartwell, 1989. — ISBN 978-1-555-21394-7

[1]

[2]

п а р Шахматы
Абрыс	Кампутары Рухавічкі Перапіска МШФ Гісторыя Алімпіяда Кампазіцыі Рэйтынг Сусьветны рэйтынг Званьні Нормы Турніры Разнавіднасьці Чэмпіянат сьвету Рэкорды
Рыштунак	Дошка Фігуры Кароль Візыр Ладзьдзя Афіцэр Вершнік Латнік Гадзіньнік
Правілы	Ракіроўка Шах Мат Нічыя Па згодзе 50 хадоў Вечны шах Пат Трайны паўтор Бой на праходзе Праход латніка Кантроль часу Даткнуўся — хадзі
Тэрміны	Батарэя Пушка Алехіна Позех Натацыя Альгебраічная Апісальная PGN Знакі Знакі ў Юнікодзе Ф'янкета Гамбіт Ключавое поле Марш караля Латнікі Адсталы Ланцуг Здвоеныя Ізаляваны Прахадны Адчыненая лінія Паўадчыненая Фарпост Школа Гіпэрмадэрная Рамантычная Выманьваньне Тэмп Транспазыцыя Прамежкавы ход
Тактыка	Эпалётны мат Камбінацыя Завабліваньне Адцягненьне Шалёная фігура Адкрыты напад Падвойны шах Відэлец Перакрыцьцё Перагрузка Зьвязка Ахвяра Лінейны ўдар Млын Рэнтген
Стратэгія	Штучная ракіроўка Кампэнсацыя Разьмен Якасьць Ініцыятыва Перавага першага ходу Мітэльшпіль Латнікавы штурм Латнікавая структура Каштоўнасьць фігураў Папераджальны ход
Дэбют	Флянгавы дэбют Ангельскі пачатак Дэбют каралеўскага латніка Абарона Каро–Кана Француская абарона Адчынены дэбют Італьянскі дэбют Каралеўскі гамбіт Гішпанская партыя Абарона Пірца Сіцылійская абарона Найдорф Дэбют візыравага латніка Абарона Бэноні Галяндзкая абарона Абарона Грунфэльда Стараіндыйская абарона Абарона Німцовіча Новаіндыйская абарона Візыравы гамбіт Адхілены Славянская абарона
Эндшпіль	Кароль і латнік супраць караля Рознакаляровыя сланы Бязлатнікавы Візыр і латнік супраць візыра Візыр супраць латніка Ладзьдзя і латнік супраць ладзьдзі Лусэна Філідор Стратэгія Крэпасьць Апазіцыя Тараш Трыкутнік Падрыў Цугцванг Эцюд Табліцы Двухконны канчатак Кепскі афіцэр Кепскі ладзьдзёвы латнік