Сьвятлана Акружная

Сьвятлана Акружная
	Сьвятлана Акружная
Род дзейнасьці	акторка
Дата нараджэньня	26 студзеня 1947 (77 гадоў)
Месца нараджэньня	Чарнаўцы, УССР, СССР;
Грамадзянства	Беларусь
Месца вучобы	Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў;
Занятак	акторка
Месца працы	Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Якуба Коласа;
Гады дзейнасьці	з 1969-га
Пасада	сяброўка Савету Рэспублікі Нацсходу Беларусі
Тэрмін	2000—2008
Сябра ў	Беларускі саюз кінэматаграфістаў[d] і Беларускі саюз тэатральных дзеячоў[d]
Бацька	Арцём
Дзеці	сын Зьміцер
Узнагароды	; Ганаровая грамата Адміністрацыі прэзыдэнта Рэспублікі Беларусі[d] (2007) За духоўнае адраджэньне[d] (2005) прэмія імя Героя Савецкага Саюза З. М. Тусналобавай-Марчанка[d] Крыштальная Паўлінка (2002)
	Сьвятлана Акружная ў Вікісховішчы

Сьвятла́на Арцё́маўна Акружна́я (нар. 26 студзеня 1947, Чарнаўцы, цяпер Украіна) — беларуская акторка тэатру і кіно.

Народная артыстка Беларусі (1991). Узнагароджаная ордэнам Францішка Скарыны (2007). Ляўрэатка тэатральнай узнагароды «Крыштальная Паўлінка» (2002), прэзыдэнцкай прэміі «За духоўнае адраджэньне» (2006), Віцебскай абласной прэміі «За мацярынскую мужнасьць» (1996) і міжнароднай прэміі сьвету (2005) Амэрыканскага біяграфічнага інстытуту^[2].

Жыцьцяпіс

У 6-гадовым узросьце патрапіла з бацькамі на прагляд фільму «Ўзрост каханьня» з Лялітай Торэс, пасьля чаго вырашыла стаць артысткай. Мела старэйшую сястру, якая памерла ў дзяцінстве праз хваробу. У 1964 годзе вярнулася з Украіны на Радзіму бацькі-вайскоўца ў Беларусь, дзе паступіла ў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Навучалася ў народнага артыста Зьмітра Арлова. На 3-й курсе інстытуту кіраўніцтва Беларускага тэатру імя Якуба Коласа ў Віцебску падало заяўку, каб узяць яе на працу^[2].

У 1969 годзе скончыла Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Паступіла на працу акторкай у Беларускі тэатар імя Якуба Коласа ў Віцебску. Выконвала лірыка-драматычныя, востракамэдыйныя і характарныя ролі: Дачка (Андрэй Макаёнак «Зацюканы апостал»), Люська (Аляксей Дудараў «Радавыя», Анютка (Леў Талстой «Улада цемры», Галя Чацьвяртак (Барыс Васільеў «А сьвітаньні тут ціхія»), Катрын (Бэртальд Брэхт «Матухна Кураж і яе дзеці»), Люсі Мэрыкур (П. Шэно «Будзьце здаровы!») і Франка (Эліза Ажэшка «Хам»)^[3]. Некалькі разоў прыпыняла сваю кар’еру. Некалькі гадоў лекавалася пасьля атрыманьня траўмы, калі аўтобус тэатральнай трупы перавярнуўся пры вяртаньні з выязнога спэктаклю ў Воршы. Перанесла нэўрахірургічную апэрацыю^[2].

У 1976 годзе атрымала ганаровую годнасьць заслужанай артысткі Беларускай ССР^[4]. Пры гэтым, адмовілася ад пераходу на працу ў Маскву. У 1978 годзе на гастролях у Менску атрымала траўму, калі актор упусьціў яе з рук у аркестровую яму. У 1986 годзе прыпыніла працу яшчэ на 3 гады, калі сын Зьміцер атрымаў цяжкае кулявое раненьне ў войску. Стала сузаснавальніцай таварыства інвалідаў-калясачнікаў у Віцебску, старшынёй якога цягам 10 гадоў быў яе сын. Займалася стварэньнем рэабілітацыйнага аддзяленьня ў Доме вэтэранаў і інвалідаў у Віцебску, дзеля чаго закупілі трэнажоры і вырабілі станок на мясцовым заводзе. Прывезла ў Віцебск трэнажорны станок Дыкуля з Масквы. Па настаяньні сына вярнулася да выступаў у тэатры і сыграла ролю Эміліі Марці ў п’есе «Рэцэпт Макропуласа» на прапанову Мікалая Пінігіна. У хуткім часе сыграла ўлюбёную ролю Жанны д’Арк^[2]. У 1990 годзе атрымала дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Славянскія тэатральныя сустрэчы» ў Бранску з нагоды ролі Франкі ў спэктаклі «Хам» паводле твораў Элаізы Ажэшкі^[4].

У 2000—2008 гадох была сяброўкай Савету Рэспублікі Нацсходу Беларусі ад Віцебскай вобласьці^[2]. У 2003 годзе ў Гомлі на тым самы фэстывалі атрымала паўторна дыплём за галоўную ролю ў п’есе «Кацярыны Іванаўна» Леаніда Андрэева. У 2004 годзе атрымала на міжнародным фэстывалі «Белая вежа» ў Берасьці дыплём «За найлепшую жаночую ролю» з нагоды ролі Ляўры ў спэктаклі «Бацька» Аўгуста Стрындбэрга^[4]. Таксама выпусьціла кнігу ўспамінаў «Усё пражыць і каб сэрца не разьбілася». Да 2016 году сыграла звыш 60 роляў на памостках Коласаўскага тэатру ў Віцебску, у тым ліку Шарлоту ў «Вішнёвым садзе». Таксама выканала ролю Ганны Карпілавай у тэлефільме «Плач перапёлкі»^[2].

Ролі

Коласаўскі тэатар

«Улада цемры» (Леў Талстой) — Анютка (1969, дэбют)
«А сьвітанкі тут ціхія» (Барыс Васільеў) — Галя Чацьвяртак (1971)
«Салаўіная ноч» (В.Яжоў) — Інга
«Зацюканы апостал» (Андрэй Макаёнак) — Дачка (1971)
«Прыніжаныя і зьняважаныя» (Фёдар Дастаеўскі) — Нэлі (1973)
«Маскоўскія канікулы» (А. Кузьняцоў) — Каця
«Прахадны бал» (Б. Рацэр, У. Канстанцінаў) — Паліна
«Алавяныя пярсьцёнкі Альманзора» (Т. Габэ) — Алелія
«Лёнушка» (Л. Лявонаў) — Лёнушка
«Сьнежная каралева» (Я. Шварц) — Герда
«Матухна Кураж і яе дзеці» (Бэртальд Брэхт) — Катрын (1976)
«Восем закаханых жанчынаў» (Р. Тама) — Катрын
«Пяты дзясятак» (А. Бялінскі) — Ася
«Хуткія цягнікі» (А. Папова) — Ніка
«Клемэнс» (К. Саі) — Данута (1980)
«Апошняя просьба» (А. Лаўрынчукас) — С’юзэн
«Стары дом» (Аляксей Казанцаў) — Вольга (1980)
«Радавыя» (Аляксей Дудараў) — Люська
«Востраў Алены» (Я. Шабан) — Алена
«Плюшавая малпачка ў дзіцячым ложку» (М. Яблонская) — Аліса Фларынская
«Беласьнежка і сем гномаў» (Л. Усьцінаў і А. Табакоў) — Каралева (1985)
«Генры VI» (Ўільям Шэкспір) — Маргарыта
«Будзьце здаровы!» (П. Шэно) — Люся Мэрыкур (1986)
«Гэты жарсна каханы» (Ніл Сайман) — Бобі Мітчэл (1987)
«Хам» (Элаіза Ажэшка) — Франка (1989)
«Маскоўскі хор» (Л. Петрушэўская) — Люба
«Любоўнікі з Каліфорніі» (Б. Слэйда) — Дорыс
«Рэцэпт Макропуласа» (К. Чапека) — Эмілія Макропулас
«Жанна» (Ж. Ануя) — Жанна д’Арк (1997)^[5]
«Марлен, Марлен» (Д. Мінчонак) — Марлен Дытрых
«Любоўны карагод» (А. Шніцлер) — Актрыса
«Пад сонцам» (В. Масьлюк) — Ганна
«Зямля» (Якуб Колас) — Тэкля
«Кацярына Іванаўна» (Леанід Андрэеў) — Кацярына Іванаўна
«Вішнёвы сад» (А. Чэхаў) — Шарлота
«Бацька» (А. Стрындбэрг) — Ляўра
«Лекар мімаволі» (Жан-Батыст Мальер) — Марціна
«Васа» (Максім Горкі) — Васа
«Апошнія сьведкі» (Сьвятлана Алексіевіч) — Зоя Мажарава
«Квартэт» (Р. Харвуд) — Сэсілія Робсан
«Візыт дамы» (Ф. Дзюрэнмат) — Клара Цаханасьян^[6]

Беларусьфільм

«Запыт» (рэжысэр С.А. Нілаў) — Алена (1971)
«Зацюканы апостал» (Барыс Луцэнка) — Дачка (1983)
«Плач перапёлкі» (Ігар Дабралюбаў) — Ганна Карпілава (1990)
«Падзеньне ўгору» (рэжысэр Алена Трафіменка) — Маці (1998)^[5]

Узнагароды

Дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Славянскія тэатральныя сустрэчы» ў Бранску (1990) і прэмія Фэдэрацыі прафсаюзаў Беларусі (1991) за ролю Франкі ў спэктаклі «Хам» Элаізы Ажэшкі.
Узнагарода Беларускага саюзу тэатральных дзеячаў «Крыштальная Паўлінка» (2002)^[7]
Дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Славянскія тэатральныя сустрэчы» ў Гомлі (2003) за галоўную ролю ў спэктаклі «Кацярына Іванаўна» Леаніда Андрэева.
Дыплём «За найлепшую жаночую ролю» на міжнародным фэстывалі «Белая вежа» ў Берасьці (2004) за ролю Ляўры ў спэктаклі «Бацька» Аўгуста Стрындбэрга^[5]

Крыніцы

^ Як ружа са сталёвым бляскам // Рэспубліка : газэта. — 23 красавіка 2004. — № 3514.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Вольга Камаркова. «Будзьце вышэйшымі за ўсе цяжкасьці і выпрабаваньні» // Газэта «Патрыёт» (Ушачы), 31 жніўня 2016 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.
^ Акружная Сьвятлана Арцёмаўна // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 1: А — Аршын. — С. 201. — 552 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0036-6
^ ^а ^б ^в Сьвятлана Акружная верна служыць коласаўскай сцэне // Радыё «Спадарожнік», 23 студзеня 2017 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.
^ ^а ^б ^в Н.П. Прынько. Акружная Сьвятлана Арцёмаўна. Актрыса, народная артыстка БССР // Беларускі дзяржаўны архіў-музэй літаратуры і мастацтва, 2019 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.
^ Сьвятлана Акружная. Акружная Сьвятлана Арцёмаўна. Актрыса, народная артыстка БССР // Коласаўскі тэатар, 2022 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.
^ «Крыштальная Паўлінка» // Беларускі саюз тэатральных дзеячаў, 2022 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.

Гэта — накід артыкула пра асобу з Беларусі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[1] Як ружа са сталёвым бляскам // Рэспубліка : газэта. — 23 красавіка 2004. — № 3514.

[а-2] а ^б ^в ^г ^д ^е Вольга Камаркова. «Будзьце вышэйшымі за ўсе цяжкасьці і выпрабаваньні» // Газэта «Патрыёт» (Ушачы), 31 жніўня 2016 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.

[3] Акружная Сьвятлана Арцёмаўна // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 1: А — Аршын. — С. 201. — 552 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0036-6

[б-4] а ^б ^в Сьвятлана Акружная верна служыць коласаўскай сцэне // Радыё «Спадарожнік», 23 студзеня 2017 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.

[в-5] а ^б ^в Н.П. Прынько. Акружная Сьвятлана Арцёмаўна. Актрыса, народная артыстка БССР // Беларускі дзяржаўны архіў-музэй літаратуры і мастацтва, 2019 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.

[6] Сьвятлана Акружная. Акружная Сьвятлана Арцёмаўна. Актрыса, народная артыстка БССР // Коласаўскі тэатар, 2022 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.

[7] «Крыштальная Паўлінка» // Беларускі саюз тэатральных дзеячаў, 2022 г. Праверана 16 студзеня 2022 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]