Пётра Крачэўскі

	Пётра Крачэўскі; лац. Piotra Kračeŭski
	па-беларуску: Пётр Антонавіч Крачэўскі
Першы прэзыдэнт БНР
	сьнежань 1919 — 8 сакавіка 1928
Міністар фінансаў БНР
	красавік 1918 — травень 1918
Папярэднік:	Гелій Белкінд
Наступнік:	Тодар Вернікоўскі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	7 жніўня 1879; в. Дубна Гарадзенскі павет, Расейская імпэрыя
Памёр:	8 сакавіка 1928 (48 гадоў); Прага, Чэхаславаччына
Партыя:	Беларуская сацыялістычная грамада; Беларуская партыя сацыялістаў-фэдэралістаў;
Адукацыя:	Віленская духоўная сэмінарыя[d];
	Пётра Крачэўскі ў Вікісховішчы

Пё́тра Анто́навіч Крачэ́ўскі (таксама сустракаецца напісаньне Крэчэўскі^[2]^[3]^[4], 7 жніўня 1879, в. Дубна Гарадзенскага павету^[5] — 8 сакавіка 1928, Прага) — беларускі палітычны дзяяч, гісторык, пісьменьнік. Удзельнік Усебеларускага зьезду 1917 году. Сябра Рады БНР, 3-і старшыня Рады БНР.

Нарадзіўся 7 жніўня 1879 году ў вёсцы Дубна (сучасны Мастоўскі раён) у сям’і вясковага праваслаўнага дзяка.^[5] Яго дзяцінства і юнацкія гады прайшлі на Кобрыньшчыне, у вёсцы Верхалесьсе. Атрымаў пачатковую адукацыю ў мясцовай Верхалескай вучэльні Кобрыньскага павету. Скончыў Жыровіцкую духоўную вучэльню. Пасьля паступіў у Літоўскую духоўную сэмінарыю ў Вільні, якую скончыў у 1902 годзе.^[5]

Працаваў настаўнікам у царкоўна-прыходзкай школе ў мястэчку Ялоўка каля Сьвіслачы Ваўкавыскага павету.^[5] Неўзабаве пакінуў пасаду ў царкоўна-прыходзкай школе і пайшоў працаваць народным настаўнікам. Настаўнічаў у Беластоцкім і Ваўкавыскім паветах. У 1909—1914 гг. працаваў у Віленскім дзяржаўным банку^[5] на пасадзе інспэктара дробнага крэдыту.

З пачаткам 1-й Сусьветнай вайны быў мабілізаваны ў 1914 г. у царскую армію, дзе служыў вайсковым урадоўцам. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. застала яго на гэтай пасадзе ў Барысаве. У гэты ж час ён далучыўся да Беларускай сацыялістычнай грамады. У 1917 г. Крачэўскі быў старшынём Барысаўскага савету салдацкіх і рабочых дэпутатаў.^[5]

У сьнежні 1917 г. — дэлегат Першага ўсебеларускага зьезду, абраны ў склад ягонага выканаўчага камітэту. Удзельнічаў у абвяшчэньні Беларускай Народнай Рэспублікі. З 19 лютага 1918 г. ён у складзе першага беларускага ўраду (Народнага Сакратарыяту) выконваў абавязкі дзяржаўнага кантралёра. Ва ўрадзе БНР Пятро Крачэўскі з красавіка па травень 1918 зьяўляўся таксама народным сакратаром фінансаў БНР, народным сакратаром гандлю і прамысловасьці, узначальваў Цэнтральную беларускую гандлёвую палату.

. У сьнежні 1919 году абраны прэзыдэнтам Рады БНР. Выконваў гэты абавязак да канца жыцьця.

На эміграцыі ў Празе стварыў Прадстаўніцтва Рады БНР, разгарнуў шырокую дыпляматычную дзейнасьць, наладзіў інфармаваньне заходнеэўрапейскіх краінаў пра становішча ў БССР і Заходняй Беларусі.

З 26 верасьня па 30 верасьня 1921 году склікаў Першую Нацыянальна-палітычную нараду беларускіх арганізацыяў з акупаванай бацькаўшчыны і з-за мяжы, якая асудзіла дамову ў Рызе і пацьвердзіла ідэалы незалежнасьці Беларусі. Крачэўскі дамогся ад ураду Чэхаславаччыны стыпэндыяў для беларускіх студэнтаў, стварыў Беларускі Архіў у Празе. У 1926 годзе выдаў палітычна-навуковы альманах «Замежная Беларусь».

Крачэўскі супрацьстаяў бальшавіцкаму ціску, скіраванаму на ліквідацыю Ўраду БНР. Прынцыпова не прызнаў легітымнасьці БССР.

Пахаваны на Альшанскіх могілках у Празе.

Творы

Мандаты БНР (Даклад чытаны ў Беларускім Студэнцкім Клюбе ў Празе 16 студзеня 1926), «Бюлэтэнь Рады БНР» Прага 1926 №1, Перадрук — Спадчына, 1993, №1
Шэраг паэтычных і драматургічных твораў, эсэ й артыкулаў, прысьвечаных асобам і падзеям беларускай гісторыі, у тым ліку «Скарына і незалежнасьць».

Вонкавыя спасылкі

^ ^а ^б Archiv hl. m. Prahy, Matrika zemřelých české pravoslavné církve u sv. Mikuláše, sign. ČPRAV Z2, s. 73 — Т. ČPRAV Z2. — С. 73.
^ Крэчэўскі Пётра(недаступная спасылка) — Arche
^ 13 сьнежня 1919 году Пётра Крэчэўскі стаў старшынём Рады БНР — Радыё Свабода
^ Былыя старшыні Рады(недаступная спасылка), афіцыйны сайт Рады БНР
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е 90 гадоў з дня смерці Пётры Крэчаўскага — Радыё Рацыя

Вонкавыя спасылкі

[_ee4c23d3f73af0cd-1] а ^б Archiv hl. m. Prahy, Matrika zemřelých české pravoslavné církve u sv. Mikuláše, sign. ČPRAV Z2, s. 73 — Т. ČPRAV Z2. — С. 73.

[2] Крэчэўскі Пётра(недаступная спасылка) — Arche

[3] 13 сьнежня 1919 году Пётра Крэчэўскі стаў старшынём Рады БНР — Радыё Свабода

[4] Былыя старшыні Рады(недаступная спасылка), афіцыйны сайт Рады БНР

[PiotrKr-RR-5] а ^б ^в ^г ^д ^е 90 гадоў з дня смерці Пётры Крэчаўскага — Радыё Рацыя

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]