Мікалай I

	Мікалай I
11-ы імпэратар усерасейскі
	19 лістапада (1 сьнежня) 1825 — 18 лютага (2 сакавіка) 1855; (дэ-факта з 13 (25) сьнежня 1825)
Каранацыя	22 жніўня (3 верасьня) 1826
Папярэднік	Аляксандар I
Наступнік	Аляксандар II
Цар Польшчы
	1 сьнежня 1825 — 25 студзеня 1855
Каранацыя	24 траўня 1829
Папярэднік	Аляксандар I
Наступнік	Аляксандар II
Вялікі князь фінляндзкі
	19 лістапада (1 сьнежня) 1825 — 18 лютага (2 сакавіка) 1855
Папярэднік	Аляксандар I
Наступнік	Аляксандар II
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	25 чэрвеня (6 ліпеня) 1796, Царскае Сяло, Расейская імпэрыя
Памёр	18 лютага (2 сакавіка) 1855 (58 гадоў), Зімні палац, Санкт-Пецярбург, Расейская імпэрыя
Пахаваны	Петрапаўлаўскі сабор
Дынастыя	Раманавы
Жонка	Шарлота Пруская
Бацька	Павал I
Маці	Марыя Фёдараўна
Подпіс

Мікалай I Паўлавіч (па-расейску: Николай I Павлович; 25 чэрвеня (6 ліпеня) 1796, Царскае Сяло — 18 лютага (2 сакавіка) 1855, Санкт-Пецярбург) — імпэратар Расейскай імпэрыі з 19 лістапада (1 сьнежня) 1825 па 18 лютага (2 сакавіка) 1855, цар польскі і вялікі князь фінляндзкі. З дынастыі Раманавых.

Біяграфія

Дзяцінства

Быў трэцім сынам імпэратара Паўла I і імпэратрыцы Марыі Фёдараўны. Апошні з унукаў Кацярыны II, якія нарадзіліся пры яе жыцьці. У гонар нараджэньня князя пісаліся оды, аўтарам адной зь іх стаў Гаўрыіл Дзяржавін. Дагэтуль у дынастыі Раманавых не надавалі дзецям імя Мікалай. Тэзаімяніны — 6 сьнежня па юліянскім календары (Мікалая Цудатворца).

Вялікі князь Мікалай Паўлавіч атрымаў хатнюю адукацыю, але асаблівай стараннасьці да вучобы не праяўляў^[4]. Ён не прызнаваў гуманітарных навук^[4], затое выдатна разьбіраўся ў вайсковай справе, захапляўся фартыфікацыяй, быў знаёмы з інжынэрнай справай.

Вядома захапленьне будучага імпэратара жывапісам, якому ён навучаўся ў дзяцінстве пад кіраўніцтвам жывапісца Івана Акімава і аўтара рэлігійных і гістарычных кампазыцыяў прафэсара Васіля Шабуева^[5].

Найважнейшыя вехі валадараньня

1825 — Паўстаньне дзекабрыстаў.
1826 — Заснаваньне пры Імпэратарскай канцэлярыі Трэцяга аддзяленьня — тайнай паліцыі для сачэньня за становішчам у дзяржаве.
1826—1828 — Расейска-пэрсыдзкая вайна (1826—1828)
1828—1829 — Расейска-турэцкая вайна (1828—1829)
1828 — Заснаваньне Тэхналягічнага інстытуту ў Пецярбургу
1830—1831 — Польскае паўстаньне 1830—1831 гадоў
1832 — Зацьвярджэньне новага статусу Царства Польскага ў складзе Расейскай імпэрыі
1837 — Адкрыцьцё першай у Расеі чыгункі Пецярбург — Царскае сяло.
1839—1841 — Усходні крызіс, у якім Расеі выступала сумесна з Ангельшчынай супраць кааліцыі Францыя — Эгіпет.
1849 — Удзел расейскіх войск у задушэньні Вугорскага паўстаньня 1848—1849 гадоў
1851 — Заканчэньне пабудовы Мікалаеўскай чыгункі, якая злучыла Пецярбург з Масквой. Адкрыцьцё Новага Эрмітажа
1853—1856 — Крымская вайна. Мікалай не дажывае да яе канца. Зімой прастуджаецца, і памірае ў 1855 годзе.

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г Николай I (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXI. — С. 119—124.
^ ^а ^б ^в ^г W. A. P. Nicholas I. (анг.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 19.
^ ^а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118588079 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
^ ^а ^б Анри Труайя Николай I (Русские биографии) (рас.). — Перевод с французского. — Москва: Эксмо, 2005. — 224 с.
^ Сидорова М. Маленькое увлечение императора Николая I //ж-л "Русское искусство (рас.)

Вонкавыя спасылкі

Мікалай I — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

[_c8705130fd801493-1] а ^б ^в ^г Николай I (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1897. — Т. XXI. — С. 119—124.

[_9c500588bbedaf98-2] а ^б ^в ^г W. A. P. Nicholas I. (анг.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 19.

[_61df3d0627dc7163-3] а ^б Deutsche Nationalbibliothek Record #118588079 // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.

[Truaia_Nikolay_I-4] а ^б Анри Труайя Николай I (Русские биографии) (рас.). — Перевод с французского. — Москва: Эксмо, 2005. — 224 с.

[ж-л_Русское_искусство-5] Сидорова М. Маленькое увлечение императора Николая I //ж-л "Русское искусство (рас.)

[4]

[5]

п а р Палітыка русіфікацыі на акупаваных Расеяй тэрыторыях у XVIII—XX стагодзьдзях
Паводле акупаваных тэрыторыяў	Беларусь (у архітэктуры) Бэсарабія/Малдова Жамойць Крым Латвія Польшча Украіна Фінляндыя Эстонія
Арганізатары і праваднікі русіфікацыі	Мікалай I Аляксандар II Міхаіл Мураўёў Ёсіф Сямашка Пётар Валуеў Аляксандар III Мікалай Бобрыкаў Ёсіф Сталін Мікіта Хрушчоў Леанід Брэжнеў Аляксандар Лукашэнка
Змагары з русіфікацыяй	Кастусь Каліноўскі Леапольд Мэхэлін(en) Эдуард Палён(en) Пэр Эвінд Сьвінгувуд Алекса Гірнык(uk) Васіль Макух Альбэрт Разін Зянон Пазьняк Атнэр Хузангай(en) Ромас Калянта(en)
Іншае	Полацкі царкоўны сабор Валуеўскі цыркуляр Забарона жамойцкага друку Эмскі ўказ Рэформа беларускага правапісу 1933 году Львоўскі сабор Трасянка Суржык Русіфікацыя ў сучаснай Расеі Дэрусіфікацыя