Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак (Горадня)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак
Краіна	Беларусь
Места	Горадня
Каардынаты	53°40′31.4″ пн. ш. 23°49′39″ у. д.
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак на мапе Беларусі Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак на Вікісховішчы

Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Горадні. Знаходзіўся ў цэнтры места, на Падзамчы. Твор архітэктуры барока.

Комплекс Гарадзенскага жаночага бэрнардынскага кляштару складаўся з касьцёла і кляштарнага корпуса, аточаных мурам з 2-яруснай брамай-званіцай. У 1853 годзе ўлады Расейскай імпэрыі зачынілі касьцёл і кляштар, якія перабудавалі пад Барысаглебскі манастыр Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). А па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады цалкам зьнішчылі помнік архітэктуры, на месцы якога збудавалі будынак драматычнага тэатру.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1621 годзе жамойцкі староста Геранім Валовіч заснаваў у Горадні кляштар бэрнардынак на пляцы, выкупленым бэрнардынкамі і падканцлерам Казімерам Сапегам ад пісара Януша Скуміна Тышкевіча ў 1619 годзе і Юрыя Сцыпіёна ў 1621 годзе.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Горадня апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1853 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар, а ў траўні 1854 году перадалі будынкі мужчынскаму Барысаглебскаму манастыру Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Неўзабаве касьцёл перабудавалі пад царкву-мураўёўку, у якой паставілі іканастас, дзе знаходзіўся абраз Маці Божай Адзігітрыі з Каложы. У 1893 годзе ў манастыры асьвяцілі царкву ў імя прападобнага Афанасія Берасьцейскага.

Найноўшы час

З 1918 году манастыр стаў цэнтрам беларускага жыцьця, калі сюды ў час Першай сусьветнай вайны з Ружанастоцкага манастыра з-пад Беластоку перавялі дзіцячы прытулак для дзяўчынак. У 1916—1930 гадах у ім знаходзіліся беларускія школа і канцылярыя Беларускай вучыцельскай рады, сакратарыят Беларускага пасольскага клюбу і Беларуская школьна-прытулкавая рада, Беларускі камітэт помачы пацярпелым ад вайны і рэдакцыя газэты «Сялянская гутарка», беларуская кнігарня і Гарадзенскі аддзел Беларускага інстытуту гаспадаркі і культуры. У манастарскіх кельлях жылі А. Грыкоўскі, Л. Дзекуць-Малей, А. Кухарчук, А. Шах, С. Кішко, Станіслава Буйло, Д. Лічыцкі, М. Амельянчык, Е. Буднік, Л. Лукашык ды іншыя беларусы. У 1930-я гады ў будынках кляштара працавала кравецкая гімназія.

Пастановай гарвыканкаму ў чэрвені 1951 году былы касьцёл, які займала Будаўніча-мантажная ўправа № 3, перадалі на балянс гарадзенскаму «Горпищеторгу» пад склад. У 1959 годзе яго пазначылі як інтэрнат тонкасуконнага камбіната. У 1977—1984 гадох на месцы зруйнаванага комплексу збудавалі Гарадзенскі абласны драматычны тэатар.

Архітэктура

Касьцёл

Касьцёл — 3-нэфавая 1-вежавая базыліка. У выніку маскоўскай перабудовы будынак атрымаў шатровую званіцу і 8-гранны купальны барабан над цэнтрам даху.

Кляштар

Кляштарны корпус — 2-павярховы будынак складанай канфігурацыі, які стаяў перад касьцёлам. Аб'ёмы завяршаліся 2-схільнымі дахамі.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  1852 г.
• 
  Н. Орда, 1861—1869 гг.
• 
  Н. Орда, 1861—1869 гг.
• 
  1862 г.

• 
  Па маскоўскай перабудове, 1885 г.
• 
  1891 г.
• 
  1896 г.
• 
  1896 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1860 г.
• 
  А. Рорбах, 1861 г.
• 
  А. Рорбах, 1861 г.
• 
  Па маскоўскай перабудове. Ю. Чаховіч, 1876—1885 гг.

• 
  А. Сівіцкі, 1890 г.
• 
  1899 г.
• 
  1900 г.
• 
  1900 г.

• 
  1904 г.
• 
  Э. Навіцкі, 1908 г.
• 
  1914 г.
• 
  1914 г.

• 
  1910 г.
• 
  1910 г.
• 
  1912 г.
• 
  1915 г.

• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1918 гг.
• 
  1915—1921 гг.

• 
  Я. Булгак. 1919—1933 гг.
• 
  1927 г.
• 
  1930 г.
• 
  З. Харлеўскі, 1931 г.

• 
  чэрвень 1932 г.
• 
  Г. Паддэмбскі, 1932—1935 гг.
• 
  Г. Паддэмбскі, 1932—1935 гг.
• 
  Г. Паддэмбскі, 1932—1935 гг.

• 
  1933—1939 гг.
• 
  1933—1939 гг.
• 
  1935 г.
• 
  Г. Жыўна, 1935—1939 гг.

• 
  16 жніўня 1937 г.
• 
  1938 г.
• 
  да 1939 г.
• 
  1941 г.

• 
  1941—1944 гг.
• 
  1941—1944 гг.
• 
  1941—1944 гг.
• 
  1944 г.

Літаратура

• Біяграфія гарадзенскіх вуліцаў. Ад Фартоў да Каложы. — Гародня — Wrocław, 2012.
• Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; фатограф А. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2008. — 488 с.: іл. ISBN 978-985-11-0395-5.

Вонкавыя спасылкі

• Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар бэрнардынак у Горадні, Radzima.org
• Андрэй Чарнякевіч. Старонкі гісторыі Беларускай Гародні — Прытулак для беларускіх дзетак