Вістычы

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Вістычы
лац. Vіstyčy
Колішні касьцёл цыстэрцыянаў
Колішні касьцёл цыстэрцыянаў
Першыя згадкі: 1471
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Берасьцейская
Раён: Берасьцейскі
Сельсавет: Чарнаўчыцкі
Насельніцтва: 697 чал. (2009)[1]
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 162
Паштовы індэкс: 225031[2]
СААТА: 1212846016
Нумарны знак: 1
Геаграфічныя каардынаты: 52°12′10″ пн. ш. 23°41′0″ у. д. / 52.20278° пн. ш. 23.68333° у. д. / 52.20278; 23.68333Каардынаты: 52°12′10″ пн. ш. 23°41′0″ у. д. / 52.20278° пн. ш. 23.68333° у. д. / 52.20278; 23.68333
Вістычы на мапе Беларусі ±
Вістычы
Вістычы
Вістычы
Вістычы
Вістычы
Вістычы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Ві́стычы[3] (таксама Выстычы[4]) — вёска ў Беларусі, каля ракі Лясной. Уваходзяць у склад Чарнаўчыцкага сельсавету Берасьцейскага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2009 год — 687 чалавек. Знаходзяцца за 12 км на поўнач ад Берасьця.

Вістычы — старажытная вёска на гістарычнай Берасьцейшчыне. Да нашага часу тут захаваліся былы касьцёл Сьвятой Соф’і ў стылі віленскага барока пры зьнішчаным уладамі Расейскай імпэрыі кляштары цыстэрыянаў і мэмарыяльная калёна, помнікі архітэктуры XVIII ст. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаліся палац і капліца-пахавальня Ягмінаў (клясыцызм, XIX ст.), зруйнаваныя савецкімі ўладамі.

Назва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Віст

Вэст (West) — імя германскага паходжаньня[5]. Іменная аснова віст- (вест-) (імёны ліцьвінаў Вештар, Вештарт; германскія імёны Wistarius, Westhard) паходзіць ад гоцкага *wist[6], германскага west 'захад'[7].

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Упершыню Вістычы ўпамінаюцца ў 1471 годзе як маёнтак у Берасьцейскім павеце Троцкага ваяводзтва. Уладальнік паселішча Ян Насута фундаваў тут парафіяльны касьцёл[8]. У XVI ст. маёнтак перайшоў да маршалка дворнага і старосты берасьцейскага Ю. Ільлініча, пазьней — Тышкевічаў.

У 1678 годзе[9] з фундацыі падкаморага берасьцейскага Яўстаха Тышкевіча[10] ў Вістычах збудавалі касьцёл і кляштар цыстэрцыянаў. У 2-й палове XVIII ст. маёнтак перайшоў да Ягмінаў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Вістычы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Слонімскай, з 1797 году — у Літоўскай, з 1801 году — у Гарадзенскай губэрнях. У вайну 1812 году, у верасьні, пры пераправе праз раку Лясную каля вёсак Вістычаў, Клейнікаў і Церабуні адбылася бітва, у выніку якой загінулі 2 тыс. францускіх і 1 тыс. расейскіх салдат, а вёска згарэла.

Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар цыстэрыянаў. На 1849 год у маёнтку была плаціна і 8 мастоў. На 1863 год у Вістычах працавалі карчма, вадзяны і ветраны млыны. Маёнткам валодаў П. Ягмін. Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1866 годзе касьцёл гвалтоўна перарабілі пад царкву Маскоўскааг Патрыярхату. У 1889—1890 гадох у вёсцы працавала народная вучэльня, дзе навучаліся 61 хлопчык і 3 дзяўчынкі. У 1890 годзе маёнткам валодаў С. Ягмін.

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Вістычы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР[11]. Паводле Рыскай мірнай дамовы 1921 году Вістычы апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Матыкальскай гміне Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва. У гэты час тут было 3 двары.

У 1939 годзе Вістычы ўвайшлі ў БССР. На 1940 год у вёсцы было 5 двароў, на 1996 год — 190, на 1997 год — 170. У 2000-я гады Вістычы атрымалі афіцыйны статус аграгарадку.

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • XX стагодзьдзе: 1905 год — 74 чал.; 1921 год — 89 чал.; 1940 год — 37 чал.; 1959 год — 105 чал.; 1970 год — 103 чал.; 1996 год — 605 чал.[12] 1997 год — 605 чал.[13]; 1999 год — 598 чал.
  • XXI стагодзьдзе: 2009 год — 697 чал.[1]

Інфраструктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У Вістычах працуюць сярэдняя школа, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Эканоміка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зь сьнежня 1949 году ў вёсцы працуе сельскагаспадарчае прадпрыемства, першапачаткова — калгас імя Сталіна (да сакавіка 1957 году), потым калгас «Расьсьвет», зь сьнежня 1969 году — саўгас «Расьсьвет». У 2001 годзе саўгас ператвораны ў Камунальнае ўнітарнае сельскагаспадарчае прадпрыемства саўгас-сад «Расьсьвет».

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б Зьвесткі перапісу 2009 году
  2. ^ Вистычи
  3. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 89.
  4. ^ Гістарычная вёска пад Брэстам мае 4 афіцыйных назвы, Эўрарадыё
  5. ^ Eule R. Germanische und fremde Personennamen als heutige deutsche Familiennamen // Festschrift zu dem fünfzigjährigen jubiläum des Friedrichs-realgymnasiums in Berlin. — Berlin, 1900. S. 62.
  6. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 235.
  7. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1560.
  8. ^ Aftanazy R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. Wyd. 2, przejrzane i uzupełnione. T. 2: województwa brzesko-litewskie, nowogródzkie. — Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993. S. 150—154.
  9. ^ Vistytis, CISTOPEDIA — Encyclopædia Cisterciensis
  10. ^ Krzywicki J. Wistyce // Słownik geograficzny... T. XIII. — Warszawa, 1893. S. 618.
  11. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  12. ^ БЭ. — Мн.: 1997 Т. 4. С. 198.
  13. ^ Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 3. Кн. 1. — Менск, 2006. С. 100.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]