Гімн Польшчы
| Mazurek Dąbrowskiego | |
| Мазурак Дамброўскага | |
 | |
| Аўтар словаў | Юзэф Выбіцкі |
|---|---|
| Кампазытар |
|
| Краіна |  Польшча
|
| Зацьверджаны | 26 лютага 1927 |
| Mazurek Dąbrowskiego у Вікісховішчы | |
Гімн Польшчы — кампазыцыя «Mazurek Dąbrowskiego» («Мазурка Дамброўскага» або «Марш Дамброўскага»), напісаная Юзэфам Выбіцкім (па-польску: Józef Wybicki) у 1797 годзе.
Першапачатковая назва — «Pieśń Legionów Polskich we Włoszech» («Песьня польскіх легіёнаў у Італіі»), таксама вядомая па першым радку — «Jeszcze Polska nie zginęła» («Яшчэ Польшча не загінула»), якую часта хібна прымаюць за нацыянальны дэвіз Польшчы.
Гісторыя гімна
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Польшча зьнікла з палітычнай карты Эўропы ў выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 1795, ажыцьцёўленага Расеяй, Прусіяй і Аўстрыяй.
У 1797 годзе польскі генэрал Ян Генрык Дамброўскі з дазволу Напалеона Банапарта стварыў у Італіі Польскія легіёны, якія, па задуме Дамброўскага, павінны былі вызваліць Польшчу ад акупацыі, аднак улетку таго ж году Напалеон распачаў перамовы з Аўстрыяй, што дрэнна адбілася на баявым духу польскіх легіянэраў. Юзэф Выбіцкі прыбыў у Італію ўлетку таго ж году і злажыў словы песьні, якая павінна была падбадзёрыць легіянэраў. Упершыню яна была выкананая 20 ліпеня вайсковым аркестрам у рытме мазуркі на польскую народную мэлёдыю.
Песьня хутка стала вельмі папулярнай у Польшчы. Яна стала нацыянальным гімнам Лістападаўскага паўстаньня і паўстаньня Кастуся Каліноўскага.
У 1926 годзе «Марш Дамброўскага» стаў дзяржаўным гімнам Польшчы.
Вэрсіі «Марша Дамброўскага» на іншых мовах
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Падчас рэвалюцыйных падзеяў 1848 г. «Марш Дамброўскага» выконваўся ў Празе, Парыжы, Вене і Бэрліне. На матыў «Марша Дамброўскага» славацкі паэт Само Томашэк злажыў песьню «Гэй, славяне». Іншая знакамітая вэрсія гэтай песьні была складзеная баўгарскім паэтам Шумі Марыцэй і пасьля стала гімнам Баўгарыі ў 1886—1944 гадах. Яго ўплыў адбіўся і на тэксьце гімна Ўкраіны — «Ще не вмерла Україна».
Аўдыё
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Тэкст і пераклад гімна
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
| Jeszcze Polska nie zginęła, | Яшчэ Польшча не памерла, |
| Kiedy my żyjemy. | Пакуль мы жывём. |
| Co nam obca przemoc wzięła, | Што замежнай моц'ю ўзята, |
| Szablą odbierzemy. | Шабляй адбяром. |
| Marsz, marsz, Dąbrowski, | Марш, марш, Дамброўскі, |
| Z ziemi włoskiej do Polski, | З Італіі ў Польшчу, |
| Za twoim przewodem, | На чале з табою, |
| Złączym się z narodem. | Злучымся з народам. |
| Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, | Пройдзем Віслу, пройдзем Варту, |
| Będziem Polakami, | Будзьма палякамі, |
| Dał nam przykład Bonaparte, | Даў нам прыклад Банапарт, |
| Jak zwyciężać mamy. | Як змагацца маем. |
| Marsz, marsz, Dąbrowski… | Марш, марш, Дамброўскі... |
| Jak Czarniecki do Poznania, | Як Чарнецкі ў Познань прыбыў, |
| Po szwedzkim zaborze, | Па швэцкім палону, |
| Dla ojczyzny ratowania, | Для айчызны ратаваньня, |
| Wrócim się przez morze. | Пройдзем мы па мору. |
| Marsz, marsz, Dąbrowski… | Марш, марш, Дамброўскі... |
| Już tam ojciec do swej Basi | Вжэ там ойцец да дачкі, |
| Mówi zapłakany: | Кажа, заплаканы, - |
| «Słuchaj jeno, pono nasi | „Чуеш, надыходзяць нашы: |
| Biją w tarabany.“ | Б’юць у барабаны». |
| Marsz, marsz, Dąbrowski… | Марш, марш, Дамброўскі... |
Арыгінальны тэкст «Мазуркі Дамброўскага» ўключаў у сябе дзьве дадатковыя строфы (у афіцыйным тэксце дзяржаўнага гімна Польшчы яны адсутнічаюць):
| Niemiec, Moskal nie osiędzie, | Не сяліцца [у краі нашым] ні немцу, ні маскалю, |
| Gdy jąwszy pałasza | Калі, пад шатамі палашоў, |
| Hasłem wszystkich zgoda będzie | Нашым заклікам стануць згода |
| I Ojczyzna nasza | І Айчына наша |
| Marsz, marsz, Dąbrowski… | Марш, марш, Дамброўскі. |
| Na to wszystkich jedne głosy | І зьліюцца нашы галасы ў адзін: |
| Dosyć tej niewoli! | Досыць той няволі! |
| Mamy Racławickie kosy, | Ёсьць у нас рацлавіцкія косы, |
| Kościuszkę, Bóg pozwoli. | З намі Касьцюшка, і Бог нам дапаможа". |
| Marsz, marsz, Dąbrowski… | Марш, марш, Дамброўскі… |
Зацемкі й гістарычны кантэкст
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Дамброўскі: Ян Генрык Дамброўскі, польскі генэрал, стваральнік польскіх легіёнаў. Ён не зьяўляецца аўтарам гімна.
- Чарнецкі: Стэфан Чарнецкі, адзін зь лідэраў пераможнай вайны Рэчы Паспалітай супраць Швэцыі ў XVII стагодзьдзі.
- «моры пяройдзем»: пасьля вызваленьня Польшчы Чарнецкі ваяваў у Даніі.
- Італія, Банапарт: Польскія легіёны былі створаныя ў Італіі Напалеонам. Польскія легіянэры былі ўпэўненыя ў тым, што ваююць за незалежнасьць Польшчы.
- Basia: «Бася», скарачэньне ад жаночага імя «Barbara».
- Рацлавіцы: мястэчка ў Польшчы, побач зь якім у 1794 г. адбылася бітва паміж маскоўскімі войскамі й мяцежным апалчэньнем Касьцюшкі. Маскоўскі атрад быў пабіты, шмат у чым дзякуючы адвазе касінераў — сялян, узброеных косамі.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
«Марш Дамброўскага» ў фармаце mp3 (Поўная вэрсія)- «Марш Дамброўскага» у фармаце mp3 (Інструмэнтальная вэрсія)
- «Пераклад на расейскую мову»
- Музыка гімна (бяз слоў) у выкананьні Аркестра Ваенна-марскога флоту ЗША (mp3)
