Гімн Малдовы

Гімны Малдовы
1	Малдова Советикэ (1945—1991)
2	Deşteaptă-te, române! (1991—1994) noicon
3	Limba noastră (1994—) noicon

Гімн Малдовы — кампазыцыя «Limba noastră» («Лимба ноастрэ», «Наша мова») на вершы Аляксея Міхайлавіча Матаевіча (1888—1917). Аўтар музыкі — Аляксандар Крысьця, аранжоўка — Валянцін Дынга. «Limba noastră» стала гімнам Малдовы ў 1994 годзе. Раней гімнам была кампазыцыя «Deşteaptă-te, române!» («Прачніся, румын!»), якая дагэтуль зьяўляецца гімнам Румыніі.

Верш Матаевіча «Limba noastră» уключае ў сябе 12 строф, зь якіх у гімн увайшлі толькі пяць.

Тэкст гімна

Limba noastră-i o comoară

În adîncuri înfundată

Un şirag de piatră rară

Pe moşie revărsată.

Limba noastră-i foc ce arde

Într-un neam, ce fără veste

S-a trezit din somn de moarte

Ca viteazul din poveste.

Limba noastră-i frunză verde,

Zbuciumul din codrii veşnici,

Nistrul lin, ce-n valuri pierde

Ai luceferilor sfeşnici.

Limba noastra-i limbă sfîntă,

Limba vechilor cazanii,

Care o plîng şi care o cîntă

Pe la vatra lor ţăranii.

Răsări-va o comoară

În adîncuri înfundată,

Un şirag de piatră rară

Pe moşie revărsată.

Верш Матаевіча «Limba noastră»

Limba noastră-i o comoară În adîncuri înfundată Un şirag de piatră rară Pe moşie revărsată. Limba noastră-i foc ce arde Într-un neam, ce fără veste S-a trezit din somn de moarte Ca viteazul din poveste. Limba noastră-i numai cîntec, Doina dorurilor noastre, Roi de fulgere, ce spintec Nouri negri, zări albastre. Limba noastră-i graiul pîinii, Cînd de vînt se mişcă vara; In rostirea ei bătrînii Cu sudori sfinţit-au ţara. Limba noastră-i frunză verde, Zbuciumul din codrii veşnici, Nistrul lin, ce-n valuri pierde Ai luceferilor sfeşnici. Nu veţi plînge-atunci amarnic, Că vi—i limba prea săracă, Şi-ţi vedea, cît îi de darnic Graiul ţării noastre dragă. Limba noastră-i vechi izvoade. Povestiri din alte vremuri; Şi citindu-le 'nşirate, - Te-nfiori adînc şi tremuri. Limba noastră îi aleasă Să ridice slava-n ceruri, Să ne spiue-n hram şi-acasă Veşnicele adevăruri. Limba noastra-i limbă sfîntă, Limba vechilor cazanii, Care o plîng şi care o cîntă Pe la vatra lor ţăranii. Înviaţi-vă dar graiul, Ruginit de multă vreme, Stergeţi slinul, mucegaiul Al uitării 'n care geme. Strîngeţi piatra lucitoare Ce din soare se aprinde - Şi-ţi avea în revărsare Un potop nou de cuvinte. Răsări-va o comoară În adîncuri înfundată, Un şirag de piatră rară Pe moşie revărsată.

Наша мова, наш скарб няцьменны Ад бязьвер’я накрыты, Сьвятло жамчужын каштоўных, Над айчынаю разьліты. Наша мова — душа жывая Абуджанага народу. Ён акрыяў, разьдзіраючы Сну мёртвыя цянёты. У ім жывуць агонь і дойна, Сум палёў і шолах хлебу, Полыханье белых маланак, Ірвалых хмару ў чорным небе. Гэта боль, сэрцаў зьнямога, Ціхая гаворка дзядоў нашых, Што кахалі гэтую зямлю Праўдай рук у працы згасшых. Наша мова — узор выдатны, Кодры, шоргат лістапада. Плес Днястра, у якім ясна Дагарваюць зорак лампады. Наша мова — скрыжаль мінуўшчыны, Голас шматлікіх пакаленьняў. Гэта іх сьвятое слова Абуджае ў нас хваляваньне. Словам продкаў мы па праве Апяем у час вызначаны Вячыстых ісьцін славу У сьветлым храме, у хаце бацькавай. Таму ён сьвяты да болю, Што на ім у бацькаўскім краі І аплакваюць долю, І застольле апяюць. Няма яго ў стагодзьдзях забвенья, Што забыта — уваскрэсіце, Пыл эпох зь яго сьцярыце, — Прагне ён вызваленьня. Зьбярыце сьвятло жамчужын Зь яркім вясёлкавым адлівам — І прад вамі ліне дружны Новых слоў струмень вірлівы. Не, наракаць вам не прыйдзецца На мову свой з дакараньнем, — Ён шчадрэй бруй у студнях Нашай маці-айчыны. Ды будзе ён няцьменным Ад бязьвер’я накрыты, Сьвятло жамчужын каштоўных Над айчынаю разьліты.

Гісторыя стварэньня

Упершыню верш «Наша мова» было апублікавана ў газэце «Кувынт молдовенеск» 21 чэрвеня 1917 году. Аб жаданьні напісаць верш аб «нашай мове» Матаевіч казаў увесну таго жа году ў адным зь лістоў з Румынскага фронту (румынскае сяло Мэрэшэшты ў Карпатах). Задума была рэалізаваная ў чэрвені 1917 году. 17-га чэрвеня верш было завершаны, на наступны дзень ён быў прачытана аўтарам пры адкрыцьці ў Кішынёве курсаў малдаўскіх настаўнікаў. Верш друкаваўся таксама ў часопісе «Кувынт молдовенеск» (1917, № 49, 21 чэрвеня, стар. 2) — бясплатным прыкладаньні да аднайменнай газэты, у часопісе «Шкоала молдовеняскэ» (1917, № 2—4, ліпень-верасень, стар. 94). У тым жа годзе твор было апублікавана ў запрутскай Малдове газэтай «Neamul Românesc» ад 29 жніўня. У наступныя гады ён ўключаўся абсалютна ва ўсе выданьні твораў Матаевіча, ажыцьцёўленыя ў акупаванай Бесарабіі і затым у Савецкай Малдове. Ім, па традыцыі, адчыняецца кожнае новае выданьне. У 1930-я гады кампазытар Аляксандар Крысьця пераклаў верш на музыку. У цяперашні час ён налічае мноства выданьняў і публікацый, у тым ліку і асобнымі кніжкамі, вывучаецца ў малдаўскай сярэдняй школе.

Літаратура

• Матаевіч А. М. Абранае. — Кішынёў: Литература артистикэ, 1988. — ISBN 5-368-00042-1

Вонкавыя спасылкі

• Музыка гімна (бяз слоў)
• Закон аб Дзяржаўным гімне Рэспублікі Малдовы