Міхась Стральцоў

Міхась Стральцоў
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	14 лютага 1937(1937-02-14) Сычын, Каменкаўскі сельсавет, Прапойскі раён, Магілёўская вобласьць, БССР, СССР
Памёр	23 жніўня 1987(1987-08-23) (50 гадоў) Менск, БССР, СССР
Пахаваны	Чыжоўскія могілкі[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	літаратуразнаўца, перакладнік, пісьменьнік, паэт, навэліст
Жанр	эсэ, аповесьць і паэзія
Мова	беларуская мова
Узнагароды	Літаратурная прэмія імя Янкі Купалы (1988) Грамата Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь[d]

Міха́сь Стральцо́ў (14 лютага 1937, Сычын, Прапойскі раён, Магілёўская вобласьць — 23 жніўня 1987, Менск) — беларускі пісьменьнік, паэт, журналіст. Сябра Саюзу пісьменьнікаў СССР з 1962 году.

Біяграфічныя зьвесткі

Нарадзіўся ў сям’і настаўніка. У 1954 г. скончыў Нова-Ельненскую сярэднюю школу і паступіў на аддзяленьне журналістыкі філялягічнага факультэту Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэта (1954-59). Працаваў у газэце «Літаратура і мастацтва» (1959-61, 1969-72), часопісах «Полымя» (1961-62), «Маладосьць» (1962-68), з 1984 г. — загадчыкам аддзела мастацтва, крытыкі і бібліяграфіі часопіса «Нёман». Член Саюза пісьменьнікаў СССР з 1962 г.

Творчасьць

Друкаваўся з 1952, першае апавяданьне «Дома» надрукаваў у 1957 г. (часопіс «Маладосьць») . У першым зборніку апавяданьняў «Блакітны вецер» (1962) праявіў сябе тонкім псыхолягам, знаўцам побыту вёскі і гораду. У зборніку «Сена на асфальце» (1966) раскрыў псыхалягічнае і эстэтычнае ўжываньне нядаўняга вяскоўца ў гарадзкую стыхію, магчымасьці гарманічнага спалучэньня ў чалавеку эмацыянальнага і інтэлектуальнага пачаткаў. У аповесьці «Адзін лапаць, адзін чунь» (1970) — фармаваньне характару падлетка ў цяжкія пасьляваенныя гады. Пазьней былі выдадзены кнігі прозы «Падарожжа за горад» (апавяданьні, аповесьць, 1986), кніг выбраных твораў «На ўспамін аб радасьці» (1974), «Выбранае» (проза, паэзія, эсэ, 1987).

Акварэльнасьць, тонкі псыхалягізм і лірычны роздум у зборніках вершаў «Ядлоўцавы куст» (1973), «Цень ад вясла» (1979), «Яшчэ і заўтра» (1983), «Мой сьвеце ясны» (1986). У вершах-споведзях, філязофскіх мініяцюрах, замалёўках і іранічных вершах-экспромтах выяўляецца душэўная чысьціня і вернасьць чалавечаму прызваньню.

У зборніку літаратурна-крытычных артыкулаў «Жыцьцё ў слове» (1965) узьнёсла і разважліва аналізаваў майстэрства Ф. Багушэвіча, Я. Купалы, Я. Коласа, М. Багдановіча, Ц. Гартнага, К. Чорнага, П. Пестрака, А. Русецкага, А.Зарыцкага. Аўтар кніг «У полі зроку» (1976), «Пячатка майстра» (1986) пра творчасьць Я. Коласа, З. Бядулі, М. Гарэцкага, К. Чорнага, У. Дубоўкі, А. Куляшова, Я. Брыля, П. Панчанкі, А. Вялюгіна і інш., эсэ «Загадка Багдановіча» (1968).

Пераклаў на беларускую мову творы А. Пушкіна, Я. Сьмелякова, М. Браўна, Н. Гільена, П. Неруды, сучасных італьянскіх паэтаў, раман Ч. Айтматава «Буранны паўстанак» (1987), прозу Б. Пастарнака, Л. Лявонава і інш.

Творы

Зборнікі прозы Міхась Стральцоў. Блакітны вецер. (Апавяданьні: Дома; Мацеевы дровы; Восенскі ўспамін; Двое ў лесе; Суседзі; Перад дарогай) / мастак Барыс Забораў. — Менск: Дзяржаўнае выдавецтва БССР, 1962. — 135 с. — 4000 ас. Міхась Стральцоў. Сена на асфальце. (Апавяданьні: Трыпціх; На вакзале чакае аўтобус; Там, дзе зацішак, спакой; Сена на асфальце; Добрае неба; На чацвёртым годзе вайны; Што будзе сніцца; Роздум; І зноў, зноў горад; Свет Іванавіч, былы донжуан; Дзень ў шэсцьдзесят сутак). — Менск: Дзяржаўнае выдавецтва БССР, 1966. — 204 с. — 6500 ас. Міхась Стральцоў. Адзін лапаць, адзін чунь: аповесць / мастак Іосіф Капелян. — Менск: Беларусь, 1970. — 68 с. — 5000 ас. Міхась Стральцоў. На ўспамін аб радасці. (Выбранае: Адзін лапаць, адзін чунь — аповесць; апавяданні: Трыпціх; Дома; Мацеевы дровы; Восеньскі ўспамін; Блакітны вецер; Двое ў лесе; Суседзі; Перад дарогай; На вакзале чакае аўтобус; Там, дзе зацішак, спакой і інш.). — Менск: Мастацкая літаратура. — 336 с. — (Бібліятэка беларускай прозы). — 10 000 ас. Міхась Стральцоў. Падарожжа за горад. (Зьмест: Адзін лапаць, адзін чунь — аповесць; апавяданні: Трыпціх; Дома; Восеньскі ўспамін; Двое ў лесе; Перад дарогай; Там, дзе зацішак, спакой; Сена на асфальце; Добрае неба; На чацвёртым годзе вайны і інш.) / мастак Уладзімер Жук. — Менск: Юнацтва, 1986. — 175 с. — (Бібліятэка «Юнацтва»). — 12 000 ас. Паэтычныя зборнікі Міхась Стральцоў. Ядлоўцавы куст: вершы / рэдактар — Аляксей Пысін; мастак — Мікола Лазавы. — Менск: Мастацкая літаратура, 1973. — 93 с. — 5000 ас. Міхась Стральцоў. Цень ад вясны: Вершы / мастак — Міхаіл Вецік. — Менск: Мастацкая літаратура, 1979. — 79 с. — 5000 ас. Міхась Стральцоў. Яшчэ і заўтра: Вершы / рэдкалегія: Рыгор Барадулін і інш.. — Менск: Мастацкая літаратура, 1983. — 174 с. — (Бібліятэка беларускай паэзіі). — 3000 ас. Міхась Стральцоў. Мой свеце ясны: вершы / мастак — Александар Шэвераў. — Менск: Мастацкая літаратура, 1986. — 76 с. — (Бібліятэка беларускай паэзіі). — 2500 ас. Эсэістыка Міхась Стральцоў. Жыццё ў слове : літаратурна-крытычныя артыкулы. — Менск: Беларусь, 1965. — 189 с. — 2800 ас. Міхась Стральцоў. Загадка Багдановіча. — Менск: Беларусь, 1968. — 119 с. — 3000 ас. Міхась Стральцоў. У полі зроку: літаратурна-крытычныя артыкулы і эсэ. — Менск: Мастацкая літаратура, 1976. — 140 с. — 5000 ас. Міхась Стральцоў. Пячатка майстра: літаратурна-крытычныя артыкулы, эсэ. — Менск: Мастацкая літаратура, 1986. — 204 с. — 1500 ас. Кнігапіс Пімен Панчанка: фотаальбом / аўтар тэксту Міхась Стральцоў; фота Аляксандра Дзітлава і інш.. — Менск: Беларусь, 1987. — 69 с. — 3200 ас.

Міхась Стральцоў. Выбранае. (Апавяданьні: Трыпціх; Дома; Пасля завірухі; Восеньскі ўспамін; Двое ў лесе; Волька; Перад дарогай; Блакітны вецер і інш.; аповесьці: Адзін лапаць, адзін чунь; Загадка Багдановіча; вершы са зборнікаў: Ядлоўцавы куст (1973); Цень ад вясла (1979); Мой свеце ясны (1986); літаратурна-крытычныя эсэ) / прадмова Алеся Адамовіча. — Менск: Мастацкая літаратура, 1987. — 606 с. — 10 000 ас. Міхась Стральцоў. Перад дарогай. (Апавяданьні: Трыпціх; Дома; Восеньскі ўспамін; Двое ў лесе; Волька; Перад дарогай; Блакітны вецер; На вакзале чакае аўтобус і інш.; аповесьці: Адзін лапаць, адзін чунь; эсэ: Загадка Багдановіча) / мастак — Віталь Дударэнка. — ]. — Менск: Юнацтва, 1994. — 268 с. — (Школьная бібліятэка). — 24 000 ас. — ISBN 5-7880-1015-2 Міхась Стральцоў. Ад маладзіка да поўні. (Аповесьці: Адзін лапаць, адзін чунь; Загадка Багдановіча. Апавяданьні: Трывожна крычыць птушка; Жураўліная песня; Падарожжа за горад; Дома; Пасля завірухі; Восеньскі ўспамін; Двое ў лесе; Перад дарогай; Блакітны вецер; На вакзале чакае аўтобус і інш.) / укладаньне Веранікі Стральцовай. — Менск: Мастацкая літаратура, 2005. — 426 с. — (Беларуская проза XX стагоддзя). — 2000 ас. — ISBN 985-02-0761-2 Міхась Стральцоў. Смаленне вепрука: выбраныя творы. — Менск: Попурры, 2015. — С. —. — 205 с. — (Мая беларуская кніга). — 2000 ас. — ISBN 978-985-15-2422-4 Міхась Стральцоў. Выбраныя творы. (Паэзія: з кнігі «Ядлоўцавы куст» (1973); з кнігі «Цень ад вясла» (1979); з кнігі «Мой свеце ясны» (1986); Жартоўныя вершы; Проза: апавяданні — Дома; Восеньскі ўспамін; Пасля завірухі; Блакітны вецер; Двое ў лесе; Перад дарогай; На вакзале чакае аўтобус; Трыпціх: Трывожна крычыць птушка. Жураўліная песня. Падарожжа за горад; Там, дзе зацішак, спакой; Сена на асфальце і інш.; аповесьці: Адзін лапаць, адзін чунь; Загадка Багдановіча; Эсэ, артыкулы; Пераклады; Лісты) / укладаньне і камэнтар Міхася Скоблы; прадмова Анатоля Сідарэвіча. — Менск: Беларуская навука, 2015. — Т. 82. Беларускі кнігазбор. — С. —. — 652 с. — (Мастацкая літаратура). — 700 ас. — ISBN 978-985-08-1888-1 Міхась Стральцоў. Я зноўку тут / укладанне — Віктар Шніп; мастак — Валер Шкаруба. — Менск: Мастацкая літаратура, 2017. — 101 с. — (100 вершаў). — 500 ас. — ISBN 978-985-02-1740-0 Міхась Стральцоў. Выбраныя вершы. (З вершаў розных гадоў; з кніг: «Ядлоўцавы куст» (1973); «Цень ад вясла» (1979); «Мой свеце ясны»(1986)). — Менск: Зьміцер Колас, 2020. — 94 с. — (Паэты планеты). — 250 ас. — ISBN 978-985-23-0092-6 Міхась Стральцоў. Адзін лапаць, адзін чунь; Загадка Багдановіча — аповесьці; апавяданьні: Трыпціх; Дома; Пасля завірухі; Восеньскі ўспамін; Двое ў лесе; Перад дарогай; Блакітны вецер; На вакзале чакае аўтобус і інш. / укладанне — Віктар Шніп. — Менск: Мастацкая літаратура, 2021. — 301 с. — (Напісанае застаецца). — 1000 ас. — ISBN 978-985-02-2058-5 Міхась Стральцоў. Аповесці. Апавяданні. Вершы. (аповесьці: Адзін лапаць, адзін чунь ; Загадка Багдановіча ; апавяданьні: Трыпціх ; Дома ; Восеньскі ўспамін ; Перад дарогай ; Блакітны вецер ; На вакзале чакае аўтобус ; Там, дзе зацішак, спакой ; Сена на асфальце і інш.). — Менск: Мастацкая літаратура, 2022. — 397 с. — (Народная бібліятэка). — 1000 ас. — ISBN 978-985-02-2135-3

Прэміі і ўзнагароды

• Літаратурная прэмія імя Янкі Купалы — кніга вершаў «Мой сьвеце ясны» (пасьмяротна, 1988).

Ушанаваньне памяці

• Міжнародны фэстываль імя Міхася Стральцова «Вершы на асфальце».
• Літаратурная прэмія Міхася Стральцова — штогадовая прэмія заснаваная ўдавой Міхася Стральцова Аленай Стральцовай і «Саюзам беларускіх пісьменьнікаў» у 2018 годзе.

Літаратура

• Анатоль Астапенка. Міхась Стральцоў: гросмайстар беларускага слова. — Менск: Харвест, 2016. — 64 с. — (100 выдатных дзеячаў беларускай культуры). — 500 ас. — ISBN 978-985-18-3897-0
• Рыгор Барадулін. Стральцоў Міхась. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2002 Т. 15: Следавікі — Трыо. — С. 197. — С. 197.
• Рыгор Барадулін. Стральцоў Міхась. / Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. // Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі. У 6 т. : энцыкляпэдыя. — Менск: Беларус. Энцыкл., 2001. — Т. 6 Пузелі—Усая. Кн. 1. — С. 429, 430. — ISBN 5-85700-073-4.
• Дзмітрый Бугаёў. Шматграннасць: Літаратурна-крытычныя артыкулы і рэцэнзіі. — Менск: Беларусь, 1970. — 231 с. — 3300экз ас.
• Выгнаны патрыцый. Кніга пра Міхася Стральцова. / Міхась Скобла — укладаньне, прадмова, камэнтары:. — Менск: Лімарыус, 2017. — 432 с. — (Беларуская мемуарная бібліятэка). — 300 ас. — ISBN 978-985-6968-56-6
• Віктар Карамазаў. І прадчуванне, і лёс // Полымя : часопіс. — 1987. — № 2.
• Стральцоў Міхась. / біяграфічныя зьвесткі: Я. К. Усікаў; бібліяграфія: З. У. Драздова. // пад рэдакцыяй А. В. Мальдзіса. Беларускія пісьменнікі. Біябібліяграфічны слоўнік: у 6 т.. — Менск: Беларуская энцыклапедыя імя ПетрусяБроўкі, 1995. — Т. 5, Пястрак—Сяўрук. — С. 426—431. — ISBN 5-85700-168-4.
• Ала Сямёнава. Гарачы след таленту: Літаратурна-крытычныя эцюды. — Менск: Мастацкая літаратура, 1979. — С. 74—100. — 1900 с. — 2800 ас.
• Людміла Трухан, фота Уладзіміра Крука. Захоплены жыццём. // Літаратура і мастацтва : газэта. — 17 лютага 2012. — № 7 (4653). — С. 1, 6. — ISSN 0024-4686.
• Irena Chowańska=Ірэна Хаваньска. Штрыхi да творчага партрэта Mixaca Стральцова (3 нагоды 75-годдзя з дня нараджэння майстра)  (бел.) // Acta Polono-Ruthenica. — Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2011. — № XVI. — С. 21—32. — ISSN 1427-549X.
• Ціхан Чарнякевіч. «Журба і пасміханне павінна быць у гэтым…» Гісторыя тэксту аповесці Міхася Стральцова «Конь гуляў на волі». // Дзеяслоў : Лiтаратурна-мастацкі часопіс. — 2011, ліпень—жнівень. — № 1 (50). — С. 196—202.

Вонкавыя спасылкі

• Анатоль Сідарэвіч: Міхась Стральцоў — як празрыстае асеньняе паветра
• Міхась Скобла. (13 лютага 2017) Алена Стральцова: Міхась Стральцоў пісаў цяжка – як дровы сек. Вольная студыя. Радыё Свабода.
• Андрэй Хадановіч. (29 красавіка 2024) Загадка Міхася Стральцова: любімы Багдановіч, майстар з пакалення Барадуліна, вёска і горад - разам ХАДАНОВІЧ