Сумы

Сумы
Суми
Герб Сумаў Сьцяг Сумаў
Першыя згадкі:	1652
Вобласьць:	Сумская
Мэр:	Генадзь Мінаеў
Плошча:	145 км²
Тэлефонны код:	+380-542
Паштовы індэкс:	40000-489
Геаграфічныя каардынаты:	50°54′43″ пн. ш. 34°48′12″ у. д.
Сумы на мапе Ўкраіны Сумы
Галерэя здымкаў у Wikimedia Commons
Сумская меская рада

Сумы (па-ўкраінску: Суми) — места на паўночным усходзе Ўкраіны, на берагах ракі Псёл, ейнага прытока Сумкі і прытока апошняй Стрэлкі. Адміністрацыйны цэнтар Сумскай вобласьці і Сумскага раёну. Плошча 145 км².

Знаходзіцца ў гістарычным рэгіёне Слабажаншчына, за 346 км на паўночны ўсход ад Кіева. Чыгуначная станцыя на лініі Харкаў — Варажба, аэрапорт.

Этымалёгія назвы

Існуюць наступныя вэрсіі паходжаньня назвы места:

• паводле папулярнай, але малаімавернай вэрсіі, на беразе рэчкі Сумка (ці ў самой рэчцы) першыя пасяленцы знайшлі 3 паляўнічыя сумкі з золатам. Гэтае паданьне знайшло сваё адлюстраваньне ў мескай сымболіцы;
• найбольш верагодна назва Сумаў паходзіць ад ранейшага тапоніму Сумка (назва рэчкі), што адпавядае практыцы пры называньні паселішчаў;
• некаторыя дасьледнікі выводзяць назву места зь дзеяслова «сумаваць», апэлюючы да пачуцьцяў перасяленцаў, якія апынуліся далёка ад родных мясьцінаў.

Гісторыя

Паштовая марка «Сумам — 350»

• 1652: заснаваньне паселішча казакамі-перасяленцамі зь мястэчка Ставішча на Кіеўшчыне.
• 1659—1765: цэнтар Сумскага Слабадзкога палку.
• 1765: цэнтар Сумскай правінцыі.
• 1780: павятовае места Харкаўскага намесьніцтва, з 1796 — Слабодзка-Ўкраінскай, а з 1835 — Харкаўскай губэрняў; буйны цэнтар гандлю.
• 1877: праз Сумы прайшла чыгунка.
• кан. XIX — пач. XX стст.: у месьце пачала разьвівацца мэталаапрацоўка, машынабудаваньне, цукровая прамысловасьць.
• 1939: цэнтар вобласьці.
• 10 кастрычніка 1941 — 2 верасьня 1943: знаходзіліся пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

Насельніцтва гораду паводле ацэнки на 1 студзеня 2012 году складае 269 663 чалавек (21-е месца ва Украіне). С моманту перапісу насельніцтва Ўкраіны ў 2001 годзе насельніцтва зьменшылася на 25 тыс. чал.

• 1870 — 14 126 чал., у тым ліку 69 каталікоў, 76 пратэстантаў, 111 юдаістаў.
• 1877 — 15 534 чал., у тым ліку 74 каталікі.
• 1898 — 26 355 чал. (12 418 жанчын); зь іх паводле стану: мяшчанаў і цэхавых 11 075, сялянаў 10 579; паводле веры: праваслаўных 23 763, рымска-каталікоў 1112, лютэранаў 705, армяна-грэгарыянаў 28, юдаістаў 635, караімаў 39, магамэтанаў 73.
• 1923 — 36 тыс. чал.
• 1939 — 64 тыс. чал.
• 1959 — 98 тыс. чал.
• 1970 — 159 тыс. чал.
• 1975 — 194 тыс. чал.
• 1991 — 303 тыс. чал.
• 2001 — 293 141 чал.
• 2004 — 283 700 чал.

Эканоміка

Прадпрыемсты машынабудаваньня, хімічнай, харчовай, лёгкай і інш. прамысловасьці.

Выдатныя мясьціны

Царква Сьв. Тройцы

• Царква Праабражэньня Гасподняга (1776)
• Царква Ўваскрасеньня Гасподняга (кан. XVII — пач. XVIIІ стст.)
• Царква Сьв. Ільлі (1836)
• Царква Сьв. Тройцы (ХІХ ст.);

Месты-сябры

• Северадзьвінск, Расея.
• Ураца, Баўгарыя (1966).
• Цэле, Нямеччына (1989).
• Курск, Расея.
• Гожаў-Велькапольскі, Польшча.
• Люблін, Польшча.
• Белгарад, Расея.
• Замасьць, Польшча.

Вядомыя асобы

• Аляксей Алчэўскі (1835—1901) — украінскі прамысловец і банкір.
• Фэадосія Барвінская (1899—1966) — украінская савецкая акторка.
• Мікола Грунскі (1872—1951) — украінскі савецкі мовазнавец.
• Антон Шабленка (1872—1930) — украінскі пісьменьнік.
• Васіль Алешка (1889 — не раней за 1942 г.) — украінскі паэт, празаік, драматург.

Літаратура

• Sumy // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola. — Warszawa, 1890. S. 588—589
• Сумы // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб, 1890—1907.

Вонкавыя спасылкі

Сумы — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Сумская меская рада