Пралетарыі ўсіх краін, яднайцеся!
.svg)
«Пралета́ры ўсіх краі́н, ядна́йцеся!» (па-нямецку: Proletarier aller Länder, vereinigt euch!) — адзін з самых вядомых камуністычных лёзунгаў. Упершыню быў выказаны Карлам Марксам і Фрыдрыхам Энгельсам у «Маніфэсьце камуністычнай партыі»[1]:
Камуністы лічаць пагарджанай справай хаваць свае погляды й намеры. Яны адчынена заяўляюць, што іх мэты могуць быць дасягнутыя толькі шляхам гвалтоўнага зрыньваньня ўсяго існага грамадзкага ладу. Хай панавальныя клясы ўздрыгваюць перад Камуністычнай Рэвалюцыяй. Пралетарам няма чаго ў ёй губляць акрамя сваіх ланцугоў. Набудуць жа яны ўвесь сьвет.
ПРАЛЕТАРЫ ЎСІХ КРАІН, ЗЛУЧАЙЦЕСЯ!
У 1920 годзе Камуністычны Інтэрнацыянал выдаў для народаў Усходу такі лёзунг: «Пралетары ўсіх краін і прыгнечаныя народы, злучайцеся!». Па гэтым пытаньні Ў. І. Ленін заўважыў[2]:
Вядома, з пункта гледжаньня «Камуністычнага Маніфэсту» гэта няслушна, але «Камуністычны Маніфэст» пісаўся пры цалкам іншых умовах, але з пункту гледжаньня цяперашняй палітыкі гэта дакладна.
Гэты варыянт лёзунгу не атрымаў шырокай вядомасьці, але ў наступным часта выкарыстоўваўся мааістамі.
Надпіс «Пралетары ўсіх краін, злучайцеся!» прысутнічае на гербе СССР на мовах усіх саюзных рэспублік і на гербах рэспублік на мовах гэтых рэспублік і на расейскай мове. У 1923—36 надпіс на гербе СССР рабіўся 6 мовамі (па ліку саюзных рэспублік, якія ўтварылі ў 1922 Саюз ССР); са зьменай ліку саюзных рэспублік надпіс даваўся ў 1937—46 11 мовамі, у 1946—56 — 16-ю, з 1956 — 15 мовамі. Дзяржаўным гербам аўтаномнай рэспублікі Савецкага Саюзу зьяўляецца герб той саюзнай рэспублікі, у склад якой яна ўваходзіць, з даданьнем найменьня аўтаномнай рэспублікі на мовах дадзенай аўтаномнай саюзнай рэспублікі і на расейскай мове, надпіс на гербе «Пралетары ўсіх краін, злучайцеся!» даецца на мове аўтаномнай Рэспублікі.
Яшчэ ў 1923 годзе Цэнтральны Выканаўчы Камітэт СССР вызначыў галоўныя элемэнты дзяржаўных сымбаляў Савецкага Саюзу: сонца, серп і молат, дэвіз «Пралетары ўсіх краін, злучайцеся!».
На іншых мовах
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Паўтлустым шрыфтам вылучаныя тыя, што прысутнічалі ў розны час на гербе СССР.
- Азэрбайджанская: Bütün ölkələrin proletarları, birləşin! (Бүтүн өлкәләрин пролетарлары, бирләшин!)
- Ангельская: Workers of the world, unite! На магіле Маркса на Хайгейцкіх могілках у Лёндане напісаны іншы, больш літаральны варыянт: Workers of all lands, unite!
- Арабская: !يا عمال العالم اتحدوا (трансьлітарацыя: Yā ʿummāla l-ʿālam ittaḥidū!)
- Армянская: Պրոլետարներ բոլոր երկրների, միացե՜ք (лацінская трансьлітарацыя: Proletarner bolor erkrneri, miac‘'k‘!)
- Беларуская: Пралетарыі ўсіх краін, яднайцеся!
- Бенгальская: দুনিযার মজুর এক হও!
- Басьнійская: Proleteri svih zemalja, ujedinite se!
- Баўгарская: Пролетарии от всички страни, съединявайте се!
- Басконская: Herrialde guztietako proletarioak, elkar zaitezte!
- Вугорская: Világ proletárjai, egyesüljetek!
- Віетнамская: Vô sản toàn thế giới, đoàn kết lại!
- Гіндзі: दुनिया के मज़दूरों, एक हों!
- Гішпанская: ¡Trabajadores del mundo, uníos!, ¡Proletarios de todos los Países, uníos!
- Грузінская: პროლეტარებო ყველა ქვეყნისა, შეერთდით! (P’rolet’arebo q’vela kveq’nisa, šeertdit!)
- Грэцкая: Προλετάριοι όλου του κόσμου, ενωθείτε!
- Дацкая: Proletarer i alle lande, foren jer!
- Іўрыт: !פועלי כל העולם התאחדו (транскрыпцыя: Poaley kol ha-olam, hit’akhadu!)
- Ідыш: פראָלעטאריער פון אלע לענדער, פאראייניקט זיך! (транскрыпцыя: Proletarier fun ale lender, faraynikte zich!)
- Ісьляндзкая: Verkamenn allra landa, sameinist!
- Італьянская: Lavoratori di tutto il mondo, unitevi!, Proletari di tutti i paesi, unitevi!
- Казаская: Барлық елдердің пролетарлары, бірігіңдер!
- Карэльская: Kaikkien maiden proletaarit, liittykää yhteen!
- Каталанская: Proletaris de tots els països, uniu-vos!
- Кітайская: 全世界无产者,联合起来!
- Карэйская: 만국의 노동자들이여, 단결하라!!
- Курдзкая: Kirêkaranî/karkerên dinya/cîhanê yekgirin/hevgirin!
- Кіргіская: Бардык өлкөлөрдүн пролетарлары, бириккиле!
- Латыская: Visu zemju proletārieši, savienojieties!
- Летувіская: Visų šalių proletarai, vienykitės!!
- Македонская: Пролетери од сите земји обединете се!
- Марыйская: Чыла элласе пролетарий-влак ушныза
- Малдаўская: Пролетарь дин тоате цэриле, униць-вэ!
- Мангольская: Орон бүрийн пролетари нар нэгдэгтүн!
- Нідэрляндзкая: Proletariërs aller landen, verenigt U!
- Пэрсыдзкая: کارگران جهان متحد شوید (Kārgarān-e jahān mottaḥed šavīd!)
- Польская: Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!
- Партугальская: Trabalhadores do mundo, uni-vos!
- Расейская: Пролетарии всех стран, соединяйтесь!
- Румынская: Proletari din toate ţările, uniţi-vă!
- Сэрбская: Пролетери свих земаља, уједините се! (Proleteri svih zemalja, ujedinite se!)
- Славацкая: Proletári všetkých krajín, spojte sa!
- Славенская: Proletarci vse dezel, zdruzite se!
- Таджыцкая: Пролетарҳои ҳамаи мамлакатҳо, як шавед!
- Татарская: Барлык илләрнең пролетарийлары, берләшегез! (Barlıq illärneñ proletariları, berläşegez!)
- Турэцкая: Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!
- Туркмэнская: Ähli ýurtlaryň proletarlary, birleşiň! (Әхли юртларың пролетарлары, бирлешиң!)
- Украінская: Пролетарі всіх країн, єднайтеся!
- Узбэцкая: Butun dunyo proletarlari, birlashingiz! (Бутун дунё пролетарлари, бирлашингиз!)
- Фінская: Kaikkien maiden työläiset, liittykää yhteen!
- Француская: Prolétaires de tous les pays, unissez-vous!
- Харвацкая: Proleteri svih zemalja, ujedinite se!
- Чэская: Proletáři všech zemí, spojte se!
- Швэдзкая: Arbetare i alla länder, förenen eder!, Arbetare i alla länder förenen er! или Arbetare i alla länder, förena er!, Proletärer i alla länder, förena er!
- Эспэранта: Proletoj el ĉiuj landoj, unuiĝu!
- Эстонская: Kõigi maade proletaarlased, ühinege!
- Якуцкая: Бүтүн дойдулар пролетарийдара, биир буолуң!
Глядзіце таксама
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ К. Маркс і Ф. Энгельс, Маніфест камуністычнай партыі
- ^ У. І. Ленін, Выступ на зборы актыву Маскоўскай арганізацыі РКП(б) 6 сьнежня 1920 г., Поўны збор складаньняў, 5-е выданьне