Перайсьці да зьместу

У капцюрох ГПУ

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
«У капцюрох ГПУ»
Вокладка выданьня
«У капцюрох ГПУ»
Жанр: аповесьць
Аўтар: Францішак Аляхновіч
Мова арыгіналу: беларуская
Год напісаньня: 1933
Публікацыя:
  • 1934 (на польскай мове)
  • 1937 (на беларускай мове)
Электронная вэрсія

«У капцюро́х ГПУ» — аповесьць пра ўласнае жыцьцё Ф. Аляхновіча па прыезьдзе ў БССР. Беларускі драматург і тэатразнаўца Францішак Аляхновіч (1888—1944) адным зь першых у сусьветнай літаратуры, за чвэрць стагодзьдзя да Аляксандра Салжаніцына, апісаў жахі бальшавіцкага ГУЛАГу.

Кароткае апісаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Герой аповесьці «У капцюрох ГПУ», упершыню абнародаваў у 1934 годзе, — даверлівы беларус, які вярнуўся на радзіму з наіўным спадзяваньнем, што ў Беларускай ССР ён зьдзейсьніць свае мары ў беларускім тэатры як актор і пастаноўшчык.

Заместа гэтага ён робіцца ахвярай махінацыяў савецкіх карных службаў — Дзяржаўнае палітычнае ўпраўленьне пры Радзе народных упаўнаважаных СССР. На сумнавядомых Салаўках героя чакаюць адно за адным цяжкія для жыцьця й здароўя выпрабаваньні: убачанага й перажытага яму хопіць на ўсё астаняе жыцьцё. А прамаўчаць, не расказаць пра гэта сваім сучасьнікам і нашчадкам ён таксама ня можа… Твор Ф. Аляхновіча яшчэ да Другое сусьветнае вайны быў перакладзены на асноўныя эўрапейскія мовы.

Абнародваньне твору

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Твор упершыню надрукаваны ў польскай віленскай газэце «Słowo»; расейскі пераклад успамінаў абнародавала парыская газэта «Возрождение». У 1935 годзе ў Вільні ўспаміны выйшлі асобнай кнігай на польскай мове пад назвай «Siedem lat w szponach G.P.U.» У 1937 годзе ў Варшаве выдадзены яшчэ адзін польскі варыянт кнігі пад назвай «Prawda o Sowietach». Твор перакладаўся на італьянскую мову («La verita sulla Russia Bolscevica») і на партугальскую ў Бразыліі («Sete annos nas garras sovieticas»). Украінскі пераклад друкавала газэта «Діло», рэдакцыя якой затым выпусьціла ўспаміны асобнай кнігай «7 літ на Соловках». Толькі ў канцы 1937 году аўтар здолеў выдаць кнігу на беларускай мове.

на беларускай мове
  • Францішак Аляхновіч. У капцюрох ГПУ. — Вільня: выдавецтва аўтара; Друкарня І. Баеўскага, 1937. — 158 с.
  • Францішак Аляхновіч. У капцюрох ГПУ. // Мінская праўда. — 1941. — № 7—12, 14—17, 19; 1942: nr 1, 2, 4, 6, 7, 9—12, 14, 15, 17, 18, 21, 22, 24, 25, 29, 31, 32, 36, 37, 39, 41.
  • Францішак Аляхновіч. У капцюрох ГПУ // . — Вільня: 1942. — С. —.
  • Францішак Аляхновіч. У капцюрох ГПУ // Полымя  : часопіс. — 1991. — № 1. — С. 151—214.
  • Францішак Аляхновіч. У капцюрох ГПУ. Аповесць / Укладаньне:А. У. Жынкіна, Ю. Р. Чудзіна; Прадмова А. В. Бяляцкага; Пасляслоўе А. А. Дышлевіча. — Менск: Мастацкая літаратура, 1994. — 238 с. — 9000 ас. — ISBN 5-340-01311-1
  • Францішак Аляхновіч. Выбраныя творы. Драматургія; Проза; Вершы; Публіцыстыка; Лісты; Тэатразнаўства; Успаміны / укладанне, прадмова Анатоля Сабалеўскага ; каментарый Генадзя Кажамякіна. — Менск: Беларускі кнігазбор, 2005. — 541 с. — (Беларускі кнігазбор. Серыя 1, Мастацкая літаратура). — 1200 ас. — ISBN 985-504-005-8
  • Францішак Аляхновіч. У капцюрох ГПУ. — Менск: Попурри, 2015. — 286 с. — (Мая беларуская кніга). — 2500 ас. — ISBN 978-985-15-2429-3
на італійскай мове
  • Franciszek Olechnowicz. La verità sulla Russia bolscevica. Impressioni di un russo-bianco nazionalista liberato dopo sette anni dalle prigioni dell'URSS / tradotto dal polacco da Gian d'Arce. — Firenze: Casa editrice G. Nerbini, 1938. — 60 с.
на партугальскай мове
  • Fr. Olechnowicz. Sete Annos nas Garras Soviéticas (Verdade sobre os Soviets) / traduzido do polonês por Eva Wedber. — Rio de Janeiro: Amorim Cia Ltda and Livraria Moura, 1937. — 190 с.
  • Fr. Olechnowicz. Sete annos nas garras Sovieticas. — São Paulo: 1937.
на польскай мове

  • Olechnowicz Franciszek. Dybowski Janusz Teodor. «Siedem lat w szponach GPU». Rozmowa z Olechnowiczem. // Kultura : часопіс. — 1936. — № 16. — С. 2.
  • Olechnowicz Franciszek. Prawda o Sowietach (wrażenia z 7-letniego pobytu w więzieniach sowieckich r. 1927–1933). — Warszawa: Nakładem autora, 1937. — 152 с.
  • Franciszek Olechnowicz. Prawda o Sowietach (wrażenia z 7-letniego pobytu w więzieniach sowieckich r. 1927-1933). — Curitiba: Nakład i druk Gazety Polskiej w Brazylii, 1938. — 155 с. — (Biblioteka Osadnika, Vol. 4).
  • Franciszek Olechnowicz. 7 lat w szponach GPU. — Warszawa: Centrum Informacyjno-Reklamowe CIR, 1990. — 167 с. — ISBN 83-85154-09-4
на расейскай мове
  • Ф. Олехновичъ. Сем лѣтъ во власти ГПУ.  (рас.) / редакторъ Ю. В. Семеновъ // Возрождение = La Renaissance : еженедневная газета. Орган русской национальной мысли. — Paris: Издатель: А. О. Гукасов, 1934, 25, 26 ноября; 1, 3, 8, 10, 14, 17, 20, 25, 27, 29 декабря — 1935, 1, 3, 9, 14, 16, 23, января; 06 февраля. — Т. 10. — № 3462, 3463, 3468, 3470, 3475, 3477, 3481, 3484, 3492, 3496, 3507, 3512, 3514, 3521, 3535. — С. 2.
  • Франц Олехнович. В когтях ГПУ / пер. с белорус. Анатоля Тараса. — Менск: Харвест, 2012. — 320 с. — (Неизвестная история). — 1000 ас. — ISBN 978-985-18-1470-7
  • Франц Олехнович. В когтях ГПУ. / пер. с белорус. Анатоля Тараса; Юры Туронок. Кто убил Франтишека Олехновича?. — Рига: Институт беларуской истории и культуры, 2012. — 320 с. — (Неизвестная история). — 150 ас. — ISBN 978-985-18-1470-7
на ўкраінскай мове

Крытыка, рэцэнзіі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]