Сьпіс сузор’яў

У гэтым артыкуле пералічаныя 88 сучасных сузор’яў паводле вызначэньня Міжнароднага астранамічнага зьвязу.

Большасьць сучасных сузор’яў, кавалкаў зорнага неба, асабліва ў паўночным паўшар’і, былі прыдуманыя яшчэ бабілёнцамі і грэкамі. Калі эўрапейцы дасканала авалодалі мараходзтвам і адкрылі сабе дзьверы ў паўднёвыя моры, паступова былі прыдуманыя сузор’і і ў паўднёвым паўшар’і. Ня ўсе такія прыдумкі былі ўхваленыя, але ў 1922 годзе Міжнародны астранамічны зьвяз зацьвердзіў сьпіс з 88 сучасных сузор’яў, які базуецца на грунтоўнай працы Пталемэя, Лякайля, Гэвэліюса і іншых астраномаў мінуўшчыны. Эжэн Жазэф Дэльпорт вызначыў дакладныя граніцы паміж сузор’ямі, каб гэтым чынам адзін пункт на зорным небе адназначна належыў толькі аднаму астранамічнаму сузор’ю.

Сучасныя сузор’і

Сузор’е	Лацінскія назвы				Паходжаньне	Найяскравейшая зорка
Сузор’е	Асноўная	Скароты^[1]^[2]		Родны склон	Паходжаньне	Найяскравейшая зорка
Адзінарог	Monoceros	Mon	Mono	Monocerotis	1613, Плянцыюс	β Адзінарога
Актант	Octans	Oct	Octn	Octantis	1763, Лякайль	ν Актанта
Андрамэда	Andromeda	And	Andr	Andromedae	старажытнае (Пталемэй)	Альфэрац
Арол	Aquila	Aql	Aqil	Aquilae	старажытнае (Пталемэй)	Альтаір
Арыён	Orion	Ori	Orio	Orionis	старажытнае (Пталемэй)	Рыгель
Ахвярнік	Ara	Ara	Arae	Arae	старажытнае (Пталемэй)	β Ахвярніка
Баран	Aries	Ari	Arie	Arietis	старажытнае (Пталемэй)	Гамаль
Блізьняты	Gemini	Gem	Gemi	Geminorum	старажытнае (Пталемэй)	Полюкс
Вадаліў	Aquarius	Aqr	Aqar	Aquarii	старажытнае (Пталемэй)	Садальсуўд
Валапас	Boötes	Boo	Boot	Boötis	старажытнае (Пталемэй)	Арктур
Валасы Бэрэнікі	Coma Berenices	Com	Coma	Comae Berenices	1603, Uranometria, вынесена з Ільва	β Валасоў Бэрэнікі
Ветразі	Vela	Vel	Velr	Velorum	1763, Лякайль, вынесена з Карабля Арго	Рэгар
Возьнік	Auriga	Aur	Auri	Aurigae	старажытнае (Пталемэй)	Капэля
Воўк	Lupus	Lup	Lupi	Lupi	старажытнае (Пталемэй)	α Воўка
Вялікая Мядзьведзіха	Ursa Major	UMa	UMaj	Ursae Majoris	старажытнае (Пталемэй)	Аліёт
Вялікі Пёс	Canis Major	CMa	CMaj	Canis Majoris	старажытнае (Пталемэй)	Сырыюс
Гадзіньнік	Horologium	Hor	Horo	Horologii	1763, Лякайль	α Гадзіньніка
Ганчакі	Canes Venatici	CVn	CVen	Canum Venaticorum	1690, Firmamentum Sobiescianum, Гэвэліюс	Сэрца Карла
Гідра	Hydra	Hya	Hyda	Hydrae	старажытнае (Пталемэй)	Альфард
Голуб	Columba	Col	Colm	Columbae	1592, Плянцыюс, вынесена зь Вялікага Пса	Факт
Груган	Corvus	Crv	Corv	Corvi	старажытнае (Пталемэй)	Гіена
Гэркулес	Hercules	Her	Herc	Herculis	старажытнае (Пталемэй)	Карнэфорас
Дзева	Virgo	Vir	Virg	Virginis	старажытнае (Пталемэй)	Сьпіка
Дэльфін	Delphinus	Del	Dlph	Delphini	старажытнае (Пталемэй)	Ротанэў
Журавель	Grus	Gru	Grus	Gruis	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	Альнаір
Жывапісец	Pictor	Pic	Pict	Pictoris	1763, Лякайль	α Жывапісца
Жырафа	Camelopardalis	Cam	Caml	Camelopardalis	1613, Плянцыюс^[a]	β Жырафы
Залатая Рыба	Dorado	Dor	Dora	Doradus	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	α Залатой Рыбы
Заяц	Lepus	Lep	Leps	Leporis	старажытнае (Пталемэй)	Арнэб
Зьмеядзержнік	Ophiuchus	Oph	Ophi	Ophiuchi	старажытнае (Пталемэй)	Рас Альгаге
Зьмяя^[b]	Serpens	Ser	Serp	Serpentis	старажытнае (Пталемэй)	Унукальгай
Індзеец	Indus	Ind	Indi	Indi	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	α Індзейца
Казярог	Capricornus	Cap	Capr	Capricorni	старажытнае (Пталемэй)	Дэнэб Альгедзі
Карма	Puppis	Pup	Pupp	Puppis	1763, Лякайль, вынесена з Карабля Арго	Наос
Касіяпэя	Cassiopeia	Cas	Cass	Cassiopeiae	старажытнае (Пталемэй)	Шэдар
Келіх	Crater	Crt	Crat	Crateris	старажытнае (Пталемэй)	Алькес
Компас	Pyxis	Pyx	Pyxi	Pyxidis	1763, Лякайль	α Компаса
Крыж	Crux	Cru	Cruc	Crucis	1603, Uranometria, вынесена з Цэнтаўра	Акрукс
Кіль	Carina	Car	Cari	Carinae	1763, Лякайль, вынесена з Карабля Арго	Канопус
Кіт	Cetus	Cet	Ceti	Ceti	старажытнае (Пталемэй)	Дэнэб Кайтас
Лебедзь	Cygnus	Cyg	Cygn	Cygni	старажытнае (Пталемэй)	Дэнэб
Леў	Leo	Leo	Leon	Leonis	старажытнае (Пталемэй)	Рэгул
Лятучая Рыба	Volans	Vol	Voln	Volantis	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	β Лятучай Рыбы
Ліра	Lyra	Lyr	Lyra	Lyrae	старажытнае (Пталемэй)	Вэга
Лісічка	Vulpecula	Vul	Vulp	Vulpeculae	1690, Firmamentum Sobiescianum, Гэвэліюс	α Лісічкі
Малая Мядзьведзіха	Ursa Minor	UMi	UMin	Ursae Minoris	старажытнае (Пталемэй)	Палярная зорка
Малы Конь	Equuleus	Equ	Equl	Equulei	старажытнае (Пталемэй)	Кітальфа
Малы Леў	Leo Minor	LMi	LMin	Leonis Minoris	1690, Firmamentum Sobiescianum, Гэвэліюс	Прэцыпуя
Малы Пёс	Canis Minor	CMi	CMin	Canis Minoris	старажытнае (Пталемэй)	Працыён
Муха	Musca	Mus	Musc	Muscae	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	α Мухі
Мікраскоп	Microscopium	Mic	Micr	Microscopii	1763, Лякайль	γ Мікраскопа
Навугольнік	Norma	Nor	Norm	Normae	1763, Лякайль	γ2 Навугольніка
Паўднёвая Гідра	Hydrus	Hyi	Hydi	Hydri	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	β Гідры
Паўднёвая Карона	Corona Australis	CrA	CorA	Coronae Australis	старажытнае (Пталемэй)	α Паўднёвай Кароны
Паўднёвая Рыба	Piscis Austrinus	PsA	PscA	Piscis Austrini	старажытнае (Пталемэй)	Фамальгаўт
Паўднёвы Трыкутнік	Triangulum Australe	TrA	TrAu	Trianguli Australis	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	Атрыя
Паўлін	Pavo	Pav	Pavo	Pavonis	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	α Паўліна
Паўночная Карона	Corona Borealis	CrB	CorB	Coronae Borealis	старажытнае (Пталемэй)	α Паўночнай Кароны
Печ	Fornax	For	Forn	Fornacis	1763, Лякайль	Форнацыс
Помпа	Antlia	Ant	Antl	Antliae	1763, Лякайль	α Помпы
Пэгас	Pegasus	Peg	Pegs	Pegasi	старажытнае (Пталемэй)	Эніф
Пэрсэй	Perseus	Per	Pers	Persei	старажытнае (Пталемэй)	Мірфак
Разец	Caelum	Cae	Cael	Caeli	1763, Лякайль	α Разца
Райская Птушка	Apus	Aps	Apus	Apodis	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	α Райскай Птушкі
Рак	Cancer	Cnc	Canc	Cancri	старажытнае (Пталемэй)	Альтарф
Рыбы	Pisces	Psc	Pisc	Piscium	старажытнае (Пталемэй)	Альфэрг
Рысь	Lynx	Lyn	Lync	Lyncis	1690, Firmamentum Sobiescianum, Гэвэліюс	α Рысі
Сетка	Reticulum	Ret	Reti	Reticuli	1763, Лякайль	α Сеткі
Скарпіён	Scorpius	Sco	Scor	Scorpii	старажытнае (Пталемэй)	Антарэс
Скульптар	Sculptor	Scl	Scul	Sculptoris	1763, Лякайль	α Скульптара
Сталовая Гара	Mensa	Men	Mens	Mensae	1763, Лякайль	α Гары-Стала
Страла	Sagitta	Sge	Sgte	Sagittae	старажытнае (Пталемэй)	γ Стралы
Стралец	Sagittarius	Sgr	Sgtr	Sagittarii	старажытнае (Пталемэй)	Каўс Аўстраліс
Сэкстант	Sextans	Sex	Sext	Sextantis	1690, Firmamentum Sobiescianum, Гэвэліюс	α Сэкстанта
Трыкутнік	Triangulum	Tri	Tria	Trianguli	старажытнае (Пталемэй)	β Трыкутніка
Тукан	Tucana	Tuc	Tucn	Tucanae	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	α Тукана
Тэлескоп	Telescopium	Tel	Tele	Telescopii	1763, Лякайль	α Тэлескопа
Фэнікс	Phoenix	Phe	Phoe	Phoenicis	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	Анкаа
Хамэлеон	Chamaeleon	Cha	Cham	Chamaeleontis	1603, Uranometria, прапанавана Кейсэрам і дэ Гаўтманам	α Хамэлеона
Цмок	Draco	Dra	Drac	Draconis	старажытнае (Пталемэй)	Этамін
Цыркуль	Circinus	Cir	Circ	Circini	1763, Лякайль	α Цыркуля
Цэнтаўр	Centaurus	Cen	Cent	Centauri	старажытнае (Пталемэй)	Альфа Цэнтаўра
Цэфэй	Cepheus	Cep	Ceph	Cephei	старажытнае (Пталемэй)	Альдэрамін
Цялец	Taurus	Tau	Taur	Tauri	старажытнае (Пталемэй)	Альдэбаран
Шалі	Libra	Lib	Libr	Librae	старажытнае (Пталемэй)	Зубэн эль Шэмалі
Шчыт	Scutum	Sct	Scut	Scuti	1690, Firmamentum Sobiescianum, Гэвэліюс	α Шчыта
Эрыдан	Eridanus	Eri	Erid	Eridani	старажытнае (Пталемэй)	Ахернар
Яшчарка	Lacerta	Lac	Lacr	Lacertae	1690, Firmamentum Sobiescianum, Гэвэліюс	α Яшчаркі

Скасаваныя сузор’і

Да вызначэньня IAU былі і іншыя сузор’і, якія цяпер можна знайсьці ў старых атлясах і ў спасылках. Найбольш адметным зьяўляецца Карабель Арго, адно з 48 сузор’яў Пталемэя.

Глядзіце таксама

Крыніцы і заўвагі

^ The Constellations (анг.). International Astronomical Union. Праверана 14 жніўня 2012 г.
^ NASA Dictionary of terms for Aerospace Use - table V, Constellations (анг.)

Заўвагі

^ Сузор’і Жырафы, Голуба і Адзінарога, прапанаваныя Пэтрам Плянцыюсам у 1592 і 1613 гадох, часта памылкова прыпісваюцца Якабу Барчу і Аўгустыну Рае
^ Зьмяю падзяляюць на Галаву Зьмяі і Хвост Зьмяі.

Вонкавыя спасылкі

Кароткі тлумачальнік астранамічных тэрмінаў // Аструм 8

[1] The Constellations (анг.). International Astronomical Union. Праверана 14 жніўня 2012 г.

[2] NASA Dictionary of terms for Aerospace Use - table V, Constellations (анг.)

[3] Сузор’і Жырафы, Голуба і Адзінарога, прапанаваныя Пэтрам Плянцыюсам у 1592 і 1613 гадох, часта памылкова прыпісваюцца Якабу Барчу і Аўгустыну Рае

[4] Зьмяю падзяляюць на Галаву Зьмяі і Хвост Зьмяі.

[1]

[2]

[a]

[b]