Міхайла Мінігайла

Міхайла Мінігайла
лац. Michajła Minigajła / Minihajła
	; Герб «Равіч»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	XIV стагодзьдзе
Памёр	па 1413
Бацькі	Гедыгольд;

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Мінігайла (неадназначнасьць).

Міхайла Мінігайла (? — па 1413) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Староста ашмянскі (1387—1399) і віленскі (1393), першы кашталян віленскі (1413). На Гарадзельскай уніі атрымаў герб «Равіч», да гэтага меў іншы герб.

Валодаў маёнткам Дзевянішкамі (тытуляваўся de Dewenyszki) на Ашмяншчыне^[1]. Апроч таго, меў уладаньні каля Салечнікаў.

Імя

Мінігель, Мінгель або Мэнгель (Minigelus^[2], Mingellus^[3], Mengel^[4]) — імя германскага паходжаньня^[5]. Іменная аснова -мін- (-мен-) (імёны ліцьвінаў Мінят, Альмін, Асьміна; германскія імёны Miniatus, Almin, Osminna) паходзіць ад гоцкага minan 'менаваць, памятаць, любіць'^[6], minthi 'памяць'^[7], а аснова -гайл- (-гал-, -гел-) (імёны ліцьвінаў Відзігайла, Інгела, Монтгайла; германскія імёны Widigail, Ingeila, Montigel) — ад гоцкага і бургундзкага gails 'жвавы, свавольны, ганарысты'^[8]. Такім парадкам, імя Мінігайла азначае «жвавы думкамі» (тое ж, што і імя Гайлімін)^[9].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Michaele alias Minigal Gedigoldi capitanei de Oschmena (17 лютага 1387 году)^[10]; Michaele alias Mingal Gedigowdi (22 лютага 1387 году)^[11]; Michaele alias Minigal de Oszmena (1 чэрвеня 1387 году)^[12]; Минкгайло изъ Ошмены (1 ліпеня 1388 году^[13], 18 чэрвеня 1389 году^[14]); Минигайло (16 сьнежня 1388 году)^[15]; Michaele alias Minigalone (25 траўня 1391 году)^[16]; Minigalone (2 лютага 1395 году)^[17]; Mynnegal houptman czur Aschmynne^[18], Mynghail, capitaneus in Aschmyna^[19] (12 кастрычніка 1398 году); mit Mynnegeilen (Mynnegeil^[20]; 1400 год)^[21]; Minigaylo Gedigoldi cum fratre germano Swiwilone [Survilone] (18 студзеня 1401 году)^[22]; Myngail (17 жніўня 1404 году)^[23]; Mynygaylo (13 студзеня 1407 году)^[24]; Michaele alias Minigallo de Dewenyszki (20 красавіка 1411 году)^[25]; Michaele alias Minigalo (31 траўня 1412 году)^[26]; cum genelogia Minigail castellani Wilnensis^[27], Mingal [castellanus] Vilnensis^[28], Mynigal castellanum Vilnensem^[29] (2 кастрычніка 1413 году); Myngal^[20].

Біяграфія

Зь літоўскага баярскага роду, сын Гедыгольда. Меў брата Сурвілу.

Упершыню ўпамінаецца ў прывілеі Ягайлы Віленскай катэдры (1387 год). У 1387—1399 гадох быў старостам ашмянскім, у 1393 годзе — старостам віленскім. У 1388 годзе ў Маладэчне выконваў місію замірэньня Ягайлы з князем Дзьмітрыем Альгердавічам, які вярнуўся з Масковіі. У 1413 годзе быў кашталянам віленскім.

Браў удзел у падпісаньні Салінскай умовы (1398 год) паміж Вітаўтам і крыжакамі, у складаньні Віленска-Радамскай уніі (1401 год)^[30]. У дакумэнтах Вітаўта подпіс Мінігайлы стаіць раней за Войцеха Манівіда і Братошу, што сьведчыць пра вялікую вагу сярод тагачаснай арыстакратыі.

Мова і культура

Змацаваў дакумэнт Вітаўта для Тэўтонскага ордэну ад 14 кастрычніка 1398 году пячацьцю з лацінскім надпісам^[31]:

…GAILE

Крыніцы

^ Мінігайла // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 352.
^ Pievi, parrocchie e clero nel Veneto dal X al XV secolo. — Venezia, 1987. P. 87, 452.
^ Sensi M. Vita di pietà e vita civile di un altopiano tra Umbria e Marche (secc. XI—XVI). — Roma, 1984. S. 47, 498.
^ Andresen K. G. Die altdeutschen Personennamen in ihrer Entwickelung und Erscheinung als heutige Geschlechtenamen. — Mainz, 1873. S. 68.
^ Knorr W. Die Familiennamen des Fürstenthums Lübeck. — Entin, 1876. S. 32.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 169.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21, 24.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 6.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 15.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 14.
^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 88.
^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 103.
^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 98.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 35.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 42.
^ Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert. Bd. 1. — Marburg, 1970. S. 12.
^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 4. — Reval, 1859. S. 226.
^ ^а ^б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 270.
^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 97.
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.
^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 118.
^ Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 258.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 86.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 90.
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 69.
^ Мінігайла // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 351.
^ Semkowicz W. Braterstwo szlachty polskiej z bojarstwem litewskiem w unii Horodelskiej 1413 roku // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. — Kraków, 1914. S. 411.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: Тэхналогія, 2001. — 216 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-458-050-4

[1] Мінігайла // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 352.

[2] Pievi, parrocchie e clero nel Veneto dal X al XV secolo. — Venezia, 1987. P. 87, 452.

[3] Sensi M. Vita di pietà e vita civile di un altopiano tra Umbria e Marche (secc. XI—XVI). — Roma, 1984. S. 47, 498.

[4] Andresen K. G. Die altdeutschen Personennamen in ihrer Entwickelung und Erscheinung als heutige Geschlechtenamen. — Mainz, 1873. S. 68.

[5] Knorr W. Die Familiennamen des Fürstenthums Lübeck. — Entin, 1876. S. 32.

[6] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.

[7] Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 169.

[8] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.

[9] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21, 24.

[10] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 6.

[11] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 15.

[12] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 14.

[13] Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 88.

[14] Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 103.

[15] Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 98.

[16] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 35.

[17] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 42.

[18] Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert. Bd. 1. — Marburg, 1970. S. 12.

[19] Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 4. — Reval, 1859. S. 226.

[Piatrauskas-2014-270-20] а ^б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 270.

[21] Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 97.

[22] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.

[23] Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 118.

[24] Semkowicz W. Przywileje Witolda dla Moniwida, starosty Wileńskiego, i testament jego syna Jana Moniwidowicza // Ateneum Wileńskie. Nr. 1, 1923. S. 258.

[25] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 86.

[26] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 90.

[27] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 54.

[28] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 57.

[29] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 69.

[30] Мінігайла // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 351.

[31] Semkowicz W. Braterstwo szlachty polskiej z bojarstwem litewskiem w unii Horodelskiej 1413 roku // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. — Kraków, 1914. S. 411.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]