Лаўрышаўскія археалягічныя экспэдыцыі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Перайсьці да навігацыі Перайсьці да пошуку
Археалягічная экспэдыцыя ў Лаўрышаве, 2015. Праца на раскопе.

Ла́ўрышаўскія археалягі́чныя экспэды́цыі, ЛАЭ — археалягічныя экспэдыцыі, якія ў 2011 — 2019 г. вялі археалягічныя раскопкі на селішчы Лаўрышаўскага мужчынскага манастыра XIII — першай паловы XIX ст. у в. Лаўрышава (Шчорсаўскі сельсавет, Наваградзкі раён, Гарадзенская вобласьць). Абсьледавалася таксама стаянка пэрыяду каменнага і бронзавага вякоў ля в. Гнесічы (Шчорсаўскі сельсавет). Экспэдыцыі працягнулі археалягічнае вывучэньне гэтай мясцовасьці, якое пачалося ў 1971 г.

Асноўныя зьвесткі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Войшалк у манастыры. Мініятура з Астэрманаўскага І-га тому Ліцавога летапіснага збору, XVI ст. Бібліятэка Расейскай акадэміі навук, г. Санкт-Пецярбург.

Паводле Галіцка-Валынскага летапісу, каля 1260 г. сын першага вялікага князя Вялікага княства Літоўскага Міндоўга — Войшалк (вялікі князь літоўскі ў 1264—1267) — заснаваў манастыр «на рацэ на Нёмане, паміж Літвой і Наваградкам, і там жыў»[1]. Згодна царкоўнаму паданьню, манастыр быў заснаваны ў сярэдзіне XIII ст. прападобным ігуменам Елісеем. Мэтай археалягічных дасьледаваньняў было вызначэньне дакладнага месца першапачатковага разьмяшчэньня манастыра, які зьяўляўся адным з важнейшых духоўных цэнтраў беларускіх зямель з часу ўтварэньня ВКЛ.

У экспэдыцыях удзельнічалі дабраахвотнікі, у асноўным моладзь, студэнты і навучэнцы; слоган: «Трымаць гісторыю ў руках». Навуковы кіраўнік да 2016 г. — доктар гістарычных навук, прафэсар гісторыі С. Я. Рассадзін (Менск)[2]. Дасьледаваньні вяліся пры падтрымцы Сьвята-Елісееўскага Лаўрышаўскага мужчынскага манастыра, з дабраславеньня архіяпіскапа Наваградзкага і Слонімскага Гурыя[3], а ў 2016 г. — і з дабраславеньня мітрапаліта Менскага і Заслаўскага Паўла, патрыяршага экзарха ўсея Беларусі[4].

Мясцовасьць у в. Лаўрышава, дзе вяліся раскопкі. Сьвята-Ўсьпенская царква, пабудавана каля 1775 г. як манастырская.

Экспэдыцыі сабралі вялікі археалягічны матэрыял, які ўказвае на тое, што манастыр з часу заснаваньня разьмяшчаўся на месцы в. Лаўрышава, ля р. Валоўка (сучасны манастыр, які быў адноўлены ў 1913 і затым у 2007 г., знаходзіцца ля в. Гнесічы). У ходзе раскопак была выяўлена, у прыватнасьці, частка каменна-цаглянага падмурку пабудовы XIV ст. Яна суаднесена з царквой св. Мікалая, якая па пісьмовых зьвестках была пабудавана каля 1350 г. на сродкі князя наваградзкага Міхаіла-Карыята Гедзімінавіча пасьля яго вяртаньня з ардынска-маскоўскага палону. Знойдзены шматлікія фрагмэнты глінянага посуду, кафлі, вырабаў зь мэталу і шкла ХIII—XVIII ст. У 2015 г. выяўлена матрыца пячаткі XIII—XIV ст. У 2016 г. вялося дасьледаваньне падземнага збудаваньня[5]. У 2017 і 2018 гг. праводзіліся гісторыка-пошукавыя летнікі, выяўлены фундамэнт старадаўняга храма[6] і старадаўнія каменныя крыжы. У 2019 і 2021 гадах вяліся раскопкі гэтага фундамэнту[7].

Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Пераклад са старажытнарускай мовы паводле артыкулу: Краўцэвіч, А. К. Войшалк (1264—1267 г.). Інтэлігент на троне // pawet.net [Электронны рэсурс] — 2008. — 27 чэрвеня. — Дата доступу: 20.12.2015.
  2. ^ Марзалюк, І. Успаміны пра Сяргея Рассадзіна / І. Марзалюк, Т. Маслюкоў // Маладосць. — 2017. — N 12. — С. 134—135.
  3. ^ Пракопчык, Б. Загадкі лаўрышаўскага манастыра // Звязда. — 2015. — 4 жніўня.
  4. ^ Сланеўскі, А. У Лаўрышаўскім манастыры знойдзены 2 невядомыя раней саркафагі // Звязда. — 2016. — 2 жніўня.
  5. ^ Сланеўскі, А. Аднаму з саркафагаў Лаўрышаўскага манастыра не менш за 500 гадоў // Звязда. — 2016. — 11 жніўня.
  6. ^ Падмурак кляштарнага храма XVI стагоддзя выявілі ў Лаўрышаве // Звязда. — 2017. — 3 жніўня.
  7. ^ Раскопки церкви Лавришевского монастыря позволяют датировать храм ХІІІ — ХIV вв. — эксперт // БелТА. — 2019. — 1 августа.

Навуковыя публікацыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Калбасін, А. Археалагічныя раскопкі як сродак выхавання асобы / А. Калбасін // От идеи — к инновации : материалы XII респ. студ. науч.-практ. конф. Мозырь, 23 апр. 2015 г. В 2 ч. Ч. 2 / УО МГПУ им. И. И. Шамякина; редкол.: И. Н. Крашевич (отв. ред.) [и др.]. — Мозырь, 2015. — 310 с. — С. 141—142. — ISBN 978-985-477-549-4.
  • Рассадин, С. Е. О предполагаемой постройке Михаила-Кориата Гедеминовича в Лавришевском монастыре / С. Е. Рассадин (рас.) // Наукові записки [Кіровоградського держ. пед. у–ту ім. В. Винниченка]. — Сер.: Іст. науки. — Кіровоград : Вид-во ДПУ ім. В. Винниченка, 2015. — Вып. 22. — С. 31—36.
  • Рассадин, С. Подземное сооружение Успенской церкви в д. Лавришеве на Новогрудчине / С. Рассадин, Т. Маслюков (рас.) // Історія та сучасність православ’я на Волині: матеріали VІI наук.-практичної конф. (Луцьк, 8 листопада 2016 р.). / Волинська єпархія УПЦ, Волинська духовна семінарія, Видавничий відділ Волинської єпархії. — Луцьк : Видавничий відділ Волинської єпархії, 2016. — 196 с. — С. 122—124.
  • Калбасіна, І. М. Лаўрышаўская археалагічная экспедыцыя як форма супрацоўніцтва царквы, адукацыі i навукі / І. М. Калбасіна // 1917 — 2017. Православие в истории и культуре Беларуси: итоги столетия : сб. материалов II Белорусских Рождественских чтений, Минск, 1—2 дек. 2016 г. / редкол.: священник Алексий Хотеев, М.В. Павлова, А.Д. Фомина. — Минск : Медиал, 2017. — 348 с. — C. 229—234. — ISBN 978-985-6914-51-8.
  • Рассадин, С. Е. Каменная матрица печати из Лавришевского монастыря / С. Е. Рассадин (рас.) // Вялікае Княства Літоўскае: палітыка, эканоміка, культура: зб. навук. арт. У 2 ч. Ч. 2 / НАН Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад.: А. А. Скеп’ян; рэдкал.: У. Р. Гусакоў [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2017. — 498 с.: іл. — С. 210—216. — ISBN 978-985-08-2138-6.
  • Рассадин, С. Е. Об объекте прозелетической активности летописного Войшелкова монастыря / С. Е. Рассадин (рас.) // Матэрыялы па археалогіі Беларусі = Materials on the archaеоlogy of Belarus : зб. навук. арт. Вып. 28. Вынікі даследаванняў першабытных і сярэдневяковых старажытнасцей Беларусі (памяці Т. М. Каробушкінай) / НАН Беларусі. Ін-т гісторыі; гал. рэд. В. М. Ляўко; навук. рэд. А. М. Мядзведзеў; рэдкал.: В. Л. Лакіза, А. Г. Калечыц, П. Ф. Лысенка, І. А. Марзалюк, А. М. Мядзведзеў, С. А. Піваварчык і інш.; уклад.: А. М. Мядзведзеў, В. У. Мядзведзева. — Мінск : Беларуская навука, 2017. — 291 с. — С. 117—126. — ISBN 978-985-08-2159-1.
  • Маслюкоў, Т. В. Раннеганчарны посуд з археалагічных даследаванняў Лаўрышаўскага манастыра / Т. В. Маслюкоў // Магистерский вестник : в 3-х ч. / редкол.: М. Г. Жилинский [и др.]. — Минск : ИВЦ Минфина, 2018. — Ч. 1. Гуманитарные науки. — С. 58—65. — ISBN 978-985-7205-81-3 (ч. 1).
  • Маслюкоў, Т. В. Старадаўнія культавыя помнікі ў наваколлях Лаўрышаўскага манастыра / Т. В. Маслюкоў // Традыцыі і сучасны стан культуры і мастацтваў : зб. навук. арт. Вып. 1 / гал. рэд. А. І. Лакотка; ЦДБКМЛ НАН Беларусі. — Мінск : Права і эканоміка, 2020. — 720 с. — С. 149—151. — ISBN 978-985-552-897-6.
  • Маслюкоў, Т. В. Інвентар Лаўрышаўскага манастыра 1601 года / Т. В. Маслюкоў // Гістарычна-археалагічны зборнік / Гал. рэд.: А. А. Каваленя. — Мінск : Беларуская навука, 2020. — Вып. 35. — С. 97—108.
  • Маслюков, Т. В. Просторові фактори в питанні локалізації селища літописного Лавришавського монастиря / Т. В. Маслюков // Простір в історичних дослідженнях : науковий журнал. — 2021. — Вип. 2. — С. 70—77. (укр.)

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2021[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2020[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2019[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2018[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2017[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2016[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2015[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2014[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2013[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

2012[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Лаўрышаўскія_археалягічныя_экспэдыцыі&oldid=2256228»