Лаўрышаўскія археалягічныя экспэдыцыі

Археалягічная экспэдыцыя ў Лаўрышаве, 2015. Праца на раскопе.

Ла́ўрышаўскія археалягі́чныя экспэды́цыі, ЛАЭ — археалягічныя экспэдыцыі, якія з 2011 г. вялі археалягічныя раскопкі на селішчы Лаўрышаўскага мужчынскага манастыра XIII — першай паловы XIX ст. у в. Лаўрышава (Шчорсаўскі сельсавет, Наваградзкі раён, Гарадзенская вобласьць). Абсьледавалася таксама стаянка пэрыяду каменнага і бронзавага вякоў ля в. Гнесічы (Шчорсаўскі сельсавет). Экспэдыцыі працягнулі археалягічнае вывучэньне гэтай мясцовасьці, якое пачалося ў 1971 г.

Асноўныя зьвесткі

Войшалк засноўвае манастыр. Мініятура з Астэрманаўскага І-га тому Ліцавога летапіснага збору, XVI ст. Бібліятэка Расейскай акадэміі навук, г. Санкт-Пецярбург.

Паводле Галіцка-Валынскага летапісу, каля 1260 г. сын першага вялікага князя Вялікага княства Літоўскага Міндоўга — Войшалк (вялікі князь літоўскі ў 1264—1267) — заснаваў манастыр «на рацэ на Нёмане, паміж Літвой і Наваградкам, і там жыў». Згодна царкоўнаму паданьню, манастыр быў заснаваны ў сярэдзіне XIII ст. прападобным ігуменам Елісеем. Мэтай археалягічных дасьледаваньняў было вызначэньне дакладнага месца першапачатковага разьмяшчэньня манастыра, які зьяўляўся адным з важнейшых духоўных цэнтраў беларускіх зямель з часу ўтварэньня ВКЛ.

У экспэдыцыях удзельнічалі дабраахвотнікі, у асноўным моладзь, студэнты і навучэнцы; слоган: «Трымаць гісторыю ў руках». Навуковы кіраўнік да 2016 г. — доктар гістарычных навук, прафэсар гісторыі С. Я. Рассадзін (Менск). Дасьледаваньні вяліся пры падтрымцы Сьвята-Елісееўскага Лаўрышаўскага мужчынскага манастыра, з дабраславеньня архіяпіскапа Наваградзкага і Слонімскага Гурыя, а ў 2016 г. — і з дабраславеньня мітрапаліта Менскага і Заслаўскага Паўла, патрыяршага экзарха ўсея Беларусі.

Мясцовасьць у в. Лаўрышава, дзе вяліся раскопкі. Сьвята-Ўсьпенская царква, пабудавана каля 1775 г. як манастырская.

Экспэдыцыі сабралі вялікі археалягічны матэрыял, які ўказвае на тое, што манастыр з часу заснаваньня разьмяшчаўся на месцы в. Лаўрышава, ля р. Валоўка (сучасны манастыр, які быў адноўлены ў 1913 і затым у 2007 г., знаходзіцца ля в. Гнесічы). У ходзе раскопак была выяўлена, у прыватнасьці, частка каменна-цаглянага падмурку пабудовы XIV ст. Яна суаднесена з царквой св. Мікалая, якая па пісьмовых зьвестках была пабудавана каля 1350 г. на сродкі князя наваградзкага Міхаіла-Карыята Гедзімінавіча пасьля яго вяртаньня з ардынска-маскоўскага палону. Знойдзены шматлікія фрагмэнты глінянага посуду, кафлі, вырабаў зь мэталу і шкла ХIII—XVIII ст. У 2015 г. выяўлена матрыца пячаткі XIII—XIV ст. У 2016 г. вялося дасьледаваньне падземнага збудаваньня. У 2017 і 2018 г. праводзіліся гісторыка-пошукавыя летнікі, выяўлены фундамэнт старадаўняга храма і старадаўнія каменныя крыжы. У 2019 годзе вяліся раскопкі гэтага фундамэнту.

Глядзіце таксама

Археалягічныя дасьледаваньні ў Гнесічах і Лаўрышаве

Навуковыя публікацыі

Археалёгія

• Рассадин, С.Е. О предполагаемой постройке Михаила-Кориата Гедеминовича в Лавришевском монастыре / С. Е. Рассадин ^(рас.) // Наукові записки [Кіровоградського державного педагогічного університету ім. Володимира Винниченка]. — Серія: Історичні науки. — Выпуск 22. — Кіровоград, 2015. — С. 31—36.
• Рассадин, С. Подземное сооружение Успенской церкви в д. Лавришеве на Новогрудчине / С. Рассадин, Т. Маслюков ^(рас.) // Історія та сучасність православ'я на Волині: матеріали VІI науково-практичної конференції (Луцьк, 8 листопада 2016 р.). / Волинська єпархія УПЦ, Волинська духовна семінарія, Видавничий відділ Волинської єпархії. — Луцьк, 2016. — 196 с. — С. 122—124.
• Рассадин, С.Е. Каменная матрица печати из Лавришевского монастыря / С.Е. Рассадин ^(рас.) // Вялікае Княства Літоўскае: палітыка, эканоміка, культура: зб. нав. арт. У 2 ч. Ч. 2 / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі; уклад.: А. А. Скеп’ян; рэдкал.: У. Р. Гусакоў [і інш.]. — Мінск: Беларуская навука, 2017. — 498 с.: іл. — С. 210—216. — ISBN 978-985-08-2138-6.
• Рассадин, С.Е. Об объекте прозелетической активности летописного Войшелкова монастыря / С.Е. Рассадин ^(рас.) // Матэрыялы па археалогіі Беларусі = Materials on the archaeоlogy of Belarus : зборнік навуковых артыкулаў. Вып. 28. Вынікі даследаванняў першабытных і сярэдневяковых старажытнасцей Беларусі (памяці Таццяны Мікалаеўны Каробушкінай) / НАН Беларусі. Ін-т гісторыі; гал. рэд. В.М. Ляўко; навук. рэд. А.М. Мядзведзеў; рэдкал.: В.Л. Лакіза, А.Г. Калечыц, П.Ф. Лысенка, І.А. Марзалюк, А.М. Мядзведзеў, С.А. Піваварчык і інш.; уклад.: А.М. Мядзведзеў, В.У. Мядзведзева. — Мінск : Беларуская навука, 2017. — 291 с. — С. 117—126. — ISBN 978-985-08-2159-1.
• Маслюкоў, Т.В. Раннеганчарны посуд з археалагічных даследаванняў Лаўрышаўскага манастыра / Т.В. Маслюкоў // Магистерский вестник: сборник научных работ магистрантов и аспирантов : в 3-х ч. / редкол.: М.Г. Жилинский [и др.]. — Минск: ИВЦ Минфина, 2018. — Ч. 1. Гуманитарные науки. — С. 58—65. — ISBN 978-985-7205-81-3 (ч. 1).

Мэтодыка

• Калбасін, А. Археалагічныя раскопкі як сродак выхавання асобы / А. Калбасін // От идеи — к инновации : материалы XII респ. студ. науч.-практ. конф. Мозырь, 23 апр. 2015 г. В 2 ч. Ч. 2 / УО МГПУ им. И. И. Шамякина; редкол.: И. Н. Крашевич (отв. ред.) [и др.]. — Мозырь, 2015. — 310 с. — С. 141—142. — ISBN 978-985-477-549-4.
• Калбасіна, І.М. Лаўрышаўская археалагічная экспедыцыя як форма супрацоўніцтва царквы, адукацыі i навукі / І.М. Калбасіна // 1917 — 2017. Православие в истории и культуре Беларуси: итоги столетия : сборник материалов II Белорусских Рождественских чтений, Минск, 1—2 декабря 2016 года / редкол.: священник Алексий Хотеев, М.В. Павлова, А.Д. Фомина. — Минск : Медиал, 2017. — 348 с. — C. 229—234. — ISBN 978-985-6914-51-8.

Вонкавыя спасылкі

2019

• Ючкавіч, А. Унікальныя экспанаты з раскопак з Лаўрышава // zviazda.by. — Мінск. — 2019. — 1 сакавіка.

2018

• У пятніцу ў Калінкавіцкай гімназіі // zviazda.by. — Мінск. — 2018. — 19 сакавіка.
• Воцінава, С. Лаўрышава forewer // zviazda.by. — Мінск. — 2018. — 21 ліпеня.
• Каменныя крыжы XIII стагоддзя знойдзеныя на тэрыторыі аднаго з самых старажытных хрысціянскіх манастыроў // tvr.by. — Мінск. — 2018. — 30 ліпеня.
• Каменныя крыжы эпохі Войшалка знайшлі пад Наваградкам // sputnik.by — Мінск. — 2018. — 19 кастрычніка.
• Беларускія антраполагі аднавілі аблічча чалавека, які жыў некалькі стагоддзяў таму // tvr.by. — Мінск. — 2018. — 10 лістапада.
• Воцінава, С. Лаўрышаўская экспедыцыя. Новыя эпізоды // Маладосць. — 2018. — № 11. — С. 128—137. — ISSN 0131-2308.

2017

• Антановіч, К. Старажытнае ў сучасным // Культура. — 2017. — № 2.
• Завершилась работа секции «Православное краеведение и просвещение» // Рыбинская епархия. — Рыбинск. — 2017. — 27 января. ^(рас.)
• Яшчэ адзін духоўны аб'ект з'явіўся на карце Беларусі // tvr.by. — Мінск. — 2017. — 31 ліпеня.
• Творчы вечар пісьменніка // Сайт ДУК «Навагрудская раённая бібліятэка». — Наваградак. — 2017. — 4 жніўня.
• Сіла веры [Відэа з 14 хвіліны] // tvr.by. — Мінск. — 2017. — 4 жніўня.
• Воцінава, С. Ад запланаванага да неспадзяванага — толькі крок // Звязда. — 2017. — 14 сьнежня. Гл. таксама: З Богам — сам-насам.
• Воцінава, С. Прыгоды ў вялікай пясочніцы // Маладосць. — 2017. — № 12. — С. 128—135. — ISSN 0131-2308.
• Лаўрышаўскія археалагічныя экспедыцыі // facebook.com

2016

• Сяргей Рассадзін: «Чалавек мяркуе, вырашае Бог» // Маладосць. — 2016. — № 1. — С. 11—13. — ISSN 0131-2308.
• Сапраўдная археалагічная сенсацыя // tvr.by. — Мінск. — 2016. — 21 жніўня.
• Молчание подземелий Лавришево ^(рас.) // tvr.by. — Минск. — 2016. — 18 октября.
• Захарэвіч, К. Лаўрышаўскі манастыр. Тут малітвы мацнейшыя // Бярозка. — 2016. — № 10. ISSN 0320-7579.
• Гісторыя праз пралом у скляпенні // Маладосць. — 2016. — № 10. — С. 11—13. — ISSN 0131-2308.

2015

• Маслюкоў, Т. Ад каменнага нажа да шахматнай фігуры: новыя раскопкі ў Лаўрышаве // gomelcivil.org. — 2015. — 15 жніўня.
• Хвойн, В. Таямніцы Беларусі: доўгі шлях да разгадак // Новы час. — 2015. — 23 жніўня.
• Захарэвіч, К. Ад пясочніцы да раскопак // Бярозка. — 2015. — № 9. — С. 21—22. — ISSN 0320-7579.
• Пячатку XIII стагоддзя прэзентавалі на падвор'і Свята-Елісееўскага мужчынскага манастыра // tvr.by. — Мінск. — 2015. — 2 лістапада.
• Матвеева, Е. Держать историю в руках // Советский студент. — 2015. — № 38—39. — С. 4—5. ^(рас.)
• Хорошилова, Л. Каждый день особенный ^(рас.) // Чачэрскі веснік. — 2015. — 26 лістапада.
• Галоўка, С. Тайны Лаўрышаўскага манастыра: шлях да разгадак / С. Галоўка // Беларуская думка. — 2015. — № 11. — С. 50—57. — ISSN 0023-3102.
• Журналы заседания Синода Белорусской православной церкви от 1 декабря 2015 года. Журнал № 59 ^(рас.) // Афіцыйны партал Беларускай праваслаўнай царквы. — Мінск. — 2015. — 24 сьнежня.

2014

• Што елі манахі на абед у 13-м стагоддзі? // tvr.by. — Мінск. — 2014. — 16 жніўня.

2013

• Сенсацыйнымі адкрыццямі завяршаюцца археалагічныя раскопкі ў Навагрудскім раёне // tvr.by. — Мінск. — 2013. — 3 жніўня.

2012

• Пракопчык, Б. Лаўрышаўскія тайны // krytyka.by. — 2012. — 3 жніўня.