Сэрбскахарвацкая мова

Сэрбскахарвацкая
српскохрватски / hrvatskosrpski hrvatski ili srpski / српски или хрватски
Ужываецца ў	Сэрбіі, Босьніі і Герцагавіне, Чарнагорыі, Харватыі (пад рознымі назвамі) і іншых краінах
Рэгіён	Цэнтральная Эўропа, Паўднёвая Эўропа
Колькасьць карыстальнікаў	каля 15,7 мільёнаў
Клясыфікацыя	Індаэўрапейская  Славянская   Паўднёваславянскія     Сэрбскахарвацкая
Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў	-
Пісьмо	гаевіца[d], сэрбскі кірылічны альфабэт, кірыліца і лацінскае пісьмо
Коды мовы
ISO 639-1	sh
ISO 639-2(Б)	scr, scc
ISO 639-2(Т)	-
ISO 639-3	hbs
SIL	-

Этна-палітычныя варыянты Сэрбскахарвацкай мовы ці сэрбскахарвацкай дыясыстэмы (паводле стану на 2006 год)

Сэрбскахарва́цкая ці харвацкасэ́рбская мо́ва (таксама сэрбская або харвацкая, харвацкая аб сэрбская) (у арыгінале srpskohrvatski/cрпскохрватски, hrvatskosrpski, hrvatski ili srpski, srpski ili hrvatski) — паўднёваславянская мова.

Тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» выкарыстоўваўся для абагульненьня пад адной назвай сукупнасьці дыялектаў, якія ўжываюцца ў Сэрбіі, Чарнагорыі, Босьніі і Герцагавіне і Харватыі. Афіцыйная мова Югаславіі (разам са славенскай, пазьней і македонскай) з 1918 да 1991 году.

Літаратурны стандарт базаваўся на штокаўскім дыялекце і дапускаў экаўскі і іекаўскі варыянты (неафіцыйна яны лічыліся «ўсходнім» (сэрбскім) і «заходнім» (харвацкім) варыянтамі літаратурнай мовы). Да таго ж, фармальна дыялектамі сэрбскахарвацкай лічыліся кайкаўскі і чакаўскі дыялекты, але яны не былі ў афіцыйным ужытку.

Упершыню тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» быў выкарыстаны славенскім філёлягам Ярнеем Копітарам у ліставаньні ў 1836 годзе, хоць нельга выключыць, што Копітар пазнаёміўся з гэтым тэрмінам, чытаючы рукапіс працы славацкага філёляга Шафарыка «Slovanské starožitnosti» («Славянскія старажытнасьці»), якая была надрукаваная ў 1837 годзе.

З распадам Югаславіі афіцыйнымі мовамі новаствораных дзяржаў сталіся сэрбская, харвацкая, басьнійская, чарнагорская мовы. Тэрмін «сэрбскахарвацкая мова» пачаў зьнікаць з ужытку, спачатку з афіцыйных дакумэнтаў, пасьля паступова і зь лінгвістычнай літаратуры. Сёньня найменьне «сэрбскахарвацкая мова» зьяўляецца дыскусійным гістарычна-палітычным пытаньнем. Шматлікія носьбіты лічаць тэрмін «сэрбскахарвацкая» палітычна некарэктным і нават абразьлівым. Іншыя працягваюць ужываць гэты тэрмін.

Сярод лінгвістаў няма адзінага погляду на лёс тэрміну. Ён усё яшчэ выкарыстоўваецца, дзякуючы ляканічнасьці пры абазначэньні сукупнасьці некалькі моваў. Альтэрнатыўная назва басьнійская/харвацкая/сэрбская мова (БХС) зьявілася ў афіцыйным ужытку ў замежжы. У рэгіянальнай лінгвістыцы існуе таксама тэрмін «цэнтральная паўднёваславянская дыясыстэма».

Узаемна зразумелыя формы сэрбскахарвацкай мовы працягваюць выкарыстоўвацца пад рознымі назовамі ў Сэрбіі, Чарнагорыі, Харватыі і Босьніі і Герцагавіне.

Прыклады адрозьненьняў у лексыцы

Беларуская мова	Расейская мова	Харвацкая мова	Сэрбская мова
Параўнаць	Сравнить	Usporedba	Поређење (Poređenje)
Эўропа	Европа	Europa	Европа (Evropa)
Нідэрлянды	Нидерланды	Nizozemska	Холандија (Holandija)
Італьянцы	Итальянцы	Talijani	Италијани (Italijani)
Сусьвет	Вселенная	Svemir	Васиона (Vasiona)
Пазваночнік	Позвоночник	Kralježnica	Кичма (Kičma)
Паветра	Воздух	Zrak	Ваздух (Vazduh)
Адукацыя	Образование	Odgoj	Васпитање (Vaspitanje)
Тыдзень	Неделя	Tjedan	Седмица (Sedmica)
Гісторыя	История	Povijest	Историја (Istorija)
Порткі	Штаны	Hlače	Панталоне (Pantalone)
Страўнік	Желудок	Trbuh	Стомак (Stomak)
Навука	Наука	Znanost	Наука (Nauka)
Асобна	Лично	Osobno	Лично (Lično)
Асоба	Лицо	Osoba	Лице (Lice)
Аб’яднаныя нацыі	Объединенные Нации	Ujedinjeni Narodi	Уједињене Нације (Ujedinjene Nacije)
Хлеб (Краюха)	Хлеб	Kruh	Хлеб (Hleb)
Штучнае	Искусственное	Umjetno	Вештачки (Veštački)
Крыж	Крест	Križ	Крст (Krst)