Ордэн Пагоні

Ордэн Пагоні
	Ордэн Пагоні
Краіна	БНР Беларуская Народная Рэспубліка
Тып	ордэн
Каму ўручаецца	вайскоўцам і цывільным асобам
Падставы ўзнагароджаньня	змаганьне за незалежнасьць Беларусі й на ейную карысьць
Статус	уручаецца
Статыстыка
Дата заснаваньня	1 верасьня 1949 году
Першае ўзнагароджаньне	7 чэрвеня 1950 году
Чарговасьць
Малодшая ўзнагарода	Ордэн Зялезнага Рыцара; Мэдаль Партызана; Мэдаль да стагодзьдзя БНР

О́рдэн Паго́ні — найвышэйшая ўзнагарода Рады БНР.

Мінуўшчына

Ордэн Пагоні зацьверджаны 1 верасьня 1949 году дэкрэтам прэзыдэнта Рады БНР Міколы Абрамчыка.

Рада БНР пазыцыянуе ордэн як працяг традыцый дзяржаўных узнагародаў Рэчы Паспалітай і Вялікага Княства Літоўскага, у тым ліку ў якасьці «лякалізаванай» і «пераасэнсаванай» вэрсіі Ордэну Белага арла, найстарэйшай дзяржаўнай узнагароды Вялікага княства Літоўскага (як часткі Рэчы Паспалітай)^[1].

Статут узнагароды быў зацьверджаны Міколам Абрамчыкам і пачаў дзейнічаць зь 5 жніўня 1951 году. Пакуль невядома, ці была вырабленая гэтая ўзнагарода ў той час, ці яна засталася толькі праектам. У беларускай газэце «Бацькаўшчына», якая выдавалася ў Мюнхэне, у нумары за 24 лютага 1952 году быў пададзены толькі малюнак мэдаля, а таксама статут. У гэтай публікацыі былі таксама і іншыя ўзнагароды БНР. Была створаная Капітула ордэну Пагоні на чале з прэзыдэнтам Рады БНР, які і надаваў ордэн асобным дэкрэтам.

24 лістапада 2022 году Рада абвясьціла пра абнаўленьне Статуту Ордэна Пагоні і заснаваньне Мэдаля Ордэну Пагоні^[1].

Падставы для ўзнагароджаньня

Ордэн Пагоні быў створаны «з мэтаю ўзнагароджваньня выдатных цывільных ці вайсковых заслугаў у часе вайны ці міру, зробленых для славы і на карысьць Беларускага Народу». Гэтая ўзнагарода была «найвышэйшым ганаровым адзначэньнем Беларускага Народу» й надавалася «асобам, якія выдатна спрычыніліся да здабыцьця незалежнасьці, задзіночаньня ўсіх беларускіх земляў, або да ўзмацаваньня незалежнасьці і росквіту беларускай дзяржавы».

Першапачаткова былі ўстаноўленыя Вялікі Крыж ордэна Пагоні, Залаты Крыж ордэна Пагоні й Срэбраны Крыж ордэна Пагоні. Меркавалася стварыць пяць ступеняў^[2]^[3], але ў дэкрэце Міколы Абрамчыка згадваліся толькі тры^[4]. Кандыдатаў на атрыманьне ордэна мусіла вызначаць Капітула, а ганараваць — уласна Прэзыдэнт сваім дэкрэтам.

У наступным было пакінута дзьве ступені ордэну і заснаваны Мэдаль Ордэна Пагоні як узнагарода Ордэна і дзяржаўная ўзнагарода, адносна якой вышэйшым па сваім статусе ёсьць тытул кавалера ці дамы Ордэна. Узнагароджаньне Мэдалём не азначае прыняцьцё ў кавалеры ці дамы Ордэна^[5].

Апісаньне

Крыж Ордэна Пагоні срэбны, васьміканцовы, пакрыты эмаліяй, берагі срэбныя. На сярэдзіне крыжа срэбная Пагоня. Адваротны бок гладкі з парадкавым нумарам. Да часу пераняцьця Ордэну ў якасьці дзяржаўнай узнагароды ў Рэспубліцы Беларусь на раменьнях (шырэйшых промнях) крыжа зьмешчаныя літары «B.N.R.».

Камандорскі Крыж Ордэна Пагоні срэбны, пазалочаны, васьміканцовы, пакрыты эмаліяй, берагі залатыя. На сярэдзіне крыжа залатая Пагоня. Адваротны бок гладкі з парадкавым нумарам. Да часу пераняцьця Ордэну ў якасьці дзяржаўнай узнагароды ў Рэспубліцы Беларусь на раменьнях крыжа зьмешчаныя літары «B.N.R.». Адзнака Камандорскага Крыжу Ордэна Пагоні носіцца на ордэннай стужцы Ордэна Пагоні Камандорскага крыжу на шыі.

Мэдаль Ордэна Пагоні ўвесь з жоўтага мэталу, круглае формы, на ліцавым баку выява Крыжа Ордэну Пагоні, на адваротным баку выбіты надпіс: «Не разьбіць, Не спыніць, Не стрымаць» і зьмешчаны нумар^[5].

камандорскі крыж, авэрс
камандорскі крыж, рэвэрс
кавалерскі крыж, авэрс
кавалерскі крыж, рэвэрс
Мэдаль Ордэна Пагоні, авэрс
Мэдаль Ордэна Пагоні, рэвэрс

Гістарычнае апісаньне

Першапачаткова меў выконвацца з золата ці срэбра, прывешвацца на стужцы нацыянальных колераў. Крыж Ордэна Пагоні васьміканцовы, пакрыты эмаліяй, берагі залатыя ці срэбраныя. На сярэдзіне крыжа залатая ці срэбраная Пагоня. Адваротны бок гладкі, з выбітым парадкавым нумарам ордэна. Зорка Ордэна Пагоні, потым скасаваная, была срэбраная, складалася з 8 пукоў праменьняў. На сярэдзіне зоркі зьмяшчаўся крыж ордэна. Паводле Ц. Мазэрыца, на шырокіх прамянях крыжа былі літары БНР, а на цэнтральным верхнім промні пазначаная ступень^[6].

Велічыні і ступені^[5]

Камандорскі крыж
Кавалерскі крыж
Мэдаль Ордэна Пагоні

Узнагароджаныя