Аляксей Кузьміч

Аляксей Кузьміч
	Аляксей Кузьміч
Імя пры нараджэньні	Аляксей Васільевіч Кузьміч
Дата нараджэньня	1 чэрвеня 1945
Месца нараджэньня	в. Махро, Янаўскі раён, Берасьцейская вобласьць, Беларуская ССР, СССР
Дата сьмерці	31 кастрычніка 2013
Месца сьмерці	Менск, Беларусь
Адукацыя	Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут (1975)
Месца вучобы	Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў; Краснаярская мастацкая вучэльня[d];
Занятак	маляр
Жанры	партрэт
Плынь	рэалізм[d]
Працы	нізкі карцінаў «Памяці вязьняў ГУЛага» (1975—1989), «Мадонны, што сышлі зь нябёсаў» (1988—1996)
Пад уплывам	Анатоль Рубановіч, Анатоль Бараноўскі
	Аляксей Кузьміч у Вікісховішчы

Аляксе́й Васі́льевіч Кузьмі́ч (1945, в. Махро, Янаўскі раён, Берасьцейская вобласьць, цяпер Беларусь — 2013, Менск, Беларусь) — беларускі жывапісец.

Увайшоў у гісторыю міжнароднага мастацтва нізкай карцінаў «Мадонны, якія плачуць», бо першым стварыў гэты вобраз у чырвоным шалі, які атаясамліваў ненавісьніцкае навакольле^[1]. У Італіі яго нараклі «беларускім Рафаэлем» за найбольшы ў сьвеце лік палотнаў з вобразам Мадонны^[2].

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сям’і вэтэрана Нямецка-савецкай вайны Васіля Кузьміча і настаўніцы Аляксандры Максімаўны Кузьміч. Быў малодшым зь 7-мі дзяцей у сям’і, сярод якіх было 5 старэйшых сясьцёр. Праз шмат гадоў Аляксей Кузьміч намаляваў карціну «Маё залатое дзяцінства», дзе паказаў сябе немаўлём на руках маці ў акружэньні 5 юных сясьцёр. Калі яму было 1,5 гады, яго бацька памёр на ральлі ад асколкавага раненьня, атрыманага на вайне^[1]. У школе навучаўся маляваньню ў прафэсійнага жывапісца Анатоля Рубановіча^[3]. Адна зь сясьцёр набывала Аляксею фарбы для маляваньня ў падтрымку яго імкненьня. У 1962 годзе, па сканчэньні 9 клясаў, паступіў у Краснаярскую мастацкую вучэльню імя Васіля Сурыкава (Расейская СФСР). Пасьля заняткаў наведваў Краснаярскую мастацкую карцінную галерэю, дзе знаходзілася 300 дарэвалюцыйных карцінаў, у тым ліку замежнага паходжаньня. У 1965 годзе скончыў вучэльню і быў закліканы ў Савецкую армію, дзе служыў у ракетных войсках стратэгічнай прызначэньня.

У 1968 годзе вярнуўся ў Беларускую ССР, дзе ўладкаваўся на «Менскі падшыпнікавы завод». Адначасна стаў займацца жывапісам у студыі выяўленчага мастацтва пры Палацы культуры, дзе выкладаў Анатоль Бараноўскі^[4]. У 1969 годзе паступіў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут, які скончыў у 1975 годзе. Пры выпуску абараніў дыплёмную працу «Раніца вугальнага кар'ера», дзеля напісаньня якой езьдзіў у Кузбас. У 1984 годзе ўступіў у Саюз мастакоў Беларусі, пасьля чаго адкрыў першую асабістую выставу. У 1985 годзе ва ўзросьце 38 гадоў ажаніўся з 20-гадовай студэнткай Беларускага тэхналягічнага інстытуту Інэсай Восіпаўнай, якая часта мінала яго цокальную майстэрню на вуліцы Валадарскага. У шлюбе жонка стала прататыпам яго шматлікіх карцінаў Мадонны^[1]. Пазьней меў майстэрню ў Траецкім прадмесьці Менску. Адпявалі мастака ў Петрапаўлаўскай царкве ў Менску^[5].

Творчасьць

У творчасьці пераважаў вобраз Мадонны, як увасабленьня дабрыні і духоўнасьці, жыцьця і перажываньня за людзей, прыгажосьці і чысьціні. Стварыў сэрыі карцінаў: «У раі» (1983—1984), «Мадонна з паўшым анёлам» (1984—1986), «Залатыя Мадонны» і «Срэбраныя Мадонны» (1986—1996), «Мадонны, што сышлі зь нябёсаў» (1988—1996), «Палескія Мадонны» (1995—1996), «Ахвярнасьць славянскіх Мадоннаў» (1996—1998), «Дзяржаўныя Мадонны» і «Пакуты Русі» (1997—1998). Людзкім пакутам прысьвяціў творы «Памяці вязьняў ГУЛага» (1975—1989), «Прысьвячэньне Чарнобылю» (1988), «Дзецям Чарнобыля» (1990) і «Д'яблы над Русьсю» (1995). Стварыў партрэты акторак Галіны Макаравай і Стэфаніі Станюты, актораў Уладзімер Гасьцюхіна, Зьдзіслава Стомы і Мікалая Яроменкі, кінарэжысэраў Міхаіла Пташука і Віктара Турава^[6]. Агулам стварыў звыш 700 палотнаў, большасьць зь якіх прысьвяціў беларускім жанчынам. Сярод іх былі карціны «Эўфрасіньня Полацкая», «Манахіня» і «Плач Рагнеды», а таксама творы пра сучасьніцаў — «Менская Мадонна», «Даная», «Таня», «Наташа», «Дзяўчына i кветкі», «Старасьць». Сваю жонку Інэсу Восіпаўну маляваў на 12 карцінаў: «Мадонна ў воблаках», «Мая Мадонна», «Калыханка», «Мацярынства», «Юныя Мадонны», «Ціхая радасьць», «Сям'я», «Мадонна ў сьветлым», «Мадонна з анёламі», «Чысьціня», «Шчырасьць» і «Маё натхненьне». Працаваў у сваёй майстэрні на Траецкім прадмесьці ў Менску^[5]. Напісаў каля 50 псыхалягічных партрэтаў, у тым ліку рэжысэра Барыса Луцэнкі, кінаакторкі Марыі Захарэвіч і пісьменьніка Ўладзімера Ліпскага^[3]. Мастак тлумачыў зьяўленьне вобразу Мадонны ў сваёй партрэтнай творчасьці з 1979 году словамі: «Хто піша жанчыну, таму дапамагае Бог»^[4]. У гісторыю міжнароднага мастацтва ўвайшоў нізкай карцінаў «Мадонны, якія плачуць», бо першым стварыў гэты вобраз. Чырвоны шаль Мадонны атаясамліваў ненавісьніцкае навакольле, зь якога ня вырвацца, што выклікае яе сум^[1].

Сям'я

Бацька — вэтэран вайны Васіль Кузьміч (пам. 1947).
Маці — настаўніца Аляксандра Максімаўна Кузьміч.
Жонка (з 1985 году) — інжынэрка Інэса Восіпаўна Кузьміч (нар. 1965).
Дачка — Інэса Аляксееўна Кузьміч.
Сын — эканаміст Аляксей Аляксеевіч Кузьміч (нар. 1989)^[1].

Ушанаваньне

У сакавіку 2014 году выканаўчыя камітэты Янаўскага раёну і Берасьцейскай вобласьці выдаткавалі 200 млн рублёў ($19 500) на стварэньне Мастацкай галерэі імя Аляксея Кузьміча плошчай 120 м² пры Доме культуры ў яго родным сяле Махро^[3]. 1 чэрвеня 2014 году галерэю адчыніў яго сын Аляксей Аляксеевіч Кузьміч, які хадайнічаў аб яе стварэньні. Хадайніцтва падтрымаў Берасьцейскі абласны краязнаўчы музэй. Каля 150 карцінаў для галерэі прадставілі родзічы мастака. Зь іх склалаі 3 экспазыцыі: «Яго Мадонны святло нябеснае», «Тут россып талентаў палескіх» і «Палескія модніцы». Асобнае месца заняла нізка «Мадонны, якія плачуць»^[7]. У сьнежні 2014 году галерэя стала падразьдзяленьнем Музэя Напалеона Орды ў вёсцы Варацэвічы (Янаўскі раён) і ўвайшла ў падарожніцкі маршрут раёну. Наведнікам прапаноўвалі 40-хвілінную экскурсію і прагляд фільма Аляксандра Дамарацкага зь нізкі «Сьвятло далёкай зоркі», зьняты для тэлеканала «Беларусь 3». За гэты час Мастацкая галерэя імя Аляксея Кузьміча пасьпела атрымаць у наведнікаў найменьне Галерэя Мадоннаў, бо ў ёй пераважаюць карціны маці зь дзіцём^[8].

У студзені 2015 году намаганьнямі сына Аляксея Аляксеевіча ў гонар яго бацькі Аляксея Васільевіча Кузьміча нараклі галяктыку. Яго творы захоўваліся ў музэях ЗША і 4 краінаў Эўропы — Беларусі, Італіі, Расеі і Эстоніі. Найбольшыя ў Беларусі зборы мелі Беларускі саюз мастакоў, Берасьцейскі абласны краязнаўчы музэй, Музэй гісторыі гораду Менску, Музэй Напалеона Орды, Музэй сучаснага выяўленчага мастацтва, Нацыянальны гістарычны музэй Рэспублікі Беларусь і Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь^[1]. У 2015 годзе выйшла кніга «Аляксей Кузьміч. Творца ўзвышаных Мадонн», прысьвечаная памяці мастака^[9]. На жнівень 2018 году ў Мастацкай галерэі імя Аляксея Кузьміча ў яго роднай вёсцы Махро захоўвалася сярод іншага і мноста карцінаў аголеных жанчынаў^[10].

Галерэя карцінаў

«Тры мадонны», 1987 год, палатно, алей, 130 х 100 см
Плач Эўфрасіньні Полацкай, 1992 год
«Мацярынства», 1986
«Мадонна на крыжы», 1993
«Нашы мадонны», 1996 год, палатно, алей, 129 х 121.5 см.
«Мадонна ля сіняга акна», 1989 год
«Мадонна з блізьнятамі» зь нізкі «Ахвярнасьць славянскіх мадоннаў», 1996—1997 гады
«Расея, якая тоне», 2000 год
«Ева» зь нізкі «Залатыя мадонны», 2005 год. Палатно, алей, 66 х 69.5 см.
«Мадонна ў смутку», 1993

Партрэты

Актор Купалаўскага тэатру Фама Варанецкі. 1976 год, палатно, алей, 110 х 88 см.
Народная артыстка РСФСР Ларыса Лужына, 1988 год, палатно, алей, 120 х 107 см.
Кінарэжысэр Віктар Тураў, 1989 год, палатно, алей, 170,5 х 134,5 см
Народны артыст СССР Мікалай Мікалаевіч Яроменка, 1996 год, палатно, алей, 120 х 100 см.
Рэжысэр Барыс Луцэнка, 2001 год, палатно, алей, 129 х 100 см.
Народная артыстка Марыя Захарэвіч, 2001 год, палатно, алей, 98 х 90 см