Сяргей Дарожны: розьніца паміж вэрсіямі

	Сяргей Дарожны
Асабістыя зьвесткі
Псэўданімы	Т.Трыкліні; Л.Трыер
Нарадзіўся	25 лютага 1909; Слонім, Гарадзенская губэрня, Літоўскае генэрал-губэрнатарства, Расейская імпэрыя;
Памёр	19 ліпеня 1943 (34 гады); Камсамольск-на-Амуры[d], Хабараўскі край, РСФСР, СССР;
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, перакладнік, грамадзкі і культурны дзяяч
Мова	беларуская
	Сяргей Дарожны ў Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 15:33, 4 ліпеня 2013

Сяргей Дарожны (сапр. — Сяргей Міхайлавіч Серада; 25 лютага 1909, Слонім, Гарадзенская губэрня — 19 ліпеня 1943, Камсамольск-на-Амуры, ГУЛАГ) — беларускі паэт, перакладнік, грамадзкі і культурны дзяяч.

Біяграфія

Літаратурнае аб'яднаньне «Ўзвышша». Сяргей Дарожны стаіць другі зьлева.

Нарадзіўся ў Слоніме ў сям’і прапаршчыка царскай арміі, пазьней — паплечніка Станіслава Булак-Балаховіча. У часе Першай сусьветнай вайны сям’я была ў бежанстве ў Варонежы. Паміж 1919 і 1920 вярнуўся ў вёску Ляскавічы Петрыкаўскага раёну. Праз жабрацкае становішча, у 1921 маці Сяргей Дарожнага аформіла яго разам зь сёстрамі Марыяй і Надзеяй у Мазырскі дзіцячы дом^[1]. Увосень 1924 паступіў у Менскі пэдагагічны тэхнікум, з трэцяга курса перавёўся на літаратурна-лінгвістычнае аддзяленьне пэдагагічнага факультэту Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту, які скончыў у 1930 (у часе вучобы быў выключаны «за сокрытие социального происхождения» свайго бацькі, але здолеў аднавіцца). У 1926 разам зь іншымі літаратарымі падпісаў ліст у абарону Сяргея Ясеніна^[2]. Быў сябрам літаратурных аб’яднаньняў «Маладняк» (1926—1927), «Узвышша» (з 1928). Уваходзіў у нефармальнае згуртаваньне ТАВІЗ^[3]. Часта выступаў на вечарынах, удзельнічаў у выданьні сумесных зборнікаў. Каб глыбей пазнаёміцца з жыцьцём рабочых, паэт працаваў на шкляной гуце ў Барысаве, адкуль прывозіў у сталіцу вершы^[4].

Працаваў у рэдакцыях рэспубліканскіх газэт, стыльрэдактарам часопіса «Работніца і сялянка Беларусі» і з 1933 (разам з С. Ракітам) на радыё, адкуль быў звольнены за «сыстэматычнае працягваньне ў сваіх літаратурных перадачах нацдэмаўскіх установак да мікрафону, нарачытае змазваньне ролі партыі ў барацьбе з контрарэвалюцыйным нацдэмакратызмам, паклёп на палітыку партыі на вёсцы».

Сябар Саюзу пісьменьнікаў БССР з 1934. З прапановы Андрэя Александровіча выключаны ў 1935. Арыштаваны ГПУ СССР 29 жніўня 1936 на кватэры ў Першым беларускім завулку 3-А (пры вобшуку былі канфіскаваныя творы Я. Лёсіка, М. Гарэцкага, У. Ігнатоўскага і кнігі на нямецкай мове). Асуджаны як «член антысавецкай нацдэмаўскай арганізацыі» на 8 гадоў пазбаўленьня волі^[1]. Быў абвінавачаны ў падрыхтоўцы замаху на першага сакратара ЦК КП(б)Б Мікалая Гікалу, пра якога зьбіраў матэрыялы для кнігі. Накіраваны на будаўніцтва Камсамольска-на-Амуры. Загінуў у Ніжне-Амурскім канцэнтрацыйным лягеры^[5].

Па хадайніцтве сястры Сяргея Дарожнага Надзеі Юшкевіч, быў рэабілітаваны прэзыдыюмам Вярхоўнага суда БССР 29 сьнежня 1957 і ўзноўлены ў Саюзе пісьменьнікаў^[1].

Успаміны

Павал Пруднікаў успамінаў: «Сяргей Дарожны быў прыгожы, чарнабровы і чорнавалосы, высокі юнак. Заўсёды быў акуратна апрануты. Насіў белую сарочку з накрухмаленым каўнерыкам і чорны гальштук. Ніколі не хваліўся сваімі посьпехамі. Любіў і цаніў сяброўства». Максім Лужанін у кнізе «Трое» пісаў: «Моладзь ведала Дарожнага, вершы яго, не завучваючы, помнілі на зубок»^[5]. Станіслаў Шушкевіч успамінаў: «Чорныя густыя і шырокія бровы Дарожнага, здалося, узьнялі свае крылы над пераносіцаю, карыя вочы бліснулі радасным агеньчыкам. Паэт чытае новы верш: І ў ранак, пад шэпат сасонак / Як заўсёды, у звычай стары - / Пераклікнуцца пеўні спрасонак / Па-зямляцку пагаварыць»^[6].

Паводле успамінаў Васіля Хомчанкі: «асабістае знаёмства з С. Дарожным у мяне адбылося ў Камсамольску-на-Амуры ў канцы 40-га года... Аднойчы ў маладых рабочых я спытаў, ці ёсьць тут хто зь беларусаў. Мне паказалі на... хлопца, назвалі яго прозьвішча — Серада. Я павітаўся зь ім, не падазраючы, што гэта і ёсьць С. Дарожны... З таго дня і па красавік 1941 года я амаль кожны дзень сустракаўся з Дарожным... Калі мы разьвіталіся, Сяргей даў мне дзясятак новых вершаў, папрасіў перадаць іх яго сябрам, што жылі ў Менску. Але просьбу яго я ня выканаў. У Менск мне дабрацца не давялося... пачалася вайна... і пісьмы былі згублены...»^[5].

Творчасьць

Друкавацца пачаў з 1925 у газэце «Беларуская вёска». Першымі вершамі паэта захапіўся тагачасны загадчык літаратурнага аддзела газэты Кузьма Чорны^[7]. У 1926 выйшла першая паэтычная кніга «Звон вясны» (сумесна з Ізраілем Плаўнікам), «Васільковы россып» (1929), «Пракосы на памяць» (1932). Вельмі папулярнай ў 1930-я гады была песьня Сяргея Дарожнага «Нявеста», якая часта гучала на радыё і ў выкананьні многіх харавых ансамбляў^[1].

У 1966 выйшлі «Выбраныя вершы».

Пераклаў на беларускую мову раман Г. Караваевай «Лесазавод» (1932), асобныя творы У. Караленкі, А. Новікава-Прыбоя, Дз. Беднага, С. Кірсанава, І. Уткіна, М. Кальцова.

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г Чыгрын, С. Васільковы россып паэта // Czasopis. — 2009. — № 03/09.
^ Людміла Рублевская «Адзiн, як месяц...». Комсомольская правда в Белоруссии. Праверана 14 студзеня 2012 г.
^ Юрэвіч, Л. Тавізаўцы. Пра лёсы ўдзельнікаў аднаго літаратурнага аб'яднаньня // Роднае слова. — 1997. — № 11. — С. 162.
^ Чыгрын, С. Наш каляндар. Сяргей Дарожны // Роднае слова. — М.: 1994. — № 2. — С. 41—42.
^ ^а ^б ^в Маракоў Л. «Ніколі нікуды не спяшаўся і засёды ўсюды паспяваў» Пра асобу Сяргея Дарожнага // Роднае слова. — 2003. — № 12. — С. 82—85.
^ Шушкевіч С. Ён песню насіў у грудзях // Шушкевіч С. Выюраныя творы: У 2 т. Т. 2. — Мінск, 1978. С. 206
^ Сяргей Дарожны // Першацвет адраджэння: Вучэб. дапам. па беларус. літ. для ст. кл. сярэд. шк. / Склад. М. А. Федасеенка, Т. П. Прохарава, Г. М. Разанава і інш. — Мн.: Нар. асвета, 1995. — С. 436. — 511 с ISBN 985-03-0216-X

Літаратура

Дарожны Сяргей Міхайлавіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
Дарожны Сяргей // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. ISBN 5-340-00709-X.

Вонкавя спасылкі

Вікікрыніцы зьмяшчаюць арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула:

Сяргей Дарожны

Сяргей Дарожны — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Сяргей Дарожны — Вясновае (верш); Л. Трыер — Ну, каму з нас ахвота памерці // Узвышша. — 1929. — № 3 (15) — С. 30—31.
Л. Трыер — «І бяз болю і бяз мукі», ці «Тое ўсё, што ў модзе» // Узвышша. — 1929. — № 4 (16) — С. 114—117.

[cyrhyn-1] а ^б ^в ^г Чыгрын, С. Васільковы россып паэта // Czasopis. — 2009. — № 03/09.

[2] Людміла Рублевская «Адзiн, як месяц...». Комсомольская правда в Белоруссии. Праверана 14 студзеня 2012 г.

[3] Юрэвіч, Л. Тавізаўцы. Пра лёсы ўдзельнікаў аднаго літаратурнага аб'яднаньня // Роднае слова. — 1997. — № 11. — С. 162.

[4] Чыгрын, С. Наш каляндар. Сяргей Дарожны // Роднае слова. — М.: 1994. — № 2. — С. 41—42.

[mar1-5] а ^б ^в Маракоў Л. «Ніколі нікуды не спяшаўся і засёды ўсюды паспяваў» Пра асобу Сяргея Дарожнага // Роднае слова. — 2003. — № 12. — С. 82—85.

[6] Шушкевіч С. Ён песню насіў у грудзях // Шушкевіч С. Выюраныя творы: У 2 т. Т. 2. — Мінск, 1978. С. 206

[7] Сяргей Дарожны // Першацвет адраджэння: Вучэб. дапам. па беларус. літ. для ст. кл. сярэд. шк. / Склад. М. А. Федасеенка, Т. П. Прохарава, Г. М. Разанава і інш. — Мн.: Нар. асвета, 1995. — С. 436. — 511 с ISBN 985-03-0216-X

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Радок 31: / Радок 31: @@
 == Біяграфія ==
 [[Файл:Uzvyšša1928.jpg|thumb|left|250пкс|Літаратурнае аб'яднаньне «Ўзвышша». Сяргей Дарожны стаіць другі зьлева.]]
-Нарадзіўся ў [[Слонім]]е ў сям’і афіцэра царскай арміі, пазьней — паплечніка [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслава Булак-Балаховіча]]. У часе [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] сям’я была ў бежанстве ў [[Варонеж]]ы. Паміж [[1919]] і [[1920]] вярнуўся ў вёску [[Ляскавічы (Петрыкаўскі раён)|Ляскавічы]] [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскага раёну]]. Праз жабрацкае становішча, у [[1921]] маці Сяргей Дарожнага аформіла яго разам зь сёстрамі Марыяй і Надзеяй у Мазырскі дзіцячы дом<ref name=cyrhyn/>. Увосень [[1924]] паступіў у Менскі пэдагагічны тэхнікум, з трэцяга курса перавёўся на літаратурна-лінгвістычнае аддзяленьне пэдагагічнага факультэту [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]], які скончыў у [[1930]] (у часе вучобы быў выключаны «за сокрытие социального происхождения» свайго бацькі, але здолеў аднавіцца). У [[1926]] разам зь іншымі літаратарымі падпісаў ліст у абарону [[Сяргей Ясенін|Сяргея Ясеніна]]<ref>{{Спасылка | аўтар = [[Людміла Рублеўская|Людміла Рублевская]]| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://sb.by/post/85278/| загаловак = «Адзiн, як месяц...»| фармат = | назва праекту = | выдавец = Комсомольская правда в Белоруссии| дата = 14 студзеня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Быў сябрам літаратурных аб’яднаньняў «[[Маладняк (літаратурнае аб’яднаньне)|Маладняк]]» ([[1926]]—[[1927]]), «[[Узвышша (літаратурнае аб’яднаньне)|Узвышша]]» (з [[1928]]). Уваходзіў у нефармальнае згуртаваньне [[Таварыства аматараў выпіць і закусіць|ТАВІЗ]]<ref>{{артыкул|аўтар=Юрэвіч, Л.|загаловак=Тавізаўцы. Пра лёсы ўдзельнікаў аднаго літаратурнага аб'яднаньня|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1997|выпуск=|том=|нумар=11|старонкі=162|isbn=}}</ref>. Часта выступаў на вечарынах, удзельнічаў у выданьні сумесных зборнікаў.
+Нарадзіўся ў [[Слонім]]е ў сям’і прапаршчыка царскай арміі, пазьней — паплечніка [[Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслава Булак-Балаховіча]]. У часе [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] сям’я была ў бежанстве ў [[Варонеж]]ы. Паміж [[1919]] і [[1920]] вярнуўся ў вёску [[Ляскавічы (Петрыкаўскі раён)|Ляскавічы]] [[Петрыкаўскі раён|Петрыкаўскага раёну]]. Праз жабрацкае становішча, у [[1921]] маці Сяргей Дарожнага аформіла яго разам зь сёстрамі Марыяй і Надзеяй у Мазырскі дзіцячы дом<ref name=cyrhyn/>. Увосень [[1924]] паступіў у Менскі пэдагагічны тэхнікум, з трэцяга курса перавёўся на літаратурна-лінгвістычнае аддзяленьне пэдагагічнага факультэту [[БДУ|Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту]], які скончыў у [[1930]] (у часе вучобы быў выключаны «за сокрытие социального происхождения» свайго бацькі, але здолеў аднавіцца). У [[1926]] разам зь іншымі літаратарымі падпісаў ліст у абарону [[Сяргей Ясенін|Сяргея Ясеніна]]<ref>{{Спасылка | аўтар = [[Людміла Рублеўская|Людміла Рублевская]]| прозьвішча = | імя = | аўтарlink = | cуаўтары = | дата публікацыі = | url = http://sb.by/post/85278/| загаловак = «Адзiн, як месяц...»| фармат = | назва праекту = | выдавец = Комсомольская правда в Белоруссии| дата = 14 студзеня 2012 | мова = | камэнтар = }}</ref>. Быў сябрам літаратурных аб’яднаньняў «[[Маладняк (літаратурнае аб’яднаньне)|Маладняк]]» ([[1926]]—[[1927]]), «[[Узвышша (літаратурнае аб’яднаньне)|Узвышша]]» (з [[1928]]). Уваходзіў у нефармальнае згуртаваньне [[Таварыства аматараў выпіць і закусіць|ТАВІЗ]]<ref>{{артыкул|аўтар=Юрэвіч, Л.|загаловак=Тавізаўцы. Пра лёсы ўдзельнікаў аднаго літаратурнага аб'яднаньня|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1997|выпуск=|том=|нумар=11|старонкі=162|isbn=}}</ref>. Часта выступаў на вечарынах, удзельнічаў у выданьні сумесных зборнікаў. Каб глыбей пазнаёміцца з жыцьцём рабочых, паэт працаваў на шкляной гуце ў [[Барысаў|Барысаве]], адкуль прывозіў у сталіцу вершы<ref>{{артыкул|аўтар=Чыгрын, С.|загаловак=Наш каляндар. Сяргей Дарожны|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Роднае слова|тып=|месца=М.|выдавецтва=|год=1994|выпуск=|том=|нумар=2|старонкі=41—42|isbn=}}</ref>.
 Працаваў у рэдакцыях рэспубліканскіх газэт, стыльрэдактарам часопіса «Работніца і сялянка Беларусі» і з [[1933]] (разам з [[Сяргей Ракіта|С. Ракітам]]) на радыё, адкуль быў звольнены за «сыстэматычнае працягваньне ў сваіх літаратурных перадачах нацдэмаўскіх установак да мікрафону, нарачытае змазваньне ролі партыі ў барацьбе з контрарэвалюцыйным нацдэмакратызмам, паклёп на палітыку партыі на вёсцы».
@@ Радок 37: / Радок 37: @@
 Сябар [[Саюз пісьменьнікаў БССР|Саюзу пісьменьнікаў БССР]] з [[1934]]. З прапановы [[Андрэй Александровіч|Андрэя Александровіча]] выключаны ў [[1935]]. Арыштаваны ГПУ СССР [[29 жніўня]] [[1936]] на кватэры ў Першым беларускім завулку 3-А (пры вобшуку былі канфіскаваныя творы Я. Лёсіка, М. Гарэцкага, У. Ігнатоўскага і кнігі на нямецкай мове). Асуджаны як «член антысавецкай нацдэмаўскай арганізацыі» на 8 гадоў пазбаўленьня волі<ref name=cyrhyn/>. Быў абвінавачаны ў падрыхтоўцы замаху на першага сакратара ЦК КП(б)Б [[Мікалай Гікала|Мікалая Гікалу]], пра якога зьбіраў матэрыялы для кнігі. Накіраваны на будаўніцтва Камсамольска-на-Амуры. Загінуў у Ніжне-Амурскім канцэнтрацыйным лягеры<ref name=mar1/>.
-Па хадайніцтву сястры Сяргея Дарожнага Надзеі Юшкевіч, быў рэабілітаваны прэзыдыюмам Вярхоўнага суда БССР 2[[9 сьнежня]] [[1957]] і ўзноўлены ў Саюзе пісьменьнікаў<ref name=cyrhyn>{{артыкул|аўтар=Чыгрын, С.|загаловак=Васільковы россып паэта|арыгінал=|спасылка=http://czasopis.pl/czasopis/2009-03/art-20|аўтар выданьня=|выданьне=[[Czasopis]]|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2009|выпуск=|том=|нумар=03/09|старонкі=|isbn=}}</ref>.
+Па хадайніцтве сястры Сяргея Дарожнага Надзеі Юшкевіч, быў рэабілітаваны прэзыдыюмам Вярхоўнага суда БССР 2[[9 сьнежня]] [[1957]] і ўзноўлены ў Саюзе пісьменьнікаў<ref name=cyrhyn>{{артыкул|аўтар=Чыгрын, С.|загаловак=Васільковы россып паэта|арыгінал=|спасылка=http://czasopis.pl/czasopis/2009-03/art-20|аўтар выданьня=|выданьне=[[Czasopis]]|тып=|месца=|выдавецтва=|год=2009|выпуск=|том=|нумар=03/09|старонкі=|isbn=}}</ref>.
 == Успаміны ==