Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў (Пінск)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў
Былы касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла
Краіна	Беларусь
Места	Пінск
Каардынаты	52°07′06.24″ пн. ш. 26°06′37.94″ у. д. / 52.1184° пн. ш. 26.1105389° у. д. / 52.1184; 26.1105389Каардынаты: 52°07′06.24″ пн. ш. 26°06′37.94″ у. д. / 52.1184° пн. ш. 26.1105389° у. д. / 52.1184; 26.1105389
Канфэсія	праваслаўе і Беларускі экзархат
Эпархія	Пінская япархія
Архітэктурны стыль	барока
Дата заснаваньня	XVIII ст.
Статус	Ахоўная зона
Сайт	bratstvopinsk.ru
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Пінску. Знаходзіцца ў прадмесьці Караліне, на гістарычнай Бэрнардынскай вуліцы^[a]. У сярэдзіне XIX ст. улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры барока, мастацкае аблічча якога пацярпела ў выніку надбудовы купала-цыбуліны. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Комплекс складаецца з касьцёла, кляштарнага корпуса і брамы-званіцы. У наш час у будынку касьцёла дзее царква Сьвятой Варвары Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату, у кляштарным корпусе — анкалягічны дыспансэр.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1712 годзе ў Пінску з фундацыі Міхала Вішнявецкага і яго жонкі Кацярыны з Дольскіх збудавалі драўляныя касьцёл і кляштар бэрнардынаў. Гэтыя будынкі выяўляюцца на мапе бэрнардынскіх кляштараў, створанай Гіршам Лябовічам у 1750—1760-я гады^[1]. Кляштар уваходзіў у Літоўскую правінцыю ордэна бэрнардынаў.

У 1765—1786 гадох вялося будаваньне мураванага касьцёла. Гараднічы берасьцейскі В. Грабоўскі ахвяраваў на касьцёл 16 тысячаў злотых^[2].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Пінск апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. У 1795 годзе асобна ад касьцёла паставілі мураваную званіцу, накрытую дахоўкай. У XIX ст. на месцы драўлянага збудавалі мураваны кляштарны корпус.

Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар і гвалтоўна зачынілі касьцёл, які пазьней перабудавалі пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1858—1875 гадох у кляштарным корпусе разьмяшчаўся манастыр Урадавага сыноду.

У 1906 годзе сабор сьвятой Варвары перадалі чыгуначнаму ведамству. 3 чэрвеня 1913 году ў саборы сьвятой Варвары вянчаліся Якуб Колас і Марыя Зьмітраўна Каменская^[3].

Найноўшы час

За польскім часам і саветамі царква працягвала дзеяць. У сярэдзіне XX ст. у будынку праводзіўся рамонт.

Архітэктура

Касьцёл

Касьцёл — 1-нэфавая базыліка з паўкруглай апсыдай. Галоўны фасад падзяляецца на тры часткі пілястрамі вялікага ордэра і ўпрыгожваецца карнізамі і нішамі. Рытмічны падзел роўнічных бакавых фасадаў ствараецца пры дапамозе высока ўзьнятых аркавых праёмаў і лапатак у прасьценках. Аконныя праёмы, разьмешчаныя ў два ярусы, маюць паўцыркульнае завяршэньне. У выніку маскоўскай перабудовы над дахам паставілі 8-гранны барабан з купалам-цыбулінай.

Усярэдзіне касьцёл перакрываецца цыліндрычным скляпеньнем з распалубкамі на адіночных падпружных арках. У заходняй частцы над уваходам разьмяшчаюцца хоры, якія абапіраюцца на два слупы. Паўкруглая апсыда падзяляецца на два ярусы намаляваным арнамэнтальным фрызам (з гірляндамі), у які пераходзіць прафіляваны карніз. У апсыдзе аднаколерны росьпіс у тэхніцы грызайль у стылі раньняга клясыцызму, які імітуе разнастайныя архітэктурные прыёмы. Так, у ніжнім ярусе разьмяшчаюцца выявы паўратонды і разыходных галерэяў, якія ўтвараюць рад пілёнаў і калёнаў карынтскага ордэру. Пад касьцёлам разьмяшчаецца крыпта, перакрытая масіўнымі крыжовымі скляпеньнямі ў два пралёты.

Кляштарны корпус

Кляштарны корпус — прастакутны ў пляне 2-павярховы будынак пад 2-схільным дахам. Роўнічныя фасады падзяляюцца прастакутнымі аконнымі праёмамі.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
1912 г.
1915 г.
1915 г.
1915 г.

1916 г.
1921 г.
1921 г.
1923 г.

1925—1939 гг.
да 1939 г.
да 1939 г.
да 1939 г.

Сучасныя здымкі

Сучасны стан
Агульны выгляд
Кляштар
Брама
Колішні касьцёл, інтэр’ер

Заўвагі

^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 34

Крыніцы

^ Баравы В., Якімовіч Ю. Пінскія касцёлы бернадзінцаў // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 392.
^ Ярашэвіч А. Пінскі кляштар бернардзінцаў // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 436.
^ Сьвятлана Яскевіч. «Сучаснаму чалавеку трэба трымацца за веру і добрую сям'ю» // Зьвязда : газэта. — 21 лютага 2014. — № 33 (27643). — С. 6. — ISSN 1990-763x.

Літаратура

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Кулагін А. Праваслаўныя храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2001. — 328 с.: іл. ISBN 985-11-0190-7.

Вонкавыя спасылкі

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў у Пінску, Radzima.org

[1] Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 34

[2] Баравы В., Якімовіч Ю. Пінскія касцёлы бернадзінцаў // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 392.

[3] Ярашэвіч А. Пінскі кляштар бернардзінцаў // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 436.

[4] Сьвятлана Яскевіч. «Сучаснаму чалавеку трэба трымацца за веру і добрую сям'ю» // Зьвязда : газэта. — 21 лютага 2014. — № 33 (27643). — С. 6. — ISSN 1990-763x.

[a]

[1]

[2]

[3]