Кантынэнт
Кантынэ́нт (ад лац. continens, continentis[1]) — асноўная, разам з акіянамі, адзінка падзела сьвету. Адносіцца да найвялікшых, з кропкі гледжаньня памераў, абшараў сушы на Зямлі. Фізычная геаграфія зьвяртае ўвагу на падобнасьць кантынэнтаў на астравы, яны абкружаны з усіх бакоў морамі і акіянамі, а зь іншымі кантынэнтамі злучаны толькі вузкімі стужкамі зямлі (Паўночная Амэрыка і Паўднёвая Амэрыка, Афрыка і Азія). Некаторыя навукоўцы прапануюць розныя спосабы вызначэньня кантынэнтаў, і ў залежнасьці ад спосабу колькасьць кантынэнтаў мяняецца.
У сваім агульным значэньні кантынэнт таксама ўключае ў сябе невялікія астравы ў вельмі кароткай адлегласьці ад берага. З навуковага пункту гледжаньня таксама ўключаюць у склад кантынэнтаў астравы, якія прымацаваныя да кантынэнтальных плітаў, як то Брытанскія астравы звычайна далучаюцца да Эўразіі.
Але часьцей за ўсё выкарыстоўваюць спосаб, у адпаведнасьці зь якім вылучаюць шэсьць кантынэнтаў:
Тэрміналёгія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Тэрмін мацярык блізкі па сваім значэньні да кантынэнту, то бок мацярык зьяўляецца вялікім вучасткам сушы, акружаны вадой. Пры гэтым Паўночная Амэрыка і Паўднёвая Амэрыка, злучаныя вузкім Панамскім пярэсмыкам, лічацца двума рознымі мацерыкамі. Аналягічна, двума рознымі мацерыкамі зьяўляюцца Эўразія і Афрыка, злучаныя вузкім Суэцкім каналам.
У той жа час гістарычна склалася так, што сушу Зямлі падзяляюць таксама на часткі сьвету. Гэты падзел паўстаў у эпоху геаграфічных адкрыцьцяў, калі мараплаўцы паступова адкрывалі ўсё новыя і новыя землі, як тады казалі, новыя «часткі сьвету». У адрозьненьне ад падзелу на мацерыкі, два кантынэнты Паўночная Амэрыка і Паўднёвая Амэрыка ўтвараюць адну частку сьвету — Амэрыку, а дзьве часткі сьвету Эўропа і Азія знаходзяцца на адным мацерыку — Эўразія. Мяжа паміж Эўропай і Азіяй праходзіць па Ўральскіх горах, затым рацэ Урал да Касьпійскага мора, рэках Кума і Маныч да вусьця ракі Дон і далей па берагах Чорнага і Міжземнага мораў. Аднак, існуюць спрэчкі наконт слушнасьці вызначэньня такой мяжа.
У адрозьненьне ад кантынэнту, частка сьвету ўключае ў сябе таксама блізкія астравы. Пры тэгым блізкасьць вызначаецца паводле гістарычнай традыцыі, а не адлегласьці.
Плошча і насельніцтва
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу] | Гэтая старонка ўтрымлівае застарэлыя зьвесткі (5 лістапада 2024).
|
Розныя крыніцы падаюць розныя зьвесткі пра плошчу і насельніцтва кантынэнтаў. Ніжэй прыведзена табліца прыблізнай плошчы і колькасьці насельніцтва кантынэнтаў[2].
| Кантынэнт | Плошча (км²) | Плошча (%) | Насельніцтва | Насельніцтва (%) | Нас. пункт |
|---|---|---|---|---|---|
| Афрыка | 28 489 869 | 20,75 | 1 119 307 147 | 15,16 | Лагас, Нігерыя |
| Антарктыда | 12 949 940 | 9,44 | 4912[3] | 0,0 | станцыя Макмурда |
| Эўразія | 51 799 761 | 37,74 | 5 233 151 221 | 70,85 | Токіё, Японія |
| Паўночная Амэрыка | 23 309 892 | 16,98 | 579 024 000 | 7,84 | Мэхіка, Мэксыка |
| Аўстралія | 5 179 976 | 3,77 | 39 901 000 | 0,54 | Сыднэй, Аўстралія |
| Паўднёвая Амэрыка | 15 539 928 | 11,32 | 414 332 000 | 5,61 | Сан-Паўлу, Бразылія |
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Тлумачэньне слова «Кантынэнт». — Тлумачальны слоўнік беларускай мовы. // Слоўнік «Скарнік» (skarnik.by), 2012—2024.
- ^ «7 Continents of the World». 7 Continents.
- ^ «Antarctica». CIA World Factbook. 2011.
