Харальная сынагога (Менск)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Сынагога
Харальная сынагога
У пачатку XX стагодзьдзя
У пачатку XX стагодзьдзя
Краіна Беларусь
Горад Менск
Адрас вуліца Валадарскага
Каардынаты 53°53′53.64″ пн. ш. 27°33′03.08″ у. д. / 53.8982333° пн. ш. 27.5508556° у. д. / 53.8982333; 27.5508556Каардынаты: 53°53′53.64″ пн. ш. 27°33′03.08″ у. д. / 53.8982333° пн. ш. 27.5508556° у. д. / 53.8982333; 27.5508556
Канфэсія юдаізм
Архітэктурны стыль маўрытанскі стыль
Дата пабудовы 1906 год
Дата скасаваньня 1921
Статус перабудаваная
Харальная сынагога на мапе Беларусі
Харальная сынагога
Харальная сынагога
Харальная сынагога
Commons-logo.svg Харальная сынагога на Вікісховішчы

Ме́нская Хара́льная сынаго́га — колішняя галоўная сынагога ў Менску, што месьцілася па адрасе вул. Серпухаўская, 7. Сёньня часткова перабудаваны будынак займае Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Максіма Горкага.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Кінатэатар «Культура»

Сынагога была пабудаваная ў 1906 годзе. Будынак быў узьведзены ў маўрытанскім стылі. Сродкі на ўзьвядзеньне сынагогі выдзяліла шматлікая жыдоўская абшчына гораду подле ініцыятывы менскага лекара І. Лунца. Кампазыцыйна будынак складаўся зь дзьвюх частак: грандыёзнага парталу ля ўваходу й разьмешчанага на восі ўваходу рытуальнай залі. Уваход у будынак глядзеўся як высокая велічная арка, над якой месьцілася вялікае круглае акно — так званае, вока Аарона. У цэлым, сынагога адрозьнівалася надзвычайнай маляўнічасьцю, плястыкай і багацьцем сьвятлаколеравых адценьняў[1].

Пасьля кастрычніцкага перавароту будынак сынагогі прыватызавалі й у 1923 годзе сынагогу пераабсталявалі ў Нацыянальны габрэйскі тэатар БССР, дзе праводзіліся лекцыі, зьезды й дэманстраваліся фільмы. Пазьней тут разьмясьціўся Дом культуры сакратарыяту ЦВК імя М. В. Фрунзэ. У лістападзе 1926-га будынак быў перададзены ў карыстаньне створанай арганізацыі Белдзяржкіно. Неўзабаве тут адкрыўся кінатэатар «Культура» — адзін з самых буйных на той час у Беларусі. Глядзельная заля «Культуры», а першапачаткова харальная заля, славілася выдатнай акустыкай. Знакамітыя сьпевакі й артысты, як Уладзімер Маякоўскі, Леанід Уцёсаў, Сяргей Лемешаў ды іншыя, аддавалі перавагу выступаць падчас гастроляў менавіта тут. Пасьля Другой сусьветнай вайны будынак кінатэатру быў перабудаваны для Расейскага драматычнага тэатру імя Максіма Горкага[2]. Цяпер гэта вялікая трохпавярховая пабудова, амаль прастакутная ў пляне, сымэтрычнай аб’ёмна-прасторавай кампазыцыі. Нутраная прастора таксама вырашаная сымэтрычна. Былы цэнтральны нэф пераабсталяваны ў глядзельную залю, бакавыя — у фае. На будынку ўсталяваныя мэмарыяльныя дошкі У. У. Маякоўскаму й у гонар VI Усебеларускага зьезду Саветаў. Будынак — помнік архітэктуры эклектыкі з пазьнейшымі зьменамі[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня[4]. Сёньня будынак займае Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Максіма Горкага.

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Здание хоральной синагоги в Минске(рас.). by.holiday.by. Праверана 3 верасьня 2014 г.
  2. ^ вул.Валадарскага - дом №05 - тэатр імя М.Горкага Менск. Гісторыя па фатаздымках. oldmensk.net. Праверана 12 жніўня 2014 г.
  3. ^ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. — Мн.: Беларуская савецкая энцыклапедыя, 1986—1988.
  4. ^ Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь / склад. В. Абламскі, І. Чарняўскі, Ю. Барысюк. — Менск: БелТА, 2009. — 684 с. — ISBN 978-985-6828-35-8

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Commons-logo.svg Харальная сынагога (Менск)сховішча мультымэдыйных матэрыялаў