Харальная сынагога (Менск)
| Сынагога | |
Харальная сынагога
| |
 У пачатку XX стагодзьдзя
| |
| Краіна | Беларусь |
| Горад | Менск |
| Адрас | вуліца Валадарскага |
| Каардынаты | 53°53′53.64″ пн. ш. 27°33′03.08″ у. д. / 53.8982333° пн. ш. 27.5508556° у. д.Каардынаты: 53°53′53.64″ пн. ш. 27°33′03.08″ у. д. / 53.8982333° пн. ш. 27.5508556° у. д. |
| Канфэсія | юдаізм |
| Архітэктурны стыль | маўрытанскі стыль |
| Дата пабудовы | 1906 год |
| Дата скасаваньня | 1921 |
| Статус | перабудаваная |
Харальная сынагога на мапе Беларусі   Харальная сынагога | |
 Харальная сынагога на Вікісховішчы
| |
Ме́нская Хара́льная сынаго́га — колішняя галоўная сынагога ў Менску, што месьцілася па адрасе вул. Серпухаўская, 7. Сёньня часткова перабудаваны будынак займае Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Максіма Горкага.
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Сынагога была пабудаваная ў 1906 годзе. Будынак быў узьведзены ў маўрытанскім стылі. Сродкі на ўзьвядзеньне сынагогі выдзяліла шматлікая жыдоўская абшчына гораду подле ініцыятывы менскага лекара І. Лунца. Кампазыцыйна будынак складаўся зь дзьвюх частак: грандыёзнага парталу ля ўваходу й разьмешчанага на восі ўваходу рытуальнай залі. Уваход у будынак глядзеўся як высокая велічная арка, над якой месьцілася вялікае круглае акно — так званае, вока Аарона. У цэлым, сынагога адрозьнівалася надзвычайнай маляўнічасьцю, плястыкай і багацьцем сьвятлаколеравых адценьняў[1].
Пасьля кастрычніцкага перавароту будынак сынагогі прыватызавалі й у 1923 годзе сынагогу пераабсталявалі ў Нацыянальны габрэйскі тэатар БССР, дзе праводзіліся лекцыі, зьезды й дэманстраваліся фільмы. Пазьней тут разьмясьціўся Дом культуры сакратарыяту ЦВК імя М. В. Фрунзэ. У лістападзе 1926-га будынак быў перададзены ў карыстаньне створанай арганізацыі Белдзяржкіно. Неўзабаве тут адкрыўся кінатэатар «Культура» — адзін з самых буйных на той час у Беларусі. Глядзельная заля «Культуры», а першапачаткова харальная заля, славілася выдатнай акустыкай. Знакамітыя сьпевакі й артысты, як Уладзімер Маякоўскі, Леанід Уцёсаў, Сяргей Лемешаў ды іншыя, аддавалі перавагу выступаць падчас гастроляў менавіта тут. Пасьля Другой сусьветнай вайны будынак кінатэатру быў перабудаваны для Расейскага драматычнага тэатру імя Максіма Горкага[2]. Цяпер гэта вялікая трохпавярховая пабудова, амаль прастакутная ў пляне, сымэтрычнай аб’ёмна-прасторавай кампазыцыі. Нутраная прастора таксама вырашаная сымэтрычна. Былы цэнтральны нэф пераабсталяваны ў глядзельную залю, бакавыя — у фае. На будынку ўсталяваныя мэмарыяльныя дошкі У. У. Маякоўскаму й у гонар VI Усебеларускага зьезду Саветаў. Будынак — помнік архітэктуры эклектыкі з пазьнейшымі зьменамі[3]. Гісторыка-культурная каштоўнасьць рэгіянальнага значэньня[4]. Сёньня будынак займае Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Максіма Горкага.
Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Сынагога на фатаздымках
У пачатку XX ст.
Дзяржаўны габрэйскі тэатар
Кінатэатар «Культура»
Першы Ўсебеларускі зьезд калгасьнікаў-ударнікаў 15—19 красавіка 1933 г.
_%D1%81%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0.jpg)
.jpg)
.jpg)
У 1942 годзе
У 1942 годзе
У 1945 годзе, праца Анатоля Наліваева
Сёньняшні час
_1945_(var.2)_Anatoly_Nalivaev.jpg)
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Здание хоральной синагоги в Минске(рас.). by.holiday.by. Праверана 3 верасьня 2014 г.
- ^ вул.Валадарскага - дом №05 - тэатр імя М.Горкага Менск. Гісторыя па фатаздымках. oldmensk.net. Праверана 12 жніўня 2014 г.
- ^ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. — Мн.: Беларуская савецкая энцыклапедыя, 1986—1988.
- ^ Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь / склад. В. Абламскі, І. Чарняўскі, Ю. Барысюк. — Менск: БелТА, 2009. — 684 с. — ISBN 978-985-6828-35-8
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Харальная сынагога (Менск) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
