Пагоня (песьня)

Гімны Беларусі
	Багародзіца (XIV—XVIII стагодзьдзі)
	Гімн БНР (1919)
	Гімн БССР (1955—1991)
	Гімн Беларусі (1991—2002)
	Мы, беларусы (з 2002 году)
	Іншыя гімны:
	Магутны Божа (духоўны гімн, 1943)
	Беларуская Марсэльеза (рэвалюцыйная песьня, 1906)

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Пагоня.

Пагоня — беларуская патрыятычная песьня на аднайменны верш Максіма Багдановіча (1891—1917), прысьвечаная дзяржаўнаму гербу Вялікага Княства Літоўскага і Беларусі, традыцыйнаму нацыянальнаму гербу беларусаў — Пагоні. З канца 1980-х гадоў варыянт песьні, сьпяваны на мэлёдыю францускай «La Marseillaise», азначаецца ў беларускім патрыятычным асяродку як Беларуская Марсэльеза^[1] побач з гістарычнай песьняй «Адвеку мы спалі».

Гісторыя

Верш

За часамі Першае сусьветнае вайны ў кастрычніку 1916 году па заканчэньні Яраслаўскага Дзямідаўскага ліцэю Максім Багдановіч прыехаў у прыфрантавы Менск, дзе уладкаваўся на працу сакратара ў Менскі аддзел «Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны». У час свайго апошняга прыезду ў Менск (кастрычнік 1916 — люты 1917) Максім Багдановіч жыў на кватэры ў Зьмітрака Бядулі пад адрасам Малагеоргіеўская вуліца, дом 12 (цяпер завулак Рабкораўскі). Менавіта тут ён напісаў верш «Пагоня», а таксама «Страцім-лебедзь», надрукаваныя ў газэце «Вольная Беларусь» № 32 ад 30 лістапада 1917 году.

Пра Багдановічаву працу гэтага пэрыяду Аркадзь Смоліч потым сьведчыў:

Нягледзячы на хваробу, ён (Багдановіч) і далей працаваў ня толькі днём, але і ноччу; працаваў у гарачцы, пры высокай тэмпэратуры ў 38—39.

У сваіх успамінах Зьмітрок Бядуля пісаў:

У вольны ад службы час ён сядзеў у Пушкінскай бібліятэцы, або дома і займаўся літаратурнай працай. Сядзеў пры керасінавай лямпе штодня да гадзін 3-4 ночы. Галоўным чынам ён студыяваў тэхніку вершаў.

Паводле Зьмітрака Бядулі, у адным з сваіх рэфэратаў у 1916 годзе ў Менску Багдановіч сказаў:^[2]

Я быў пад Вострай Брамай, дзе бываюць дзясяткамі тысяч паломнікі-багамольцы. На браме красуецца герб старога Бел. Літ. Княства — Пагоня: узброены рыцар сядзіць на скачучым кані і размахвае мячом. перад маімі вачыма рыцар вырастае ў вялікія размеры, і меч яго пападае якраз у маё сэрца... я ранены і запаланёны навекі...

Упершыню верш «Пагоня» прагучаў у «Беларускай хатцы», менскім асяродку беларускай культурна-асьветніцкая працы ў 1916—1920 гадох. На просьбу Багдановіча, яго ўпершыню публічна зачытаў Аркадзь Смоліч^[3].

Песьня

Паводле Лявона Луцкевіча, у міжваенны час моладзь Заходняй Беларусі пачала сьпяваць гэты верш на мэлёдыю францускай Марсэльезы^[4]. Пазьней уласную музыку да верша напісалі Мікола Равенскі, Мікола Шчаглоў-Куліковіч, Аляксей Туранкоў, Уладзімер Мулявін^[5].

У пачатку 1990-х гадоў «Пагоня» разглядалася як адзін з прэтэндэнтаў на статус дзяржаўнага гімну Беларусі^[6]. У 2019 годзе каманда прафэсійных музыкаў запісала варыянт «Пагоні» на музыку Міколы Шчаглова-Куліковіча ў стылі нацыянальнага гімну — галасамі хору ва ўрачыстым суправаджэньні аркестру — і запусьціла флэшмоб «Сьпяваем гімн разам»^[7]. У 2020 годзе песьня «Пагоня» стала адной зь песьняў пратэсту супраць рэжыму Лукашэнкі^[8]. Яе выконвалі ў многіх грамадзкіх месцах: ля Беларускай дзяржаўнай філярмоніі^[9], у гандлёвым цэнтры^[10], у менскім мэтро^[11].

Тэкст

Толькі ў сэрцы трывожным пачую
За краіну радзімую жах,
Успомню Вострую Браму сьвятую
І ваякаў на грозных канях.

У белай пене праносяцца коні,
Рвуцца, мкнуцца і цяжка хрыпяць,
Старадаўняй Літоўскай Пагоні
Не разьбіць, не спыніць, не стрымаць!

У бязьмерную даль вы ляціце,
А за вамі, прад вамі — гады.
Вы за кім у пагоню сьпяшыце?
Дзе шляхі вашы йдуць і куды?

Мо яны, Беларусь, панясьліся
За тваімі дзяцьмі наўздагон,
Што забылі цябе, адракліся,
Прадалі і аддалі ў палон?

Біце ў сэрцы іх — біце мячамі,
Не давайце чужынцамі быць!
Хай пачуюць, як сэрца начамі
Аб радзімай старонцы баліць.

Маці родная, Маці-Краіна!
Не ўсьцішыцца гэтакі боль.
Ты прабач, ты прымі свайго сына,
За Цябе яму ўмерці дазволь!

Ўсё лятуць і лятуць тыя коні,
Срэбнай збруяй далёка грымяць…
Старадаўняй Літоўскай Пагоні
Не разьбіць, не спыніць, не стрымаць.

У час выкананьня ў якасьці гімну, як правіла, апошняя страфа не сьпяваецца, а апошнія радкі 2, 4 ды 6 страфы паўтараюцца двойчы^[a].

Крытыка

На думку мовазнаўцы Вінцука Вячоркі, гэты геніяльны як верш твор, магчыма, занадта складаны для нацыянальнага гімну. Частка вобразаў — пра здраду, пакаяньне ды адкупленьне — хоць моцныя і актуальныя, але наўрад ці натхняюць. Як падкрэсьлівае Вінцук Вячорка, непадзельная трыяда беларускіх нацыянальна-дзяржаўных сымбаляў, якая склалася гістарычна — гэта герб Пагоня, бел-чырвона-белы сьцяг і гімн «Мы выйдзем шчыльнымі радамі»^[4].

Глядзіце таксама

Заўвагі

^ Напрыклад, варыянт «Пагоні», запісаны ў 2019 годзе ў стылі нацыянальнага гімну камандай прафэсійных музыкаў на музыку Міколы Шчаглова-Куліковіча

Крыніцы

^ !OUT: ГІМНЫ БНР (АЎДЫЁ), Tuzin.fm, 18 сьнежня 2018 г.
^ Зьмітрок Бядуля. У гадаўшчыну смерці М. А. Багдановіча // Выбраныя творы. — Мінск: 2006. — С. 387. — 496 с. — (Беларускі кнігазбор). — ISBN 985-6824-30-3
^ Марына Запартыка. Гісторыя сяброўства Максіма Багдановіча і Аркадзя Смоліча (бел.) // Звязда. — 29.05.2017.
^ ^а ^б Вячорка В. Чаму дзяржаўным гімнам БНР стаў ваяцкі марш «Мы выйдзем шчыльнымі радамі»?, Радыё Свабода, 23 сакавіка 2019 г.
^ У Беларусі запісалі «Пагоню» з аркестрам і хорам ды запусьцілі флэшмоб «Сьпяваем гімн разам». ВІДЭА, Радыё Свабода, 28 лістапада 2019 г.
^ Беларускія песні і гімны: зборнік песень / Уклад. C. Барыс. — Менск, 2012. С. 157.
^ У Беларусі з’явіўся нацыянальны гімн «Пагоня» ў выкананні аркестра і хору | Symbal.by Праверана 2020-08-28 г.
^ Як дапамагчы музыкам у час дваровых канцэртаў, калі няма магчымасці зрабіць ахвяраванне, Наша Ніва, 12 лістапада 2020 г.
^ «Пагоня»! Новый гимн? Минск, 17 августа. Филармония против насилия | протесты в Беларуси 2020, Кто, если не мы? Протесты и забастовки в Беларуси, 17.08.2020 г.
^ Люди поют «Пагоню» в ТРЦ Galleria Minsk, TUT.BY. 26.08.2020 г.
^ В Минске прямо на платформе метро спели «Магутны Божа» и «Пагоню» — вот как это было Праверана 2020-08-28 г.

Літаратура

Беларускія песні і гімны: зборнік песень / Уклад. С. Барыс. — Менск: А. Вараксін, 2012. — 380 с. ISBN 978-985-7035-49-6.
Бярозкін Р. С. Человек на заре : Рассказ о Максиме Богдановиче — белорусском поэте. — М.: Художественная литература, 1970. — 136 с.

Вонкавыя спасылкі

Нацыянальны гімн Рэспублікі Беларусь «Пагоня» (музычнае відэа з словамі), Symbal.by, 28.11.2019 г.
Нацыянальны гімн Рэспублікі Беларусь «Пагоня» (музычнае відэа з урачыстага перапахаваньня Кастуся Каліноўскага ў Вільні), Symbal.by, 28.11.2019 г.
Паліна Сьцепаненка Як быў напісаны верш «Пагоня» // МойBY. — 21 кастрычніка 2018.

[12] Напрыклад, варыянт «Пагоні», запісаны ў 2019 годзе ў стылі нацыянальнага гімну камандай прафэсійных музыкаў на музыку Міколы Шчаглова-Куліковіча

[1] !OUT: ГІМНЫ БНР (АЎДЫЁ), Tuzin.fm, 18 сьнежня 2018 г.

[2] Зьмітрок Бядуля. У гадаўшчыну смерці М. А. Багдановіча // Выбраныя творы. — Мінск: 2006. — С. 387. — 496 с. — (Беларускі кнігазбор). — ISBN 985-6824-30-3

[3] Марына Запартыка. Гісторыя сяброўства Максіма Багдановіча і Аркадзя Смоліча (бел.) // Звязда. — 29.05.2017.

[Viacorka-4] а ^б Вячорка В. Чаму дзяржаўным гімнам БНР стаў ваяцкі марш «Мы выйдзем шчыльнымі радамі»?, Радыё Свабода, 23 сакавіка 2019 г.

[5] У Беларусі запісалі «Пагоню» з аркестрам і хорам ды запусьцілі флэшмоб «Сьпяваем гімн разам». ВІДЭА, Радыё Свабода, 28 лістапада 2019 г.

[6] Беларускія песні і гімны: зборнік песень / Уклад. C. Барыс. — Менск, 2012. С. 157.

[7] У Беларусі з’явіўся нацыянальны гімн «Пагоня» ў выкананні аркестра і хору | Symbal.by Праверана 2020-08-28 г.

[8] Як дапамагчы музыкам у час дваровых канцэртаў, калі няма магчымасці зрабіць ахвяраванне, Наша Ніва, 12 лістапада 2020 г.

[9] «Пагоня»! Новый гимн? Минск, 17 августа. Филармония против насилия | протесты в Беларуси 2020, Кто, если не мы? Протесты и забастовки в Беларуси, 17.08.2020 г.

[10] Люди поют «Пагоню» в ТРЦ Galleria Minsk, TUT.BY. 26.08.2020 г.

[11] В Минске прямо на платформе метро спели «Магутны Божа» и «Пагоню» — вот как это было Праверана 2020-08-28 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]