Юры Радзівіл (біскуп)

Юры Радзівіл
лац. Jury Radzivił
	Юры Радзівіл, партрэт XVII ст.
	; Герб Трубы
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	31 траўня 1556; Лукішкі (Вільня), Віленскі павет (ВКЛ), Віленскае ваяводзтва, Вялікае Княства Літоўскае або ; Вільня, Вялікае Княства Літоўскае;
Памёр	21 студзеня 1600 (43 гады); Рым, Папская дзяржава;
Пахаваны	Іль-Джэзу[d];
Род	Радзівілы
Бацькі	Мікалай Радзівіл «Чорны»; Альжбета з Шыдлавецкіх
Дзейнасьць	дыплямат, каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп

У Вікіпэдыі ёсьць артыкулы пра іншых людзей зь імем Юры Радзівіл.

Ю́ры Радзіві́л^[a] (31 траўня 1556, в. Лукішкі, цяпер у межах Вільні — 23 студзеня 1600, Рым) — царкоўны і дзяржаўны дзяяч Рэчы Паспалітай.

Юры Радзівіл — першы каталіцкі кардынал зь Вялікага Княства Літоўскага.

Біяграфія

Паходзіў зь нясьвіскай лініі роду Радзівілаў, сын Мікалая «Чорнага», канцлера вялікага літоўскага, і Альжбеты з Шыдлавецкіх. Меў братоў Альбрэхта, Мікалая Крыштапа і Станіслава, а таксама сясьцёр Ганну Магдалену, Крыстыну, Соф’ю Агнешку і Альжбету.

Выхоўваўся ў духу кальвінізму. Навучаўся ў кальвінскіх школах у Вільні і Нясьвіжы, працягваў адукацыю ў Ляйпцыскім унівэрсытэце (1571—1573). Разам з братам Мікалаем Крыштапам Радзівілам Сіроткам езьдзіў у Францыю па абранага караля Генрыка Валезу. У 1576^[1] годзе пры Пятру Скарзе перайшоў у каталіцтва. Вывучаў філязофію і тэалёгію ў Рымскім калегіюме.

Быў каад’ютарам (памочнікам-намесьнікам) біскупа Валяр’яна Пратасевіча (1574—1581). У 1577—1578 гадох зьдзейсьніў пілігрымку ў Сант’яга-дэ-Кампастэля. У 1581—1591 гадох біскуп віленскі, у 1583 годзе атрымаў годнасьць кардынала.

У 1581—1584 гадох быў намесьнікам караля (губэрнатарам) у Інфлянтах, зь цяжкасьцю выконваў абавязкі. Далучыў да Рэчы Паспалітай Пільтэнскую воласьць у Курляндыі ў 1583—1585 гадох. Спрыяў запрашэньню ў Рыгу нямецкіх езуітаў, стварэньню там калегіюму і пачатку вяртаньня Каталіцкага касьцёла ў былую Лівонію. Асабіста браў удзел у перамовах у часе каляндарных хваляваньняў у Рызе, будучы на яе замку ў 1585 годзе, і Інфлянцкай рэвізіі 1594 году^[2].

Дзейна змагаўся супраць Рэфармацыі, у 1581 годзе ўвёў у сваёй дыяцэзіі цэнзуру друку. У 1582 годзе на ўласныя сродкі адкрыў Віленскую духоўную сэмінарыю.

Па сьмерці Стафана Баторыя на элекцыйным сойме 1587 году падтрымліваў выхадца з аўстрыйскае дынастыі Габсбургаў Максіміліяна, аднак каралём і вялікім князем абралі Жыгімонта Вазу. Па збліжэньні ў 1589 годзе з Габсбургам павялічыў свой уплыў пры двары. У 1589 годзе разам з ваяводам кракаўскім Мікалаем Фірлеем езьдзіў з пасольствам да Рудольфа ІІ Габсбурга, у 1591 годзе — у Рым, на зваротным шляху рэпрэзэнтаваў папу Клімэнта VIII. З 1591 году стаў біскупам кракаўскім. Спрыяў шлюбу Жыгімонта Вазы з эрцгэрцагіняй з дому Габсбургаў Ганнай у 1592 годзе. Быў адным з найбліжэйшых дарадцаў караля, у 1596—1597 гадох вёў перамовы пра далучэньне Рэчы Паспалітай да антытурэцкае каталіцкае лігі^[1].

Браў удзел у канклавах, на якіх абіралі папамі рымскімі Інакенцыюса IX (1591 год) і Клімэнта VIII (1592 год). Браў удзел у падрыхтоўцы Берасьцейскай уніі. Памёр у Рыме, куды яго запрасілі для ўдзелу ў юбілеі 1600 году. Спачыў у касьцёле Іль Джэзу.

Аўтар напісаных на лаціне дзёньніка паездкі ў Італію 1575 годзе (выйшлі з друку ў 1935 годзе пад назвай «Dziennik podrozy do Wloch w 1575 roku») і ўспамінаў пра Інфлянты (надрукаваныя ў 1899 годзе).

Галерэя

Малярства

Творы малярства
З партрэтнай галерэі Радзівілаў у Нясьвіжы, кан. XVI ст.
Невядомы мастак, 1592 г.
Варыянт папярэдняга партрэта. Інстытут мастацтва ў Флярэнцыі
Варыянт папярэдняга партрэта з Валыні

Невядомы мастак, XVII ст.
Меркаваны партрэт, XVIII ст.
Невядомы мастак, XIX ст.
Невядомы мастак, XIX ст.

Графіка

Графічныя партрэты
А. Мыліюс, 1594 г.
Д. Кустас, 1586 г.
Д. Кустас, 1600 г.
Невядомы мастак, 1646—1653 гг.

Г. Ляйбовіч, 1758 г.
Ю. Азямблоўскі, 1833—1863 гг.
М. Старкман, 1857 г.
Я. Вайнароўскі, XIX ст.

Дадатковыя зьвесткі

Фарны касьцёл у Нясьвіжы набыў свой манумэнтальны барокавы выгляд дзякуючы Юрыю Радзівілу. Менавіта ён ініцыяваў разборку муроў папярэдняга касьцёла, закладзенага ў 1581 годзе і збудаванага ў іншым, састарэлым на той час стылі. Апроч таго, першы будынак меў меншыя памеры, над ім не было купала^[3].

Заўвагі

^ лац. Georgius Radzivil, польск. Jerzy Radziwiłł

Крыніцы

^ ^а ^б ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 499.
^ Urzędnicy inflanccy XVI—XVII wieku. Spisy / Opracowali K. Mikulski, А. Rachuba. — Kórnik, 1994. S. 36.
^ Тамара Г. Святыня незвычайнага лёсу // Наша Вера. № 2 (5), 1998 г.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Kurczewski J. Biskupstwo wileńskie od jego założenia aż do dni obecnych. — Wilno, 1912.
Machay F. Działalność duszpasterska kardynała Radziwiłła biskupa krakowskiego (1591—1600). — Kraków, 1936.

[1] лац. Georgius Radzivil, польск. Jerzy Radziwiłł

[evkl-2] а ^б ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 499.

[3] Urzędnicy inflanccy XVI—XVII wieku. Spisy / Opracowali K. Mikulski, А. Rachuba. — Kórnik, 1994. S. 36.

[4] Тамара Г. Святыня незвычайнага лёсу // Наша Вера. № 2 (5), 1998 г.

[a]

[1]

[2]

[3]