Ямант Тулунтавіч
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Памёр | 12 жніўня 1399 |
| Род | Ямантавічы |
| Бацькі | Тулунт |
| Дзеці | Сямён (Сенька), Міхайла |
| Дзейнасьць | дзяржаўны службовец |
Ямант Тулунтавіч (? — 12 жніўня 1399) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, намесьнік смаленскі (1395—1399) і клецкі (1398). Пачынальнік роду Ямантавічаў (Ямантаў).
Імя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Амунд, Амунт, Емунд або Ёмунд (Ammundus[2], Amund[3], Amuntr[4], Emund, Jomund[5][6]) — імя германскага паходжаньня[7]. Іменная аснова ам- (імёны ліцьвінаў Ямаўт, Ямін; германскія імёны Amolt, Ammin) мае значэньне 'актыўны, гарлівы, працавіты' і ўзыходзіць да стараісьляндзкага ama 'турбаваць, непакоіць'[8], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[9] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[10].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Jamunt (1390 год)[11]; Jamundt (23 красавіка 1398 году)[12]; Jamund von Cletzke[13], Iamund de Cletzke[14] (12 кастрычніка 1398 году); Senkonis filii Jamuntii Lithwanie ducum (1 лютага 1411 году)[15]; отъ князь своихъ, Ямонта да Василей Борійковъ[16], князь Ямонтъ Толоунтовичь[17], князя Ивана Ямонта наместника Смоленского[18] (Наўгародзкі чацьверты летапіс); князя Ямонта[19], князь Ямонтъ Толунтовичь[20] (Сафійскі першы летапіс); Ямантъ (Маскоўскі летапісны звод канца XV стагодзьдзя).
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Зь літоўскага княскага роду, сын Тулунта.
Упершыню ўпамінаецца ў 1390 годзе, калі разам зь Вітаўтам выехаў у Прусію. У верасьні 1395 году Вітаўт як вялікі князь літоўскі даручыў яму супольна з Васілём Барэйкавічам кіраваць далучаным Смаленскім княствам. У 1398 годзе езьдзіў з пасольствам у Маскву[21]. Таго ж году як староста (намесьнік) клецкі падпісаў Салінскую ўмову паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Тэўтонскім ордэнам. Адначасна захоўваў урад намесьніка смаленскага, якім тытулюецца сярод палеглых ў бітве на Ворскле.
Меў сыноў Сямёна (Сеньку) і Міхайлу.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego : spisy. T. 4, Ziemia smolenśka i województwo smolenśkie XIV-XVIII wiek / пад рэд. А. Рахуба — Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2003. — С. 48. — 412 с. — ISBN 83-7181-279-5
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 33.
- ^ Nielsen O. Olddanske personnavne. — Kjøbenhavn, 1883. S. 4, 116.
- ^ Naumann H. Altnordische Namenstudien. — Berlin, 1912. S. 17.
- ^ Kruken K., Stemshaug O. Norsk Personnamnleksikon. — Det Norske Samlaget, 1995.
- ^ Jomund, Nordic Names
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 51.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 33.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 3. — Leipzig, 1866. S. 168.
- ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. P. 54.
- ^ Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert. Bd. 1. — Marburg, 1970. S. 12.
- ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 4. — Reval, 1859. S. 226.
- ^ Codex epistolaris saeculi decimi quinti. T. 2. — Cracoviae, 1891. P. 42.
- ^ С. 101.
- ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 104.
- ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 142.
- ^ С. 247.
- ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 251.
- ^ Tęgowski J. Kilka słów o rodowodzie kniaziów Jamontowiczów Podbereskich w świetle nowych źródeł // Zapiski Historyczne. Poświęcone Historii Pomorza i Krajów Bałtyckich. Т. LXXX, Z. 3, 2015. S. 40—41.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
- Tęgowski J. Kilka słów o rodowodzie kniaziów Jamontowiczów Podbereskich w świetle nowych źródeł // Zapiski Historyczne. Poświęcone Historii Pomorza i Krajów Bałtyckich. Т. LXXX, Z. 3, 2015. S. 39—50.