Што трэба ведаць кажнаму беларусу

	Што трэба ведаць кажнаму беларусу
	па-беларуску: Што трэба ведаць кажнаму беларусу
	Выданьне 1944 года
Жанр:	брашура
Аўтар:	Вацлаў Ластоўскі (таксама Язэп Найдзюк у бальшыні пазьнейшых выданьняў)
Мова арыгіналу:	беларуская
Публікацыя:	1918 год; 1944 год (з дадаткамі)
Асобнае выданьне:	1918 год; 1944 год (з дадаткамі)
Выдавецтва:	Друкарня Якава Грынблята
Колькасьць старонак:	19 старонак; 32 старонкі (з дадаткамі Язэпа Найдзюка)
	Электронная вэрсія
	Вікікрыніцы зьмяшчаюць поўны тэкст гэтага твору

«Што трэ́ба ве́даць ка́жнаму белару́су» — брашура, напісаная Вацлавам Ластоўскім, якая мусіла падняць узровень нацыянальнае годнасьці й сьвядомасьці беларусаў. Пазьней, пад нямецкім даглядам, да яе напісаў свае дадаткі Язэп Найдзюк (меркавана ў 1943—1944 гадах), якія былі апублікаваныя ў шмат якіх пазьнейшых выданьнях, а ў Сеціве пераважна зь ягонымі дадаткамі й сустракаецца. Брашура часта таксама называецца «Што трэба ведаць кожнаму беларусу». Упершыню праца была выдадзеная газэтай «Вольная Беларусь» у друкарні Грынблята ў 1918 годзе, з гэтага ж выдання ў 1992 годзе быў зроблены перадрук.

Найдзюкавы дадаткі

Глава I

Дададзены залік беларусаў у «арыйскую расу». Прыбраныя дадзеныя пра тэрыторыю эўрапейскіх гаспадарстваў. Са сьпісу народаў зьніклі жыды, славенцы й альбанцы. Да расповеду пра іншыя народы дададзеныя выпады супраць палякаў і расейцаў. У азначэньне народу дададзеная суполнасьць крыві, замест акрасьленьня беларуса «Чаму кожны з нас павінны называцца беларусам».

Глава II

Перапісанае азначэньне месца жыхарства беларусаў. Дададзены абзац пра бальшавікоў. Прыбраныя дадзеныя пра тэрыторыі, населеныя народамі (таму што межы перакройваліся), само пытаньне перанесенае ў главу I, беларусаў стала ня 10, а 15 мільёнаў.

Глава III

Дададзеныя верш Алеся Гаруна, паведамленьне пра дыпляматычны статус беларускае мовы, «Шэсьць дыялектаў» ператварылася ў «некалькі дыялектаў». Раскрыты псэўданім Францішка Багушэвіча. Дададзены яшчэ адзін верш (без згадваньня аўтара).

Глава IV

Цалкам дададзеныя новыя пытаньні «Ці маюць беларусы сваю гісторыю?» ды «Як змагаўся беларускі народ за лепшую долю?».

У главе ёсьць незразумеласьць: у арыгінальным выданьні яна чамусьці стаіць пад нумарам VI, прычым пасьля яе ідуць главы IV, V ды VII.

Глава VII

Значныя дадаткі з апісаньнем гісторыі гербу, сьцяга й зьвязаных зь імі легендаў.

Глава IX

Дададзеныя 2 абзацы пра захаваньне расавае чысьціні.

Глава XI

Дададзены абзац пра змагароў за лепшую долю беларусаў.

Глава XII

Верш перайменаваны ў «Прысягу беларуса» (арыгінальная назва — «Ніколі»), прозьвішча аўтара (Андрэя Зязюлі) напісанае цалкам.

Арыгінал

Выданьне 1918 году мае перадрук 1992 року, выдадзены досыць малым тыражом. Гэтае выданьне можна знайсьці ў Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі. Аднак шырокае вядомасьці дасягнуў варыянт, які быў адрэгаваны Язэпам Найдзюком.

Зьмест (выданьня 1991 году)

I. Пра сябе і свой народ
II. Пра беларускую зямлю
III. Пра сваю мову
IV. Пра гісторыю Беларусі
V. Пра веру беларуса
VI. Пра Бацькаўшчыну
VII. Пра нацыянальныя адзнакі беларуса
VIII. Пра патрыятычныя павіннасьці
IX. Пра беларускую сям’ю
X. Беларус на чужыне
XI. Нашая гордасьць
XII. Прысяга беларуса

Гады некаторых выданьняў

1918 рок (выдадзеная ў газэце «Вольнай Беларусі»).
1918 год (выдадзеная ў Вільні Выдавецтвам Вацлава Ластоўскага).
1943 год (выдадзеная ў Менску Выдавецтвам школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі).
1944 рок (выдадзеная ў Бэрліне ў межах сэрыі «Бібліятэчка Калінаўцаў» пад нумарам 1 з дадаткамі Язэпа Найдзюка).
1970 год (выдадзеная ў газэце «Незалежная Беларусь» (№ 3, Манчэстэр, ліпень 1960, стар. 2) з дадаткамі Язэпа Найдзюка).
1991 рок (выдадзеная ў Менску Таварыствам беларускае мовы імя Францішка Скарыны з дадаткамі Язэпа Найдзюка).
1992 год (зборнік розных артыкулаў (у тым ліку й «Што трэба ведаць кожнаму беларусу») на тэму беларускае годнасьці й самасьвядомасьці).

Вонкавыя спасылкі