Хмяльніцкі

Хмяльніцкі лац. Chmialnicki
укр. Хмельницький
Герб Хмяльніцкага Сьцяг Хмяльніцкага
Першыя згадкі:	1431
Краіна:	Украіна
Вобласьць:	Хмяльніцкая
Мэр:	Аляксандар Сымчышын[d]
Плошча:	93,05 км²
Вышыня:	295 м н. у. м.
Насельніцтва
колькасьць:	268 527 чал. (2017)
шчыльнасьць:	2885,84 чал./км² (2017)
нацыянальны склад:	украінцы — 88,3% расейцы — 7,9% палякі — 2,0% (2001)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	+380-382(2)
Паштовыя індэксы:	29000—29499
КОАТУУ:	6810100000
Геаграфічныя каардынаты:	49°25′12″ пн. ш. 27°0′0″ у. д.
Хмяльніцкі на мапе Ўкраіны Хмяльніцкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
Хмяльніцкая меская рада

Хмяльніцкі (па-ўкраінску: Хмельницький, гістарычная назва — Пласкіраў, у 1795/1801—1954 роках — Праскураў) — места ў заходняй частцы Ўкраіны, на рацэ Паўднёвым Бугу. Адміністрацыйны цэнтар Хмяльніцкай вобласьці і Хмяльніцкага раёну. Плошча 94 км². Насельніцтва на 2024 год — 267 тыс. чал. Насельніцтва аглямэрацыі — 439,7 тыс. чал. Знаходзіцца за 281 км на паўднёвы захад ад Кіева. Чыгуначны вузел. Празь места праходзяць аўтамабільныя дарогі Чарнаўцы — Стараканстантынаў і Львоў — Крапіўніцкі — Данецк E50.

Хмяльніцкі — гістарычны цэнтар Цэнтральнага Падольля. У наш час места зьяўляецца буйным цэнтрам рынкавага гандлю (мясцовы рынак — трэці ў Эўропе па аб’ёме продажаў), агулам рынкі займаюць 1/3 частку тэрыторыі Хмяльніцкага.

Этымалёгія назвы

Сваю назву места атрымала ў гонар Багдана Хмяльніцкага, гістарычная назва Пласкіраў паходзіць ад рэчкі Плоская — прытоку Паўднёвага Буга.

Гісторыя

• канец XIV — пачатак XV стагодзьдзяў: верагодны час заснаваньня паселішча, у складзе Вялікага Княства Літоўскага.
• 1431: па сьмерці вялікага князя Вітаўта, кароль польскі Ягайла далучыў Пласкіраў да Польшчы.
• 1434: у Падольскім ваяводзтве.
• XVI—XVII стагодзьдзі: у Пласкіраве існаваў замак.
• XVII—XVIII стагодзьдзі: мястэчка, неаднаразова цярпеў ад ваенных канфліктаў.
• 1672—1699: знаходзіўся пад уладай Турэччыны.
• 1793: у выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі.
• 1795: цэнтар павету Падольскай губэрні.
• 1870: адкрыцьцё чыгункі Жмэрынка — Праскураў — Валачыск.
• 1919—1920: у Праскураве тройчы знаходзіўся Ўрад УНР і Дырэкторыя, тут у сакавіку 1919 адбылося апошняе паседжаньне Дырэкторыі ў поўным складзе.
• 16 лістапада 1920: у складзе УССР.
• 15 сакавіка 1941: цэнтар Камянец-Падольскай вобласьці.
• 8 ліпеня 1941 1941 — 25 сакавіка 1944: знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй.

Насельніцтва

• 1881 — 14 554 чал.
• 1897 — 22 915 (13 783 мужчыны і 9132 жанчыны), зь іх каля 29,8% складалі праваслаўныя, 30,1% — каталікі, 39,5% — юдаісты, 0,6% — іншыя.
• 1991 — 244 тыс. чал.
• 2009 — 290 тыс. чал.

Мова

Насельніцтва па роднай мове (2001)

украінская мова	расейская	польская	беларуская
88,39%	10,36%	0,39%	0,07%

Эканоміка

Прадпрыемствы машынабудаваньня (трансфарматарныя падстанцыі, кавальска-прэсавае абсталяваньне, радыёапаратура, прыборы і інш.); харчовай (масласыраробнай, мясной), лёгкай (абутковай, швацкай, трыкатажнай і інш.), хімічнай і іншай прамысловасьці.

Галерея

• 
  Вул. Праскураўская
• 
  Рэчка Плоская ў мескім парку
• 
  Будынак адміністрацыі вобласьці
• 
  Вул. Падольская

Месты-сябры

• Мадэста, ЗША (1987)
• Сылістра, Баўгарыя (1992)
• Бор, Сэрбія (1995)
• Бэлц, Малдова (1996)
• Цеханаў, Польшча (1996)
• Крамфорс, Швэцыя (1997)
• Шыцьзячжуан, Кітай (1998)
• Шаўлі, Летува (2001)
• Манісэс, Гішпанія (2002)
• Агуаскальентэс, Мэксыка (2002)
• Кармэль, Ізраіль (2007)

Асобы

• Арыель Дзюран (1898—1981) — амэрыканская пісьменьніца
• Анатоль Кашпіроўскі (нар. 1939) — псыхатэрапэўт, гіпнатэзэр
• Аляксандар Панамароў (нар. 1973) — украінскі сьпявак

Літаратура

• Proskurów // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom IX: Poźajście — Ruksze. — Warszawa, 1888. S. 53—57
• Проскуров // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб, 1890—1907.

Вонкавыя спасылкі

Хмяльніцкі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Хмяльніцкая меская рада
• Розподіл населення за національністю та рідною мовою (укр.)