Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (Быстрыца)
Помнік сакральнай архітэктуры | |
Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа
| |
Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа ў 1871 годзе
| |
Краіна | Беларусь |
Вёска | Быстрыца |
Каардынаты | 54°48′03.09″ пн. ш. 25°52′57.02″ у. д. / 54.8008583° пн. ш. 25.8825056° у. д.Каардынаты: 54°48′03.09″ пн. ш. 25°52′57.02″ у. д. / 54.8008583° пн. ш. 25.8825056° у. д. |
Канфэсія | каталіцтва |
Эпархія | Гарадзенская дыяцэзія |
Дата заснаваньня | XIV ст. |
Статус | Ахоўная зона |
Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа | |
Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа на Вікісховішчы |
Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа — помнік архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў у Быстрыцы. Знаходзіцца ў цэнтры колішняга мястэчка, на гістарычнай Папоўскай вуліцы. Дзее. Твор архітэктуры віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Вялікае Княства Літоўскае
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У 1390 годзе вялікі князь Ягайла фундаваў у Быстрыцы касьцёл і кляштар канонікаў рэгулярных (аўгустынаў). Неўзабаве ў мястэчку збудавалі драўляны касьцёл.
У 1523 годзе з фундацыі вялікага князя Жыгімонта Старога ў Быстрыцы збудавалі новы мураваны касьцёл. У 1760 годзе яго перабудавалі паводле праекту архітэктура Яна Гляўбіца.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Быстрыца апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. У XIX ст. яго сьцены аздобілі размалёўкай.
Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) у 1865 годзе расейскія гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). Неўзабаве матастацкае аблічча помніка зьнявечылі купаламі-цыбулінамі.
Найноўшы час
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У 1919 годзе ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі вярнулі будынак касьцёла рыма-каталікам, якія аднавілі яго аўтэнтычнае аблічча.
Архітэктура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Помнік архітэктуры віленскага барока. Гэта 1-нэфавая 2-вежавая базыліка з 5-граннай апсыдай і закрысьціяй, прыбудаванай з поўначы. Над галоўным фасадам узвышаюцца 3-ярусныя 4-гранныя вежы, злучаныя трыкутным шчытом. Ніжні ярус вылучаецца на галоўным фасадзе вязкамі пілястраў, верхнія ярусы — скразныя, вуглы маюць скос 45° і апрацоўваюцца пілястрамі. Вэртыкальнасьць фасаду з увагнута-пукатымі хвалістымі роўніцамі сьценаў і карнізнымі пасамі падкрэсьлівае гарызантальная рустоўка цокаля. Бакавыя фасады і апсыда сымэтрычна падзяляюцца парамі аркавых акон і тонкімі падвойнымі лапаткамі ў прасьценках, апярэзваюцца прафіляваным антаблемэнтам.
Усярэдзіне нэф перакрываецца цыліндрычным на распалубках скляпеньнем, якое пераходзіць у конху апсыды, закрысьція — крыжовым [1]. Скляпеньні аздабляюцца арнамэнтальнай размалёўкай. Сьцены падзяляюцца падвойнымі пілястрамі, завяршаюцца моцным прафіляваным антаблемэнтам. Над уваходам хоры абмяжоўваюцца крывалінейным філёнгавым парапэтам. Плястыка-дэкаратыўны акцэнт інтэр’еру — галоўны алтар, разгорнуты гранямі апсыды і падзелены антаблемэнтам на два ярусы. Першы ярус, выкананы з карычневага стука з пазалотай на капітэлях, мае складаную калённа-пілястравую кампазыцыю і аздабляецца дзьвюма драўлянымі скульптурамі апосталаў. У такім жа стылі два меншыя маштабам кулісныя алтары[2].
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Міцянін А. Быстрыцкі Крыжаўзвіжанскі касцёл // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 90.
- ^ Кулагін А. Быстрыцкі Крыжаўзвіжанскі касцёл // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 97.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр 412Г000036 |