Заір Азгур

Заір Азгур
Дата нараджэньня	15 студзеня 1908
Месца нараджэньня	в. Маўчаны, Сеньненскі павет, Магілёўская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	18 лютага 1995 (87 гадоў)
Месца сьмерці	Менск, Беларусь
Месца пахаваньня	Усходнія могілкі
Адукацыя	Віцебскі мастацка-практычны інстытут Акадэмія мастацтваў (Ленінград) Кіеўскі мастацкі інстытут
Месца вучобы	Віцебская народная мастацкая вучэльня[d] (1925) Інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя Рэпіна[d] (1928) Нацыянальная акадэмія выяўленчага мастацтва і архітэктуры[d] (1929) Вышэйшы мастацка-тэхнічны інстытут[d] Тбіліская акадэмія мастацтваў[d]
Занятак	скульптар
Жанры	скульптура
Узнагароды	Герой Сацыялістычнай Працы Ордэн Леніна Ордэн Леніна Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцягу Ордэн Чырвонай Зоркі Мэдаль «За перамогу над Нямеччынай у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.» Мэдаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» Мэдаль «Партызану Айчыннай вайны» І ступені Мэдаль «Ветэран Працы» Мэдаль Францішка Скарыны Народны мастак СССР
Подпіс
Заір Азгур у Вікісховішчы

Заір Ісакавіч Азгу́р (15 студзеня [ст. ст. 2 студзеня] 1908, вёска Маўчаны Сеньненскага павету Магілёўскай губэрні — 18 лютага 1995, Менск) — беларускі скульптар, народны мастак СССР.

Біяграфія

Нарадзіўся ў в. Маўчаны, Сеньненскі павет, Магілёўская губэрня, Расейская імпэрыя (цяпер гэтая вёска ўвайшла ў склад вёскі Застадольле Сеньненскага раёну Віцебскай вобласьці). У 1923 годзе пачаў ўдзельнічаць у мастацкіх выставах у Менску, паступіў у Віцебскі мастацка-практычны інстытут. У 1925 годзе скончыў Віцебскі мастацка-практычны інстытут, навучаўся ў Марка Шагала і Міхаіла Керзіна. Ад 1925 да 1928 году навучаўся ў Акадэміі мастацтваў у Ленінградзе у Р. Р. Баха, М. Мізьнера, У. Лішава. Вучыўся ў Мастацкім інстытуце ў Кіеве (1928—1929). Вышэйшую асьвету атрымаў за кошт грашовага ахвяраваньня Якуба Коласа, для жонкі якога ў 1945 годзе зрабіў помнік на Вайсковых могілках у Менску. Заслужаны дзяяч мастацтваў БССР (1939). Народны мастак БССР (1944). У 1945 годзе ажаніўся на Галіне Гарэлавай, дачцы акадэміка Г. М. Гарэлава. Ляўрэат Сталінскай прэміі другой ступені (1946; 1948). Дзейсны сябар Акадэміі мастацтваў СССР (1958). Народны мастак СССР (1973).

З 1980 году працаваў у Менску, старшыня Майстэрні скульптуры АМ СССР. Узнагароджаны ордэнам Працоўнага Чырвонага Сьцяга (1940 і 1949), ордэнам Леніна (1955 і 1978), у 1971 — ордэнам Кастрычніцкай рэвалюцыі, у 1978 — ордэнам «Дружбы народов». Сярод вядомых узнагарод таксама Срэбны мэдаль Сусьветнай выставы ў Брусэлі (1958) і мэдаль Францішка Скарыны (1992).

Памёр 18 лютага 1995 году ў Менску. Пахаваны на Ўсходніх могілках.

Узнагароды

• Ордэн Чырвонай Зоркі (1943)
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сьцяга СССР (1940, 1949)
• Мэдаль «За доблесную працу ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1945)
• Мэдаль «За перамогу над Нямеччынай ў Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.» (1946)
• Мэдаль «Партызану Айчыннай вайны» I-й ступені (1948)
• Сталінская прэмія другой ступені (1946; 1948)
• Ордэн Леніна (1955, 1958)
• Срэбны мэдаль Сусьветнай выставы ў Брусэлі (1958)
• Ордэн Кастрычніцкай рэвалюцыі (1971)
• Герой Сацыялістычнай Працы (1978)
• Ордэн Сяброўства народаў (1978)
• Мэдаль «Ветэран працы» (1982)
• Мэдаль Францішка Скарыны (1992)

Памяць

Памятная манэта НБРБ, прысьвечаная З. Азгуру, 2008 год

• Імя З. І. Азгура мае адна з вуліцаў(be) Менску.
• 18 лютага 2000 году на вуліцы Азгура ў Менску адчынены мэмарыяльны музэй-майстэрня З. І. Азгура ў будынку творчай майстэрні, пабудаванай у 1984 годзе па праекце архітэктара В. Н. Аладава.
• Мэмарыяльная дошка ў памяць аб скульптары ўсталявана ў горадзе Менску на фасадзе дома № 13 па праспэкце Незалежнасьці, у якім жыў З. І. Азгур.
• Мэмарыяльная дошка на будынку былога мастацкага тэхнікума, у якім навучаўся З. І. Азгур, у Віцебску (вуліца Суворава, 3).
• Імя З. І. Азгура носіць першая сярэдняя агульнаадукацыйная школа і вуліца ў горадзе Сянно.
• У 2008 годзе НБРБ выпусьціў памятную монэту ў гонар 100-годзьдзя з дня нараджэньня Азгура.

Творы

Партрэты

• «Ліцейшчык» (1925—1926)
• «Трактарыст» (1930)
• «Будаўнік» (1930)
• Гракх Бабёф (1934)
• Фэлікс Дзяржынскі (1934)
• Алена Стасава (1934-35)
• Абрам Бразер (1935, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь)
• Рыгор Арджанікідзэ (1937—1939)
• Пётар Чайкоўскі, Аляксандар Барадзін, Жорж Бізэ (1939, барэльефы для Менскага тэатру опэры ды балету)
• Галерэя партрэтаў удзельнікаў Вялікай Айчыннай вайны (гіпс, гіпс тан.)
  • Герой Савецкага Саюза Мікалай Гастэла (1942, Дзяржаўны гістарычны музэй у Маскве)
  • Герой Савецкага Саюза Віктар Талаліхін (1942, тамсама)
  • Герой Савецкага Саюза Леў Даватар (1943, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь)
  • А. І. Радзімцаў (гіпс, 1943, Дзяржаўны Рускі музэй; бронза, 1943, Трацьцякоўская галерэя), , М. Ф. Сяльніцкі (1943; Сталінская прэмія другой ступені (1946)
  • Партызан бацька Мінай (1943, Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь)
• Дзеячы культуры
  • Паэт 12 стагодзьдзя Іехуда Галеві (1947, гіпс тан.)
• Ф. Э. Дзяржынскі (1947) — Сталінская прэмія другой ступені (1948)
• «Кітайскі пісьменьнік Лу Сінь» (1953—1954)
• Рабіндранат Тагор (1958)

Скульптура

• Пётар Багратыён (помнік-бюст, 1946—1949, Барадзіно Маскоўскай вобласьці, Расея)
• Янка Купала (помнік-бюст, 1947—1949, Вязынка Менскай вобласьці)
• А. С. Пушкін (помнік, 1956, Астрахань)
• Ансамбль на плошчы імя Якуба Коласа (1972, Менск)
• У. І. Ленін (помнік, 1980, Менск)
• К. Маркс (помнік, 1980, Менск)
• П. Машэраў (помнік, 1981, Віцебск)
• С. І. Грыцаўцу ў Менску
• В. І. Талашу ў Петрыкаве

Літаратура

• Незабыўнае (1962)
• Тое, што помніцца… (Кн. 1—2, 1977—1983)

Вонкавыя спасылкі

Заір Азгур — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Музэй Азгура ў Менску
• К 100-летию известного скульптора Заира Азгура приурочена выставка в Национальной библиотеке(недаступная спасылка)
• Нацбанк вводит в обращение памятные монеты, посвященные 100-летию Заира Азгура(недаступная спасылка)
• Выставка-инсталляция «Портрет на фоне мастерской» открывается 18 марта в Мемориальном музее-мастерской Заира Азгура(недаступная спасылка)