Давід Гільбэрт

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Давід Гільбэрт
David Hilbert
Дата нараджэньня 23 студзеня 1862(1862-01-23)[1][2][3][…]
Месца нараджэньня Кёнігсбэрг альбо Вэляў, Каралеўства Прусія
Дата сьмерці 14 лютага 1943(1943-02-14)[4][1][2][…] (81 год)
Месца сьмерці Гётынген, Нямеччына
Месца пахаваньня
Месца вучобы Кёнігсбэрскі ўнівэрсытэт
Занятак матэматык, прафэсар унівэрсытэту, філёзаф, фізык, матэматык
Навуковая сфэра матэматыка, філязофія
Месца працы
Вядомы як Асноўная тэарэма Гільбэрта, аксіёмы Гільбэрта, праблемы Гільбэрта, праграма Гільбэрта, Дзея Айнштайна-Гільбэрта, Гільбэртава прастора
Навуковая ступень архітэктура[6]
Навуковы кіраўнік Фэрдынан фон Ліндэман
Вучні Вільгэльм Акерман[d], Рыхард Курант[d], Эрых Гэке[d] і Ота Блюмэнталь[d]
Дзеці Franz Hilbert[d][6]
Узнагароды

Даві́д Гі́льбэрт (па-нямецку: David Hilbert; 23 студзеня 1862 году, Кёнігсбэрг альбо Вэляў, Каралеўства Прусія — 14 лютага 1943 году, Гётынген, Трэці Райх) — выбітны нямецкі матэматык-унівэрсал, зрабіў важкі ўнёсак у разьвіцьцё шматлікіх матэматычных падзелаў. У 19101920-я гады, то бок пасьля сьмерці Анры Пуанкарэ, быў прызнаным сусьветным лідэрам матэматыкаў. Гільбэрт прыняў і абараняў тэорыю мностваў Георга Кантара. Вядомы прыклад ягонага лідэрства ў галіне матэматыкі, зьяўляюцца вынайдзены ім сьпіс матэматычных праблемаў, на вырашэньне якіх была накіравана большая частка матэматычных дасьледаваньняў XX стагодзьдзя[7][8]. Гэты сьпіс быў прэзэнтаваны на міжнароднай канфэрэнцыі матэматыкі ў Парыжы.

Гільбэрт зрабіў шмат адкрыцьцяў і прапанаваў фундамэнтальныя ідэі ў розных галінах матэматыкі. Сярод іншых яго дасягненьнямі зьяўляюцца тэорыя інварыянтаў і аксіяматыка Гільбэрта. Гільбэрт вядомы як адзін з заснавальнікаў тэорыі доказаў і матэматычнай лёгікі[9], і быў адным зь першых хто паказаў адрозьненьне паміж матэматыкай і мэтаматэматыкай. Ён сфармуляваў тэорыю гільбэртавых прастораў — адну з асноўных складнікаў функцыянальнага аналізу[10].

За часам жыцьця стаў чальцом шматлікіх акадэміяў навук, у тым ліку Бэрлінскай, Гётынгенскай, чальцом Лёнданскага каралеўскага таварыства, замежным ганаровым чальцом Акадэміі навук СССР. Ляўрэат прэміі Лабачэўскага, прэміі Пансэле і прэміі Баяі.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б MacTutor History of Mathematics archive
  2. ^ а б D. Hilbert // KNAW Past Members (анг.)
  3. ^ David Hilbert // Internet Philosophy Ontology project (анг.)
  4. ^ Колмогоров А. Н. Гильберт Давид // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ^ http://www.w-volk.de/museum/grave34.htm
  6. ^ а б Deutsche Nationalbibliothek Record #11855090X // Gemeinsame Normdatei (ням.) — 2012—2016.
  7. ^ Ted Honderich (2015). «Philosophers of Our Times». Oxford University Press. — С. 352. — ISBN 978-0-198-71250-3.
  8. ^ «Hilbert's Problems». Wolfram MathWorld.
  9. ^ Zach, Richard (2003-07-31). «Hilbert's Program». Stanford Encyclopedia of Philosophy.
  10. ^ David Hilbert // Encyclopædia Britannica.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Давід Гільбэртсховішча мультымэдыйных матэрыялаў