Віктар Франц Гэс

	Віктар Франц Гэс
	Victor Franz Hess
Нарадзіўся	24 чэрвеня 1883; замак Вальдштайн, Аўстра-Вугоршчына
Памёр	17 сьнежня 1964 (81 год); Маўнт Вэрнан, акруга Ўэстчэстар, Нью-Ёрк, ЗША
Навуковая сфэра	фізыка
Месца працы	Венскі ўнівэрсытэт, Інсбруцкі ўнівэрсытэт, Грацкі ўнівэрсытэт і Фордэмскі ўніверсітэт[d]
Альма-матэр	Грацкі Ўнівэрсытэт
Вядомы як	аўтар экспэрымэнта па пошуку касьмічнага выпраменьваньня
Узнагароды і прэміі	Нобэлеўская прэмія (1936)

Віктар Франц Гэс (па-нямецку: Victor Franz Hess; 24 чэрвеня 1883, замак Вальдштайн, Аўстра-Вугоршчына — 17 сьнежня 1964, Нью-Ёрк, ЗША) — аўстрыйскі фізык-экспэрымэнтатар, ляўрэат Нобэлеўскае прэміі (1936 разам з Карлам Давідам Андэрсанам), за За адкрыцьцё касьмічнага выпраменьваньня.

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нарадзіўся ў сям’і каралеўскага лясьніка^[8]. Вучыўся ў Грацкім ўнівэрсытэце, скончыў яго ў 1906 годзе, потым працаваў у ім. Ад 1925 годзе прафэсар. У 1938 годзе зьехаў у ЗША, каб пазьбегнуць перасьледу з боку нацыстаў. Ад 1938 да 1956 г. прафэсар Фордхэмскага ўнівэрсытэту (ЗША)^[9].

Навуковыя працы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Ад 1911 году да 1913 году дасьледаваў існаваньне касьмічных прамянёў — плыняў пратонаў, якія ўтвараюцца па-за межамі Зямлі і могуць дасягаць яе паверхні. Ён лётаў на паветраным шары на вышыні да 5 км, правяраючы хуткасьць разраду электраскопу. Паводле папярэдніх уяўленьняў, хуткасьць разраду электраскопу павінная была памяншацца пры аддаленьні ад паверхні Зямлі, але яна павялічвалася. Пэўны час навукоўцы не маглі растлумачыць гэтую зьяву.

Кнігі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Victor F. Hess The Electrical Conductivity of the Atmosphere and Its Causes. — Constable & Company, 1928.

Асноўныя навуковыя артыкулы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Hess, Viktor F Пра назіраньні пранікальнага выпраменьваньня напрацягу сямі палётаў на паветраным шары = Über Beobachtungen der durchdringenden Strahlung bei sieben Freiballonfahrten // Z. Phys.. — 1912. — № 13. — С. 1084.
Hess, Victor F., and A. Demmelmair. Агульны эфэкт выпраменьваньня касьмічных прамянёў, які назіраецца пасьля магнітнай буры = World-wide effect in cosmic ray intensity, as observed during a recent magnetic storm // Nature. — 1937. — № 140. — С. 316.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ ^а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
^ ^а ^б Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
^ ^а ^б SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
^ ^а ^б Архіў Мунцынгера — 1913.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a>
^ ^а ^б Энцыкляпэдыя Бракгаўза
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
^ ^а ^б Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>
^ ^а ^б ^в Гесс Виктор Франц // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
^ Angelo, Joseph A Ядзерная тэхналёгія = Nuclear Technology. — Greenwood Press, 2004. — С. 121–124. — ISBN 1-57356-336-6
^ Гес Віктар Франц // БЭ. Т. 5. — Менск, 1997. с. 204

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Віктар Франц Гэс — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Франц Гэс — Біяграфія й нобэлеўская лекцыя на старонцы Нобэлеўскага камітэту ^(анг.)

Гэта — накід артыкула пра біяграфію асобы. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Нацыянальная_бібліятэка_Францыі|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11014018j_data.bnf.fr]:_плятформа_адкрытых_зьвестак<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-1] а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741">[http://global.britannica.com/biography/Victor-Francis-Hess_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-2] а ^б Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-3] а ^б SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q2085381_citetype_Q386724_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q974352">Архіў_Мунцынгера<span_class="wef_low_priority_links">_—_1913.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a></div>-4] а ^б Архіў Мунцынгера — 1913.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q974352"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Энцыкляпэдыя_Бракгаўза]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-5] а ^б Энцыкляпэдыя Бракгаўза
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q2664168">[http://www.enciclopedia.cat/enciclop%C3%A8dies/gran-enciclop%C3%A8dia-catalana/EC-GEC-0032578.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia_Catalana|Grup_Enciclopèdia_Catalana]],_1968.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a></div>-6] а ^б Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q17378135">Гесс_Виктор_Франц_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-7] а ^б ^в Гесс Виктор Франц // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[Angelo-8] Angelo, Joseph A Ядзерная тэхналёгія = Nuclear Technology. — Greenwood Press, 2004. — С. 121–124. — ISBN 1-57356-336-6

[9] Гес Віктар Франц // БЭ. Т. 5. — Менск, 1997. с. 204

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]