Вацлаў Гавэл

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Вацлаў Гавэл
Václav Havel
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні Václav Havel
Нарадзіўся 5 кастрычніка 1936
Прага, Чэхія
Памёр 18 сьнежня 2011
Hrádeček, Чэхія
Пахаваны
Бацькі Вацлаў Марыя Гавэл[d][3]
Божана Гаўлава[d][3]
Сужэнец Вольга Гаўлава[d][4] і Дагмар Гаўлава[d][5][6]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці драматург, палітычны дзяяч
Кірунак драматургія
Жанр драма
Мова чэская мова[7][8]
Дэбют 1955
Значныя творы Аўтаспын
Сьвята ў садзе
Прэміі Эўрапейская літаратурная прэмія (1968),
Прэмія Эразма Ратэрдамскага (1986),
Прэмія Ульфа Пальмэ (1989)
Узнагароды
ордэн Перамогі імя сьвятога Юр’я ланцуг ордэна Белага льва[d] (кастрычнік 2003) камандор Ордэна мастацтваў і літаратуры кавалер Вялікага крыжа ордэна Ганаровага легіёну ланцуг ордэна Паўднёвага Крыжа кампаньён ордэна Канады Order of the Chrysanthemum Grand Cross Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany Ордэн Крыжа зямлі Марыі на ланцугу Вялікі крыж ордэна Трох зорак ордэн князя Яраслава Мудрага III ступені ордэн Томаша Гарыга Масарыка І клясы Grand Cross of the Order of the White Double Cross‎ ордэн Свабоды ланцуг ордэна Заслуг Collar of the Order of Isabella the Catholic‎ Прэзыдэнцкі мэдаль Свабоды ордэн Белага арла Вялікі крыж ордэна Вітаўта Вялікага кавалер Вялікага крыжа ордэна «За заслугі перад Італьянскай рэспублікай» Austrian Decoration for Science and Art Order of State of Republic of Turkey Вялікі ланцуг ордэна Свабоды ордэн Вызваліцеля генэрала Сан-Марціна Order of al-Hussein bin Ali Order of the Star of Jordan Order of Brilliant Star
прэмія Карла Вялікага прэмія Готліба Дутвайлера[d] (1990) Вялікі крыж ордэна Лазьні прэмія Чына дэль Дука[d] (1997) прэмія міра імя Гандзі[d] (жнівень 2003) Order of Rio Branco Order of the Oriental Republic of Uruguay прэмія Эразма[d] (1986) Прэмія Франца Кафкі[d] (2010) прэмія Канкордыя[d] прэмія міру нямецкіх кнігагандляроў[d] (15 кастрычніка 1989) прэмія Уляфа Пальмэ[d] (1989) прэмія Індыры Гандзі[d] (1993) прэмія прынцэсы Астурыйскай у галіне сувязі і гуманітарнай дзейнасьці мэдаль Гёзаў[d] (1995) прэмія Чатырох свабодаў — мэдаль Свабоды[d] (1990) Філядэльфійскі мэдаль Свабоды прэмія Свабоды[d] (2003) мэдаль Джузэпэ Моты[d] (2008) прэмія «Сьвятло праўды»[d] (2004) прэмія «Манісманія»[d] (2005) мэдаль «За службу дэмакратыі»[d] прэмія «Дэльта» за глябальнае паразуменьне[d] Філядэльфійскі мэдаль Свабоды Амбасадар сумленьня[d] (2003) Маставая прэмія Рэгенсбургу[d] (2006) міжнародная прэмія Каталёніі[d] (1995) «Добры сябар» прэмія Фулбрайта[d] (1997) Квадрыга[d] (2009) міжнародная прэмія Сымона Балівара[d] (1990) Прэмія Сонінга[d] (1991) ганаровы доктар Дрэздэнскага тэхналягічнага ўнівэрсытэту[d] ганаровы доктар Брусэльскага свабоднага ўнівэрсытэту[d] (1991) ганаровы доктар Льескага ўнівэрсытэту[d] (2007) ганаровы доктар Бар-Іланавага ўнівэрсытэту[d] ганаровы доктар Габрэйскага ўнівэрсытэту ў Ерусаліме[d] ганаровы доктар Варшаўскага ўнівэрсытэту[d] прэмія Яраслава Сэйфэрта[d] (2008) прэмія Карла Чапэка[d] ганаровы доктар Хайфскага ўнівэрсытэту[d] прэмія 1 чэрвеня[d] (2009) ганаровы грамадзянін Пльзеню[d] (6 траўня 1990) прэмія Тэадора Гойса[d] (1993) ганаровы грамадзянін Будапэшту[d] (2013) ганаровы доктар Падуанскага ўнівэрсытэту[d] сябра Каралеўскага літаратурнага таварыства[d] Аўстрыйская дзяржаўная прэмія па эўрапейскай літаратуры (1968) ганаровы грамадзянін Прагі[d] ганаровы доктар Масарыкава ўнівэрсытэту[d] (1995) Нямецкая нацыянальная прэмія[d] (2003) прэмія „Point Alpha“[d] (2008) мэдаль сьвятога Юрыя[d] Ганаровы мэдаль Т. Г. Масарыка[d] ганаровы доктар Брусэльскага вольнага ўнівэрсытэту[d] (1990) participant in the resistance and resistance against communism[d] Нямецкая грамадзянская прэмія[d] (2000) Order Ecce Homo
прэмія прынцэсы Астурыйскай прэмія Ойгена Когана[d] (2012) Evelyn F. Burkey Award[d]
Подпіс Выява аўтографу
Афіцыйны сайт

Вацлаў Гавэл (па-чэску: Václav Havel; 5 кастрычніка 1936 — 18 сьнежня 2011) — чэскі драматург, публіцыст, грамадзкі дзяяч і палітык. Апошні прэзыдэнт Чэхаславаччыны й першы прэзыдэнт Чэскай рэспублікі.

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1951 годзе скончыў васьмігадовую школу, у 1955 годзе — вячэрнюю гімназію. Працаваў хімікам-лябарантам, вучыўся ў Чэскім політэхнічным інстытуце, служыў у войску. З 1959 году працаваў рабочым сцэны, адміністратарам у праскіх тэатрах АВС і на На Забрадлі. Актыўна ўдзельнічаў у Праскай вясне 1968 году, належаў да групы дысыдэнтаў у камуністычнай Чэхаславаччыне, быў адным з заснавальнікаў грамадзкага руху «Хартыя 77».

Тры разы сядзеў у турме за палітычныя перакананьні. Ляўрэат міжнароднай прэміі Эразма Ратэрдамскага (1986), прэміі Ульфа Пальмэ (1989).

З 29 сьнежня 1989 па 20 ліпеня 1992 — прэзыдэнт Чэха-Славацкай Фэдэратыўнай Рэспублікі. З 2 лютага 1993 па 2 лютага 2003 году — прэзыдэнт Чэскай Рэспублікі.

Памёр 18 сьнежня 2011 году ў сваім доме на паўночным усходзе ад Прагі ў выніку ўскладненьняў, выкліканых працяглай хваробай[9][10].

Творы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • 1961 «Аўтаспын»
  • 1965 «Паведамленьне»
  • 1964 «Сьвята ў садзе»
  • 1965 «Антыкоды» — зборнік нетрадыцыйнай паэзіі
  • 1968 «Цяжка засяродзіцца»
  • 1975 «Аўдыенцыя»
  • 1975 «Вэрнісаж»
  • 1976 «Гатэль у гарах»
  • 1978 «Пратэст»
  • 1978 «Дужасьць нядужых» — эсэ
  • 1983 «Праблема»
  • 1985 «Спакуса»
  • 1987 «Рэканструкцыя»
  • 1980 «Лісты да Вольгі» — кнігі пісьмаў

На беларускую мову творы В. Гаўла перакладалі Лявон Баршчэўскі («Сьвята ў садзе»), Ірына Шаблоўская («Аўдыенцыя»), Сяргей Сматрычэнка («Пратэст»). У 2014 г. у Менску выйшла кніга выбраных эсэ Гаўла «Жыцьцё ў праўдзе», перакладзеных Сяргеем і Юліяй Сматрычэнкамі з прадмовай Баршчэўскага.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]