Міхаіл Бакунін
Міхаіл Бакунін | |
| Михаил Александрович Бакунин | |
 | |
| Дата нараджэньня | 18 (30) траўня 1814[1][2][3] або 30 траўня 1814 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | Прамухіна[d], Наваторжскі павет[d], Цьвярская губэрня, Расейская імпэрыя[1] |
| Дата сьмерці | 19 чэрвеня (1 ліпеня) 1876[1] (62 гады) або 1 ліпеня 1876[4][5][6][7] (62 гады) |
| Месца сьмерці | Бэрн, Берн[d], Швайцарыя[1][2] |
| Месца пахаваньня | Брэмгартэнскія могілкі[d] |
| Грамадзянства | Расейская імпэрыя |
| Месца вучобы | Бэрлінскі ўнівэрсытэт імя Гумбальта і Міхайлаўскае артылерыйскае вучылішча[d] |
| Занятак | філёзаф, пісьменьнік, палітык і анархіст |
| Навуковая сфэра | філязофія |
| Бацька | Alexandre Bakounine[d] |
| Дзеці | Maria Bakunin[d] і Giulia Sofia Bakunin[d] |
| Подпіс | .svg){kind=small}
|
Міхаі́л Алякса́ндравіч Баку́нін (па-расейску: Михаил Александрович Бакунин, 30 траўня (18 траўня) 1814 — 1 ліпеня 1876) — расейскі рэвалюцыянер, сацыяліст, тэарэтык анархізму, заснавальнік ідэі калектывісцкага анархізму (анарха-калектывізму).
Бакунін вырас у Прамухіна, радавым маёнтку Цьвярской губэрні. З 1840 году вучыўся ў Маскве, потым у Бэрліне, спадзяючыся паступіць у акадэмію. Пазьней ў Парыжы ён пазнаёміўся з Карлам Марксам і П’ерам-Жазэфам Прудонам, якія зрабілі на яго моцны ўплыў. Усё большы радыкалізм Бакуніна спыніў надзеі на прафэсарскую кар’еру. 29 лістапада 1847 году Бакунін прамовіў гаворку на бяседзе, уладкаванай у гонар удзельнікаў паўстаньня супраць расейскай імпэрыі на «новадалучаных» землях Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў, і неўзабаве па вымозе расейскага амбасадара ў Францыі Бакунін быў высланы з Парыжу. У 1849 годзе ён быў арыштаваны ў Дрэздэне за ўдзел у чэшскім паўстаньні 1848 году і дэпартаваны ў Расею, дзе быў складзены спачатку ў Санкт-Пецярбург, потым у Шлісэльбурскую фартэцыю (фартэцыю Арэшак) з 1854 году і, нарэшце, сасланы ў Сыбір у 1857 годзе. Ён уцёк празь Японію ў ЗША, а потым у Лёндан, дзе разам з Аляксандрам Герцэнам працаваў над часопісам «Звон». У 1863 годзе Бакунін зьехаў, каб далучыцца да паўстаньня Кастуся Каліноўскага, але яму не атрымалася яго дасягнуць і замест гэтага ён прабавіў час у Швайцарыі і Італіі.
У 1868 годзе Бакунін уступіў у Міжнародную асацыяцыю працоўных (Першы Інтэнрацыянал), узначаліўшы анархісцкую фракцыю, якая хутка набрала абароты. На Гаагскім кангрэсе 1872 году дамінавала змаганьне паміж Бакуніным і Марксам, які быў ключавой фігурай у Генэральнай радзе Інтэрнацыянала і выступаў за выкарыстаньне дзяржавы для ўсталяваньня сацыялізму. Зь іншага боку, Бакунін і анархічная фракцыя выступалі за замену дзяржавы фэдэрацыямі самакіраваных працоўных месцаў і грамадаў. Бакунін ня змог зьвязацца зь Нідэрляндамі, і анархістычая фракцыя прайграла дэбаты ў яго нябытнасьць. Бакунін быў выняты зь Інтэрнацыяналу за падтрымку, на думку Маркса, сакрэтнай арганізацыі ўнутры Інтэрнацыянала і таму заснаваў Антыаўтарытарны Інтэрнацыянал у 1872 годзе. З 1870 году да сваёй сьмерці ў 1876 годзе Бакунін пісаў свае працы, такія як «Дзяржаўнасць і анархія» і «Бог і дзяржава», але ён працягваў прымаць наўпросты ўдзел у эўрапэйскіх працоўных і сялянскіх рухах. У 1870 годзе ён браў удзел у паўстаньні ў Ліёне. Бакунін імкнуўся ўзяць удзел у паўстаньні анархістаў у Балёньні, але пагаршэньне здароўя прымусіла яго вярнуцца ў Швайцарыю.
Бакунін запомніўся як буйная фігура ў гісторыі анархізму, супэрнік марксізму, асабліва дыктатуры пралетарыяту, і за яго прадказаньні, што марксісцкія рэжымы будуць аднапартыйнымі дыктатурамі над пралетарыятам, а не пралетарыятам. Яго кніга «Бог і дзяржава» была шырока перакладзена і дагэтуль друкуецца. Бакунін працягвае ўплываць на анархістаў, такіх як Ноам Чомскі [8].
 |
Гэта — накід артыкула пра біяграфію асобы. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ а б в г Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
- ^ а б Нямецкая нацыянальная бібліятэка, Бэрлінская дзяржаўная бібліятэка, Баварская дзяржаўная бібліятэка і інш. Record #118506102 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
- ^ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: плятформа адкрытых зьвестак — 2011.
- ^ Find a Grave — 1995.
- ^ Энцыкляпэдыя Бракгаўза
- ^ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.
- ^ Proleksis enciklopedija — 2009.
- ^ Chomsky, Noam (1970). For Reasons of State. New York: Pantheon Books. (See especially title page and "Notes on Anarchism".)
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Міхаіл Бакунін — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
