Мітрафан Доўнар-Запольскі

Мітрафан Доўнар-Запольскі
	; герб Побуг
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	2 (14) чэрвеня 1867; Рэчыца, Менская губэрня, Расейская імпэрыя;
Памёр	30 верасьня 1934 (67 гадоў); Масква, СССР;
Пахаваны	Данскія могілкі[d];
Род	Доўнар-Запольскія
Дзеці	Усевалад Доўнар-Запольскі[d]
Рэлігія	рыма-каталік
Дзейнасьць	гісторык, этнограф
Подпіс

Мітрафан Доўнар-Запольскі
	Мітрафан Доўнар-Запольскі
Род дзейнасьці	беларускі гісторык, этнограф, фальклярыст і літаратуразнавец
Дата нараджэньня	14 чэрвеня 1867
Месца нараджэньня	Рэчыца, Рэчыцкі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	30 верасьня 1934
Месца сьмерці	Масква, СССР
Месца пахаваньня	Данскія могілкі[d];
Месца вучобы	гісторыка-філялягічны факультэт Кіеўскага ўнівэрсытэту[d] (1893); Імпэратарскі ўнівэрсытэт сьвятога Ўладзімера[d]; Мазырская мужчынская гімназія[d];
Занятак	гісторык, этнограф
Месца працы	Маскоўскі дзяржаўны ўнівэрсытэт[d]; Кіеўскі нацыянальны ўнівэрсытэт імя Тараса Шаўчэнкі; Кіеўскі нацыянальны эканамічны ўнівэрсытэт імя Вадзіма Гецьмана[d]; Харкаўскі інстытут народнай гаспадаркі[d]; Харкаўскі нацыянальны ўнівэрсытэт[d]; Бакінскі дзяржаўны ўнівэрсытэт[d]; Азербайджанскі тэхнічны ўніверсітэт[d]; БДУ; Інстытут беларускай культуры; Маскоўская сельскагаспадарчая акадэмія імя Ціміразева[d];
Дзеці	Усевалад Доўнар-Запольскі[d]
Узнагароды
Подпіс
	Мітрафан Доўнар-Запольскі ў Вікісховішчы

Мітрафа́н Ві́ктаравіч До́ўнар-Запо́льскі (14 чэрвеня 1867, места Рэчыца — 30 верасьня 1934, Масква) — беларускі гісторык, этнограф, фальклярыст і літаратуразнаўца, адзін з заснавальнікаў нацыянальнай гістарыяграфіі^[1]. Доктар гістарычных навук (1905), прафэсар (1902). Правадзейны сябра Інбелкульту.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1894 скончыў Кіеўскі ўнівэрсытэт. Служыў у Маскоўскім архіве Міністэрства юстыцыі. Працаваў у Маскоўскім і Кіеўскім унівэрсытэтах. Супрацоўнічаў у газэтах «Белорусское слово», «Белорусское эхо», «Вольная Беларусь», быў чальцом камісіі БНР па арганізацыі Беларускага ўнівэрсытэту. Выкладаў у ВНУ Харкава і Баку. 3 1 кастрычніка 1925 і да 1 верасьня 1926 працаваў загаднікам катэдры гісторыі Беларусі ў Беларускім дзяржаўным унівэрсытэце. 3 восені 1926 у Маскве.

Не пазьбег завуаляванай формы рэпрэсіяў: выбраньне акадэміка АН СССР было заблякаванае, рукапіс кнігі «Гісторыя Беларусі» асуджаны як ідэйна-заганны, было паскоранае выйсьце на пэнсію. Перад сьмерцю працаваў у Навукова-дасьледчым інстытуце пушніна-футравай гаспадаркі Наркамату зьнешняга гандлю СССР.

Напісаў грунтоўныя працы па гісторыі Беларусі: «Беларускае мінулае» (1888), «Нарысы па гісторыі Беларусі (ад пачатку сьмерці Уладзімера Манамаха)», навукова-публіцыстычны нарыс «Асновы дзяржаўнасьці Беларусі». У 1926 завяршыў абагульненую працу «Гісторыя Беларусі», выдадзеную толькі ў 1994. На працягу 1880—1890 зрабіў вялікі ўнёсак у разьвіцьцё беларускай этнаграфічна-фальклярыстычнай навукі: зьбіраў і выдаваў фальклёр, вывучаў і апісваў сямейны побыт, сямейнае звычаёвае права, вясельныя абрады, распрацоўваў праграмы этнаграфічнага вывучэньня Беларусі. Аўтар манаграфічных дасьледаваньняў «В. М. Цяпінскі, перакладнік Эвангельля на беларускую мову». Выдаў Баркулабаўскі летапіс. Пісаў пра старажытныя беларускія архівы па-за межамі Беларусі.^[2]

Савецкае замоўчваньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

3 чэрвеня 1937 году Галоўная ўправа ў справах літаратуры і выдавецтваў Беларускай ССР (Галоўліт БССР) выдала Загад № 33 «Сьпіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі зь бібліятэк грамадзкага карыстаньня, навучальных установаў і кнігагандлю». Паводле Загаду, «усе кнігі» Мітрафана Доўнара-Запольскага прадугледжвалася «спальваць»^[3].

Бібліяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі : біябібліяграфічны паказальнік / укладальнікі: Скалабан В. У. і інш.; Бібліягр. рэд.: Бяляева Л. В., Рошчына Т. І і інш.. — Мінск: БелНДІДАС, 2001. — 120 с. — 150 ас. — ISBN 985-6557-18-6
Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі : біябібліяграфічны паказальнік / укладальнікі: В. М. Лебедзева і інш.; рэд.: Махнач, Таццяна Мікалаеўна і інш.. — Выд. 2-е, дапоўненае. — Мінск: БелНДІДАС, 2007. — 168 с. — 200 ас. — ISBN 978-985-6733-35-5
М. В. Доўнар-Запольскі. Дзяржаўная гаспадарка Вялікага княства Літоўскага пры Ягелонах / Падрыхт. да друку : А. І. Груша, Р. А. Аляхновіч; камент. : А. І. Груша, Ш. І. Бекцінееў, Л. Каралюс ; увод. арт. : Д. У. Караў, А. У. Унучак, А. І. Груша; камент. А. І. Груша, Ш. І. Бекцінееў, Л. Каралюс. — Мінск: Беларуская навука, 2009. — 759 с. — (Помнікі гістарычнай думкі Беларусі). — ISBN 978-985-08-1078-6
Мітрафан Доўнар-Запольскі (1868—1934 гг.): Асоба ў дакументах і ўспамінах / укладаньне: Валянціна Мятліцкая. — Менск: Лімарыус, 2020. — 488 с. — ISBN 978-985-6968-82-5

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Арлоў У. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае. — KALLIGRAM, 2012. С. 339.
^ Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. Кн. 1. — Менск, 2001. С. 490—491.
^ Алесь Лукашук. Мова гарыць (Загад № 33) // Спадчына : часопіс. — 1996. — № 3. — С. 76—91. — ISSN 0236-1019.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Арлоў У., Герасімовіч З. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае / Рэц. А. Грыцкевіч, У. Ляхоўскі; рэд. З. Санько; картограф В. Цемушаў. — KALLIGRAM, spol s r.o., 2012. — 400 с. : іл. ISBN 978-985-6919-82-7.
Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. У 4 кн. Кн. 1-я. — Менск: БЕЛТА, 2001. — 576 с.: іл. ISBN 985-6302-33-1.
Doŭnar-Zapolski, Mitrafan // Zaprudnik J. Historical dictionary of Belarus. — Lamham. — London: Scarecrow Press, 1998. — 338 p. ISBN 0-8108-3449-9.
Улащик Н. Н.. Очерки по археографии и источниковедению истории Белоруссии феодального периода. — Москва: Наука, 1973. — С. 12, 120, 146, 239—243, 248—252, 254, 285. — 302 с. — 1650 ас.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Мітрафан Доўнар-Запольскі / Гісторыя пад знакам Пагоні на YouTube

[1] Арлоў У. Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае. — KALLIGRAM, 2012. С. 339.

[2] Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Мінска. Кн. 1. — Менск, 2001. С. 490—491.

[3] Алесь Лукашук. Мова гарыць (Загад № 33) // Спадчына : часопіс. — 1996. — № 3. — С. 76—91. — ISSN 0236-1019.

[1]

[2]

[3]