Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў (Іўе)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Перайсьці да навігацыі Перайсьці да пошуку
Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў
Краіна Беларусь
Места Іўе
Каардынаты 53°55′57.25″ пн. ш. 25°46′51.16″ у. д. / 53.9325694° пн. ш. 25.7808778° у. д. / 53.9325694; 25.7808778Каардынаты: 53°55′57.25″ пн. ш. 25°46′51.16″ у. д. / 53.9325694° пн. ш. 25.7808778° у. д. / 53.9325694; 25.7808778
Канфэсія Каталіцтва
Эпархія Гарадзенская дыяцэзія 
Архітэктурны стыль готыка, віленскае барока
Дата заснаваньня 1491
Статус Ахоўная зона
Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў на мапе Беларусі
Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў
Commons-logo.svg Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў на Вікісховішчы

Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў — помнік архітэктуры XV—XVIII стагодзьдзяў у Іўі. Знаходзіцца на гістарычнай Касьцельнай вуліцы[a], каля сажалкі на рацэ Іўянцы. Твор архітэктуры готыкі, разбудаваны ў стылі віленскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Комплекс складаецца з касьцёла, кляштарнага корпуса і мураванай агароджы. Касьцёл дзейнічае, кляштар існаваў да 1858 году.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

З мапы XVIII ст.

Будаваўся ў 1491—1495 гадах на сродкі ваяводы троцкага і маршалка вялікага літоўскага Пятра Мантыгердавіча[1], які аднак не пасьпеў дакумэнтальна аформіць фундацыю праз раптоўную сьмерць. У 1499 годзе будаваньне сьвятыні скончыў сын П. Мантыгердавіча Ян.

Больш за паўстагодзьдзя знаходзіўся ў валоданьні арыянаў, а ў 2-й палове XVI ст. быў прыстасаваны пад кальвінскі збор. У пачатку XVII ст. перайшоў у валоданьне ваяводы амсьціслаўскага Мікалая Кішкі, які ў 1612 годзе перадаў будынак каталікам[1]. У 1631 годзе з дазволу біскупа віленскага Абрагама Войны М. Кішка заснаваў пры касьцёле кляштар бэрнардынаў. У часе вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) сьвятыню спалілі. У 1787 годзе касьцёл адбудавалі ў стылі барока і асьвяцілі.

У 1858 годзе расейскія ўлады гвалтоўна ліквідавалі кляштар бэрнардынаў[2].

Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Касьцёл[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Паводле сваёй першапачатковай структуры меў падабенства з касьцёлам у Ішкальдзі, хоць да нашага часу гатычнае аблічча значна зьмянілася ў выніку шматлікіх перабудоваў. Першы гатычны касьцёл, відаць, ня скончылі: былі збудаваныя нясучыя сьцены кафалікону і апсыды з масіўнымі контрфорсамі, частка зь якіх захавалася дасюль, але скляпеньнямі будынак не перакрылі. Сучасныя крыжовыя скляпеньні травеяў і апсыды — з часоў, калі ўсю сьвятыню грунтоўна перабудавалі ў стылі віленскага барока.

Кляштар[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Помнік архітэктуры раньняга барока. Гэта 2-павярховы будынак, накрыты вальмавым дахам. Унутры пэрымэтрам з трох бакоў праходзіць калідор, злучаны з апсыдай касьцёла. Кутнія памяшканьні выступаюць з агульнага прастакутнага абрысу пляну. Ува ўнутраны двор вядзе аркавы праезд каля паўночна-заходняга кута касьцёла. Сьцены корпуса праразаюцца прастакутнымі аконнымі праёмамі і завяршаюцца карнізам. У інтэр’еры ўсходняга крыла будынка мастацкую каштоўнасьць мае тэракотавая кафляная печ XVII ст. з расьлінным і геамэтрычным арнамэнтам.

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гістарычныя здымкі і графіка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Гістарычныя здымкі і графіка

  • У пэрспэктыве вуліцы Касьцельнай, 1898

  • 1898

  • каля 1900

  • З боку Іўянкі, 1916

  • З боку вуліцы Касьцельнай, 1916

  • З боку вуліцы Касьцельнай, 1916

  • 1916

  • 1918

Сучасныя здымкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Сучасны стан

  • Агульны выгляд

  • Галоўны фасад касьцёла

  • Касьцёл з боку апсыды

  • Інтэр’ер касьцёла

  • Галоўны алтар

  • Хоры

  • Кляштар

  • У пэрспэктыве гістарычнай Касьцельнай вуліцы

Пробашчы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • 1930—1944: кс. Ільдэфонс Бобіч — беларускі сьвятар і пісьменьнік, пахаваны каля касьцёла ў 1944 годзе. З таго часу Іўе ня мела сталага сьвятара да 1984 году.
  • 1984: кс. Леанід Нясьцюк.

Датаваньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Да апошняга часу існуе некалькі датаваньняў сьвятыні. У энцыкляпэдычных выданьнях з гісторыі і культуры Беларусі зазначаецца, што касьцёл збудавалі ў 1600—1633 гады на сродкі ваяводы амсьціслаўскага Мікалая Кішкі[2], што вынікае з вопісаў касьцёла XIX ст., аднак паводле пачатковага фундуша, выяўленага ў рукапісным аддзеле бібліятэкі Акадэміі навук Летувы, заснавальнікам касьцёла быў ваявода троцкі Пётар Мантыгердавіч[1]. На аснове зьвестак з захаванага фундуша Алесь Кушнярэч робіць выснову, што касьцёл будаваўся ў апошнія гады жыцьця ваяводы — у 1491—1495[1].

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Цяперашні афіцыйны адрас касьцёла — вуліца Карла Маркса, 51, кляштару — вуліца Карла Маркса, 43

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б в г Кушнярэвіч А. Готыка ў Іўі // Спадчына. — Менск: Полымя, 1992. — № 1. — С. 55—57.
  2. ^ а б Кулагін А. Каталіцкія храмы на Беларусі. — Менск, 2001.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Кулагін А. М. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. М. Кулагін; маст. І. І. Бокі. — 2-е выд. — Мн.: БелЭн, 2001. — 216 с.: іл. ISBN 985-11-0199-0.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Histvalue sign export.svg Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  412Г000286

Commons-logo.svg Касьцёл Сьвятых апосталаў Пятра і Паўла і кляштар бэрнардынаў (Іўе) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Касьцёл_Сьвятых_апосталаў_Пятра_і_Паўла_і_кляштар_бэрнардынаў_(Іўе)&oldid=2136264»