Вясельле

Вянчаньне, 2007 г.

Вясе́льле — спалучэньне абрадаў і звычаяў, якія суправаджаюць заключэньне шлюбу і ёсьць дзеяй зацьвярджэньня новай сям’і. Узьнікла з усталяваньнем аднашлюбнасьці. Традыцыйнае ўстойлівае спалучэньне абрадаў спалучае ўсе віды народнага мастацтва (музыка, сьпеў, танец і тэатар). Асноўным момантам ёсьць пераезд нявесты з дому бацькі ў дом жаніха. Прававая сіла вынікае з абавязковага выкананьня пры сьведках (род і суседзі), што ўзаконьвае маёмасныя і этычныя правы, дачыненьні і абавязкі будучай сям’і. Ад часу правядзеньня маладыя прызнаюцца самастойнымі чальцамі грамады.

Вясельны крыж

Падзяляецца на 3 асноўныя часткі: 1) падрыхтоўчую (выглядзіны, даведкі, сватаньне, запоіны, агледзіны і заручыны), 2) уласна вясельную (суборная субота, каравай, пасад, прыезд дружыны маладога да маладой, шлюб, пераезд да маладога, камора, пасаг, завіваньне, выпрабаваньне здольнасьцяў і нораву маладой, дзяльба каравая і абдорваньне маладых), 3) пасьлявясельную (пярэзвы). Падрыхтоўка ёсьць умоўна-побытавай, бо падчас яе адбываецца пагадненьне між бацькамі маладых пра заключэньне шлюбу. Галоўнай урачыстасьцю ёсьць зьвядзеньне маладых, што замацоўвае шлюб на ўсё жыцьцё. Заключная частка пераважна складаецца з гульняў.

Беларусь

Вясельны выкуп (К. Трутоўскі, 1881)

У Беларусі найчасьцей жэняцца ўвосень ад Пакроваў Багародзіцы да Піліпаўскага посту, пасьля заканчэньня асноўных палявых работаў. Усталяванай вясельнай парой таксама ёсьць час пасьля Вялікадня і пасьля дня Пятра й Паўла ды зіма. Вясельныя песьні заклікальнага і любоўнага зьместу, прыгаворкі, прыказкі і абрадавыя танцы суправаджаюць і тлумачаць складнікі вясельля. Дзейнымі ўдзельнікамі вясельля зьяўляюцца малады (князь) і маладая (княгіня), сват і свацьця, дружына жаніха і дружкі нявесты. Ад часу родаплемяннога побыту ў выглядзе гульні ладзяцца абрады выкраданьня і выкупу нявесты. З прыходам хрысьціянства выконваецца абрад вянчаньня ў царкве.

Літаратура

• Народнае мастацтва / Я. М. Сахута. — Мн : Беларуская навука, 2015. — 180 с. : іл. — (Традыцыйны лад жыцця).
• «Ядраное жыта кліча...» каляндарны год у абрадах і звычаях / Т. В. Валодзіна, Т. І. Кухаронак. — Мн : Беларуская навука, 2015. — 356 с. : іл. — (Традыцыйны лад жыцця).
• Святыя крыніцы Беларусі / Уладзімір Лобан, Таццяна Валодзіна. — Мн : Беларуская навука, 2016. — 188 с. : іл. — (Традыцыйны лад жыцця).
• Радзіны і маленства ў традыцыйнай культуры беларусаў / Т. І. Кухаронак, — рэдактар Т. В. Лапцёнак, мастацкі рэдактар І. Т. Махнач, тэхнічны рэдактар В. А. Тоўстая, камп'ютарная вёрстка Л. І. Кудзерка. — Мн : Беларуская навука, 2017. — 140 с. : іл. — Традыцыйны лад жыцця — ISBN 978-985-08-2185-0.