Банкуха

Банкуха
Прыгатаваньне шакоціса
Іншыя назвы	шакоціс, сякач
Тып	торт
Нацыянальная страва	беларуская летувіская польская
Паходжаньне	Нямеччына
Асноўны складнік	мука слой[d]
Распаўсюджаныя складнікі	яйкі, мука
Падобныя стравы	Баўмкухен Кюрцьёшкалач
Банкуха ў Вікісховішчы

Шакоціс у разрэзе

Банку́ха (па-летувіску: šakotis, па-польску: sękacz, dziad, bankuch, kołacz) — традыцыйны торт незвычайнай формы зь яечнага цеста, выпечаны на адкрытым агні. Часьцей за ўсё вясельны. Вядомы ў Беларусі, Летуве і Польшчы.

Прыгатаваньне

Цеста для шакоціса рыхтуецца з дадаваньнем вялікае колькасьці яек — ад 30 да 50 штук на 1 кіляграм мукі. Выпякаюць торт на драўляным ражне, які, па меры запяканьня, абмакваюць у цеста або паліваюць ім, паварочваючы над адкрытым агнём. Сьцякаючы, цеста прымае форму шматлікіх «галінак».

Мінуўшчына

Рэцэпт зьявіўся за часамі Рэчы Паспалітай. Паводле легенды, малады кухар Ёнас выпек пірог для каралевы Барбары і атрымаў ва ўзнагароду ўпрыгажэньне, якое падараваў сваёй каханай. Торт атрымаўся ў кухара выпадкова, калі ён разьліў далікатнае цеста на пожаг, што круціўся на вагні.

Упершыню рэцэпт прыгатаваньня шакоцісу быў апублікаваны ў 1692 року ў Нямеччыне ў кухарскай кнізе кандытара зь места Кілю. Існуе і чыста нямецкі варыянт такога торта, вядомы як баўмкухен, які мае гладкую паверхню. У XVIII—XIX стагодзьдзях рэцэпт трапіў у Польшчу, дзе атрымаў назву «сэнкач», і ў Летуву пад назвай «шакоціс» — «галінастае дрэва». У Беларусі вядомы з пачатку XX стагодзьдзя на Гарадзеншчыне.

У 2008 року летувіскія кандытары выпеклі шакоціс вышынёй 2,3 мэтры. Для ягонага вырабу спатрэбілася 1200 яек, 160 кг цеста.

Занесены ў Летувіскі нацыянальны фонд кулінарнай спадчыны. У 2019 року ўключаны ў Дзяржаўны сьпіс нематэрыяльнай спадчыны Беларусі.