Юры Радзівіл (біскуп): розьніца паміж вэрсіямі
стыль |
стыль |
||
Радок 31: | Радок 31: | ||
Прадстаўнік [[Нясьвіж|нясьвіскай]] лініі роду [[Радзівілы|Радзівілаў]], сын [[Мікалай Радзівіл «Чорны»|Мікалая «Чорнага»]], [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлера вялікага літоўскага]], і [[Альжбета Радзівіл (Шыдлавецкая)|Альжбеты]] з [[Шыдлавецкія|Шыдлавецкіх]]. Меў братоў [[Альбрэхт Радзівіл|Альбрэхта]], [[Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»|Мікалая Крыштапа]] і [[Станіслаў Радзівіл|Станіслава]], а таксама сясьцёр Ганну Магдалену, Крыстыну, Соф’ю Агнешку і Альжбету. |
Прадстаўнік [[Нясьвіж|нясьвіскай]] лініі роду [[Радзівілы|Радзівілаў]], сын [[Мікалай Радзівіл «Чорны»|Мікалая «Чорнага»]], [[Канцлер вялікі літоўскі|канцлера вялікага літоўскага]], і [[Альжбета Радзівіл (Шыдлавецкая)|Альжбеты]] з [[Шыдлавецкія|Шыдлавецкіх]]. Меў братоў [[Альбрэхт Радзівіл|Альбрэхта]], [[Мікалай Крыштоф Радзівіл «Сіротка»|Мікалая Крыштапа]] і [[Станіслаў Радзівіл|Станіслава]], а таксама сясьцёр Ганну Магдалену, Крыстыну, Соф’ю Агнешку і Альжбету. |
||
Выхоўваўся ў духу [[кальвінізм]]у. Навучаўся ў кальвінскіх школах у Вільні |
Выхоўваўся ў духу [[кальвінізм]]у. Навучаўся ў кальвінскіх школах у Вільні і [[Нясьвіж]]ы, працягваў адукацыю ў [[Ляйпцыскі ўнівэрсытэт|Ляйпцыскім унівэрсытэце]] (1571—1573). Разам з братам [[Мікалай Крыштап Радзівіл «Сіротка»|Мікалаем Крыштапам Радзівілам Сіроткам]] езьдзіў у [[Францыя|Францыю]] па абранага караля [[Генрык Валезы|Генрыка Валезу]]. У 1576<ref name="evkl">{{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 499.</ref> годзе ў прысутнасьці [[Пётар Скарга|Пятра Скаргі]] перайшоў у [[каталіцтва]]. Вывучаў філязофію і тэалёгію ў [[Рым]]скім калегіюме. |
||
Быў [[каад’ютар]]ам (памочнікам-намесьнікам) [[біскуп]]а [[Валяр’ян Пратасевіч|Валяр’яна Пратасевіча]] (1574—1581). У 1577—1578 гадох зьдзейсьніў пілігрымку ў [[Сант'яга-дэ-Кампастэля]]. У 1581—1591 гадох [[Сьпіс кіраўнікоў Віленскай дыяцэзіі|біскуп віленскі]], у 1583 годзе атрымаў годнасьць [[кардынал]]а. |
Быў [[каад’ютар]]ам (памочнікам-намесьнікам) [[біскуп]]а [[Валяр’ян Пратасевіч|Валяр’яна Пратасевіча]] (1574—1581). У 1577—1578 гадох зьдзейсьніў пілігрымку ў [[Сант'яга-дэ-Кампастэля]]. У 1581—1591 гадох [[Сьпіс кіраўнікоў Віленскай дыяцэзіі|біскуп віленскі]], у 1583 годзе атрымаў годнасьць [[кардынал]]а. |
||
Радок 37: | Радок 37: | ||
Дзейна змагаўся супраць [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]], у 1581 годзе ўвёў у сваёй дыяцэзіі цэнзуру друку. У 1582 годзе на ўласныя сродкі адкрыў [[Віленская духоўная сэмінарыя|Віленскую духоўную сэмінарыю]]. У 1582—1584 гадох быў намесьнікам караля (губэрнатарам) у [[Інфлянты|Інфлянтах]], зь цяжкасьцю выконваў абавязкі. |
Дзейна змагаўся супраць [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]], у 1581 годзе ўвёў у сваёй дыяцэзіі цэнзуру друку. У 1582 годзе на ўласныя сродкі адкрыў [[Віленская духоўная сэмінарыя|Віленскую духоўную сэмінарыю]]. У 1582—1584 гадох быў намесьнікам караля (губэрнатарам) у [[Інфлянты|Інфлянтах]], зь цяжкасьцю выконваў абавязкі. |
||
Па сьмерці [[Стафан Баторы|Стафана Баторыя]] на элекцыйным сойме 1587 году падтрымліваў прадстаўніка [[Аўстрыя|аўстрыйскае]] дынастыі [[Габсбургі|Габсбургаў]] [[Максіміліян Габзбург|Максіміліяна]], аднак каралём і вялікім князем абралі [[Жыгімонт Ваза|Жыгімонта Вазу]]. Па збліжэньні ў 1589 годзе з Габсбургам павялічыў свой уплыў пры двары. У 1589 годзе разам з [[Кракаўскае ваяводзтва|ваяводам кракаўскім]] [[Мікалай Фірлей|Мікалаем Фірлеем]] езьдзіў з пасольствам да [[Рудольф II Габсбург|Рудольфа ІІ Габсбурга]], у 1591 годзе — у Рым, на зваротным шляху рэпрэзэнтаваў папу [[Клімэнт VIII (папа рымскі)|Клімэнта VIII]]. З 1591 году стаў [[кракаўская дыяцэзія|біскупам кракаўскім]]. Спрыяў шлюбу Жыгімонта Вазы з эрцгэрцагіняй з дому Габсбургаў [[Ганна Габсбург|Ганнай]] |
Па сьмерці [[Стафан Баторы|Стафана Баторыя]] на элекцыйным сойме 1587 году падтрымліваў прадстаўніка [[Аўстрыя|аўстрыйскае]] дынастыі [[Габсбургі|Габсбургаў]] [[Максіміліян Габзбург|Максіміліяна]], аднак каралём і вялікім князем абралі [[Жыгімонт Ваза|Жыгімонта Вазу]]. Па збліжэньні ў 1589 годзе з Габсбургам павялічыў свой уплыў пры двары. У 1589 годзе разам з [[Кракаўскае ваяводзтва|ваяводам кракаўскім]] [[Мікалай Фірлей|Мікалаем Фірлеем]] езьдзіў з пасольствам да [[Рудольф II Габсбург|Рудольфа ІІ Габсбурга]], у 1591 годзе — у Рым, на зваротным шляху рэпрэзэнтаваў папу [[Клімэнт VIII (папа рымскі)|Клімэнта VIII]]. З 1591 году стаў [[кракаўская дыяцэзія|біскупам кракаўскім]]. Спрыяў шлюбу Жыгімонта Вазы з эрцгэрцагіняй з дому Габсбургаў [[Ганна Габсбург|Ганнай]] у 1592 годзе. Быў адным з найбліжэйшых дарадцаў караля, у 1596—1597 гадох вёў перамовы пра далучэньне [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] да антытурэцкае каталіцкае лігі<ref name="evkl"/>. |
||
Браў удзел у [[канклаў|канклавах]], на якіх абіралі [[Папа рымскі|папамі рымскімі]] [[Інакенцыюс IX (папа рымскі)|Інакенцыюса IX]] (1591 год) і [[Клімэнт VIII (папа рымскі)|Клімэнта VIII]] (1592 год). Удзельнічаў у падрыхтоўцы [[Берасьцейская |
Браў удзел у [[канклаў|канклавах]], на якіх абіралі [[Папа рымскі|папамі рымскімі]] [[Інакенцыюс IX (папа рымскі)|Інакенцыюса IX]] (1591 год) і [[Клімэнт VIII (папа рымскі)|Клімэнта VIII]] (1592 год). Удзельнічаў у падрыхтоўцы [[Берасьцейская унія|Берасьцейскай уніі]]. Памёр у [[Рым]]е, куды яго запрасілі для ўдзелу ў юбілеі 1600 году. Спачыў у касьцёле [[Іль Джэзу]]. |
||
Аўтар напісаных на [[лаціна|лаціне]] дзёньніка паездкі ў [[Італія|Італію]] 1575 годзе ( |
Аўтар напісаных на [[лаціна|лаціне]] дзёньніка паездкі ў [[Італія|Італію]] 1575 годзе (выйшлі з друку ў 1935 годзе пад назвай «Dziennik podrozy do Wloch w 1575 roku») і ўспамінаў пра [[Інфлянты]] (надрукаваныя ў 1899 годзе). |
||
== Галерэя == |
== Галерэя == |
||
Радок 71: | Радок 71: | ||
== Дадатковыя зьвесткі == |
== Дадатковыя зьвесткі == |
||
[[Фарны касьцёл (Нясьвіж)|Фарны касьцёл]] у [[Нясьвіж]]ы набыў свой манумэнтальны [[барока]]вы выгляд дзякуючы Юрыю Радзівілу. Менавіта ён ініцыяваў разборку муроў папярэдняга касьцёла, закладзенага ў 1581 годзе і збудаванага ў іншым, састарэлым на той час стылі. Апроч таго, |
[[Фарны касьцёл (Нясьвіж)|Фарны касьцёл]] у [[Нясьвіж]]ы набыў свой манумэнтальны [[барока]]вы выгляд дзякуючы Юрыю Радзівілу. Менавіта ён ініцыяваў разборку муроў папярэдняга касьцёла, закладзенага ў 1581 годзе і збудаванага ў іншым, састарэлым на той час стылі. Апроч таго, першы будынак меў меншыя памеры, над ім адсутнічаў купал<ref>[[Тамара Габрусь|Тамара Г.]] [http://media.catholic.by/nv/n5/art2.htm Святыня незвычайнага лёсу] // [[Наша Вера]]. № 2 (5), 1998 г.</ref>. |
||
== Крыніцы == |
== Крыніцы == |
Вэрсія ад 02:05, 23 лютага 2020
- У Вікіпэдыі ёсьць артыкулы пра іншых людзей зь імем Юры Радзівіл.
Юры Радзівіл, партрэт XVII ст. | |
Герб «Трубы» | |
Асабістыя зьвесткі | |
---|---|
Нарадзіўся | 31 траўня 1556 Лукішкі каля Вільні |
Памёр | 23 студзеня 1600 (43 гады) Рым |
Пахаваны | |
Род | Радзівілы |
Бацькі | Мікалай Радзівіл «Чорны» Альжбета з Шыдлавецкіх |
Дзейнасьць | дыплямат, каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп |
Ю́ры Радзіві́л (31 траўня 1556, в. Лукішкі, цяпер у межах Вільні — 23 студзеня 1600, Рым) — царкоўны і дзяржаўны дзяяч Рэчы Паспалітай.
Юры Радзівіл — першы каталіцкі кардынал зь Вялікага Княства Літоўскага.
Біяграфія
Прадстаўнік нясьвіскай лініі роду Радзівілаў, сын Мікалая «Чорнага», канцлера вялікага літоўскага, і Альжбеты з Шыдлавецкіх. Меў братоў Альбрэхта, Мікалая Крыштапа і Станіслава, а таксама сясьцёр Ганну Магдалену, Крыстыну, Соф’ю Агнешку і Альжбету.
Выхоўваўся ў духу кальвінізму. Навучаўся ў кальвінскіх школах у Вільні і Нясьвіжы, працягваў адукацыю ў Ляйпцыскім унівэрсытэце (1571—1573). Разам з братам Мікалаем Крыштапам Радзівілам Сіроткам езьдзіў у Францыю па абранага караля Генрыка Валезу. У 1576[1] годзе ў прысутнасьці Пятра Скаргі перайшоў у каталіцтва. Вывучаў філязофію і тэалёгію ў Рымскім калегіюме.
Быў каад’ютарам (памочнікам-намесьнікам) біскупа Валяр’яна Пратасевіча (1574—1581). У 1577—1578 гадох зьдзейсьніў пілігрымку ў Сант'яга-дэ-Кампастэля. У 1581—1591 гадох біскуп віленскі, у 1583 годзе атрымаў годнасьць кардынала.
Дзейна змагаўся супраць Рэфармацыі, у 1581 годзе ўвёў у сваёй дыяцэзіі цэнзуру друку. У 1582 годзе на ўласныя сродкі адкрыў Віленскую духоўную сэмінарыю. У 1582—1584 гадох быў намесьнікам караля (губэрнатарам) у Інфлянтах, зь цяжкасьцю выконваў абавязкі.
Па сьмерці Стафана Баторыя на элекцыйным сойме 1587 году падтрымліваў прадстаўніка аўстрыйскае дынастыі Габсбургаў Максіміліяна, аднак каралём і вялікім князем абралі Жыгімонта Вазу. Па збліжэньні ў 1589 годзе з Габсбургам павялічыў свой уплыў пры двары. У 1589 годзе разам з ваяводам кракаўскім Мікалаем Фірлеем езьдзіў з пасольствам да Рудольфа ІІ Габсбурга, у 1591 годзе — у Рым, на зваротным шляху рэпрэзэнтаваў папу Клімэнта VIII. З 1591 году стаў біскупам кракаўскім. Спрыяў шлюбу Жыгімонта Вазы з эрцгэрцагіняй з дому Габсбургаў Ганнай у 1592 годзе. Быў адным з найбліжэйшых дарадцаў караля, у 1596—1597 гадох вёў перамовы пра далучэньне Рэчы Паспалітай да антытурэцкае каталіцкае лігі[1].
Браў удзел у канклавах, на якіх абіралі папамі рымскімі Інакенцыюса IX (1591 год) і Клімэнта VIII (1592 год). Удзельнічаў у падрыхтоўцы Берасьцейскай уніі. Памёр у Рыме, куды яго запрасілі для ўдзелу ў юбілеі 1600 году. Спачыў у касьцёле Іль Джэзу.
Аўтар напісаных на лаціне дзёньніка паездкі ў Італію 1575 годзе (выйшлі з друку ў 1935 годзе пад назвай «Dziennik podrozy do Wloch w 1575 roku») і ўспамінаў пра Інфлянты (надрукаваныя ў 1899 годзе).
Галерэя
Малярства
-
З партрэтнай галерэі Радзівілаў у Нясьвіжы, кан. XVI ст.
-
Невядомы мастак, 1592 г.
-
Варыянт папярэдняга партрэта. Інстытут мастацтва ў Флярэнцыі
-
Варыянт папярэдняга партрэта з Валыні
-
Невядомы мастак, XVII ст.
-
Меркаваны партрэт, XVIII ст.
-
Невядомы мастак, XIX ст.
-
Невядомы мастак, XIX ст.
Графіка
-
А. Мыліюс, 1594 г.
-
Д. Кустас, 1586 г.
-
Д. Кустас, 1600 г.
-
Невядомы мастак, 1646—1653 гг.
-
Г. Ляйбовіч, 1758 г.
-
Ю. Азямблоўскі, 1833—1863 гг.
-
М. Старкман, 1857 г.
-
Я. Вайнароўскі, XIX ст.
Дадатковыя зьвесткі
Фарны касьцёл у Нясьвіжы набыў свой манумэнтальны барокавы выгляд дзякуючы Юрыю Радзівілу. Менавіта ён ініцыяваў разборку муроў папярэдняга касьцёла, закладзенага ў 1581 годзе і збудаванага ў іншым, састарэлым на той час стылі. Апроч таго, першы будынак меў меншыя памеры, над ім адсутнічаў купал[2].
Крыніцы
- ^ а б ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 499.
- ^ Тамара Г. Святыня незвычайнага лёсу // Наша Вера. № 2 (5), 1998 г.
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Kurczewski J. Biskupstwo wileńskie od jego założenia aż do dni obecnych. — Wilno, 1912.
- Machay F. Działalność duszpasterska kardynała Radziwiłła biskupa krakowskiego (1591—1600). — Kraków, 1936.
Вонкавыя спасылкі
Юры Радзівіл (біскуп) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў