Ржэў

Ржэў
рас. Ржев
Герб Ржэва
Першыя згадкі:	1216
Краіна:	Расея
Суб’ект фэдэрацыі:	Цьвярская вобласьць
Плошча:	56 км²
Насельніцтва (2013)
колькасьць:	61 083 чал.
шчыльнасьць:	1090,77 чал./км²
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	48232
Паштовы індэкс:	172380
Нумарны знак:	69
Геаграфічныя каардынаты:	56°15′56.10″ пн. ш. 34°19′39.25″ у. д.
Ржэў на мапе Расеі Ржэў
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.rzhevcity.ru/

Ржэў (гістарычная назва Ржэва Валадзімерава) — горад у Цьвярской вобласьці Расейскай Фэдэрацыі.

Вядомы з XI стагодзьдзя. З пачатку XII стагодзьдзя — у складзе Смаленскага княства, з 1209 году — у складзе яго Таропецкага ўдзелу (на чале з князем Мсьціславам Удатным?), з 1225 году — цэнтар Ржэўскага княства, спрэчнага паміж Смаленскам, Ноўгарадам, пазьней таксама Цьвер’ю і ВКЛ.

Гісторыя

Зь сярэдзіны 1220-х гадоў — сталы аб’ект шматлікіх літоўскіх набегаў. У канцы XIII стагодзьдзя значная частка тэрыторыі Ржэўскага княства трапляе пад уладу ВКЛ, тут узьнікаюць «гради литовстии: Селук, Осечен, Горышин, Рясна, Сижка, Туд», якія забясьпечылі ВКЛ выхад да Верхняй Волгі. Шукаючы абароны ад ВКЛ, Ржэўскае княства прызнала ўладу Масквы, што зрабіла Ржэў галоўным маскоўскім фарпостам у барацьбе з ВКЛ і Цьвярскім вялікім княствам. У 1335 годзе Іван Каліта разам з ржэвічамі спаліў драўляныя літоўскія гарадкі на Верхняй Волзе, якія хутка былі адноўленыя. Асабліва ўзмацнілася змаганьне ВКЛ за Ржэў пры Альгердзе, каля 1355 году з дапамогаю князя Івана Сіскага горад быў захоплены, але ў 1358 годзе «волотьская рать да можайская взяли Ржеву, а Литву выслали вон». У 1359 годзе Андрэй Полацкі ізноў захапіў Ржэў, а ў 1360 годзе горад наведаў сам Альгерд, умацаваўшы яго. Стратэгічнае значэньне Ржэва тлумачылася тым, што ён аддзяляў ВКЛ ад Цьвяры, і належнасьць яго да Масквы спыняла камунікацыі паміж гэтымі дзяржавамі. У 1368 годзе серпухаўска-бароўскі князь Уладзімер Андрээвіч ізноў вярнуў Ржэў пад уладу Масквы, што было адной з прычынаў вайны ВКЛ з Маскоўскай дзяржавай 1368—1372 гадоў. У выніку гэтай вайны Ржэў ізноў адышоў да ВКЛ. У 1376 годзе яго безвынікова спрабаваў адбіць Уладзімер Андрэевіч (зяць Альгерда). Аднак у канцы XIV стагодзьдзя горад ізноў вернуты Маскве, пад уладай якой знаходзіўся больш за паўстагодзьдзя. У 1408 годзе, калі Сьвідрыгайла уцёк у Маскоўскую дзяржаву, ён часова атрымаў Ржэў у кіраваньне. У 1447 годзе Ржэў быў захоплены вялікім князем цьвярскім Барысам Аляксандравічам. Аднак вялікі князь Казімер сам разьлічваў завалодаць горадам — у лютым 1448 году мажайскі князь Ф. Варатынскі, адзін з прэтэндэнтаў на маскоўскае вялікае княжаньне, абяцаў у выпадку посьпеху перадаць яго Казімеру. У тым жа годзе горад быў захоплены адным з атрадаў ВКЛ, што выклікала пагаршэньне стасункаў зь Цьвер’ю. Каб не губляць надзейнага хаўрусьніка, перад заключэньнем дамовы 1449 году з Васілём II Цёмным Казімер вярнуў горад Барысу Аляксандравічу. Паводле дагавору, Казімер абяцаў «не вступатися в отчину вел. кн. московского во Ржеву с волостьми». У выніку ліквідацыі незалежнасьці Цьвяры ў 1485 годзе Ржэў канчаткова трапіў пад уладу Масквы, што спрабаваў аспрэчваць вялікі князь Аляксандар у 1494 годзе. З канца XV стагодзьдзя на працягу амаль двух стагодзьдзяў Ржэў — апорная база Маскоўскай дзяржавы ў войнах з ВКЛ. Мяжа, якая праходзіла прыкладна за 50 км ад гораду, была канчаткова адсунутая далёка на паўднёвы захад у выніку Андрусаўскага замірэньня 1667 году і «Вечнага міру» 1686 году.

У выніку доўгага панаваньня ВКЛ над часткай тэрыторыі Верхняга Паволжа ў непасрэднай блізкасьці да Ржэва сфармавалася этнічная група тудаўляне, якая захоўвала агульныя зь беларусамі моўныя і этнаграфічныя рысы да пачатку XX стагодзьдзя.

Асобы

• Вячаслаў Абрашын — матэматык, доктар фізыка-матэматычных навук
• Міхаіл Крывашэін — бальшавіцкі дзяяч, кіраўнік разгону І Усебеларускага сходу ў Менску

Літаратура

• Алесь Белы // . — Мн.: .
• Белы А. «Краіна вытокаў» // Спадчына № 3-1993.

Вонкавыя спасылкі

Ржэў — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Арыгінальны артыкул