Мацей Догель

Мацей Догель
	Мацей Догель; лац. Maciej Dogiel
	Мацей Догель, 1850 г.
Дата нараджэньня	6 жніўня 1715
Месца нараджэньня	Лідзкі павет, Віленскае ваяводзтва, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая;
Дата сьмерці	24 лютага 1760 (44 гады)
Месца сьмерці	Варшава, Рэч Паспалітая;
Месца вучобы	Шчучынскі піярскі калегіюм[d];
Занятак	гісторык, архівіст, правазнавец, каталіцкі сьвятар, выдавец, дыплямат, настаўнік
Навуковая сфэра	гісторыя, юрыспрудэнцыя, гісторыя дзяржавы і права[d], царкоўнае служэньне[d], дыпляматыя і выдавецкая справа
Месца працы	Шчучынскі піярскі калегіюм[d]; Collegium Nobilium[d];
	Мацей Догель у Вікісховішчы

Маце́й До́гель (6 жніўня 1715, Гембулы Лідзкага павету — 24 лютага 1760) — гісторык-археограф, правазнаўца Вялікага Княства Літоўскага.

Біяграфія

Скончыў Шчучынскую піярскую школу. Уступіў у ордэн піяраў і займаўся выкладаньнем. На даручэньнем маршалка дворнага літоўскага, уладальніка мястэчка Шчучыну Ю. Сцыпіёна дэль Кампа выхоўваў яго сына, разам зь якім выяжджаў за мяжу, наведваў лекцыі ў Ляйпцыскім і Парыскім унівэрсытэтах, удасканальваў свае веды ў філязофіі, міжнародным праве і матэматыцы.

З канца 1740-х гадоў быў рэктарам піярскага калегіюму ў Вільні, заснаваў школу з асобным інтэрнатам для шляхецкай моладзі — Віленскі піярскі «Калегіюм Нобіліюм». У апублікаваным «Паведамленьні» пра адкрыцьцё гэтай школы падкрэсьліваў вялікую ролю асьветы ў справе маральнага ўдасканаленьня народу.

У 1748 годзе як амбасадар Рэчы Паспалітай меў магчымасьць працаваць у архівах і бібліятэках Нямеччыны, Францыі, Галяндыі, дзе сабраў шмат гістарычных і дыпляматычных дакумэнтаў. Выкарыстоўваў таксама рэдкія, малавядомыя або сакрэтныя афіцыйныя дакумэнты, што захоўваліся ў каралеўскім архіве Кракава і Нясьвіскім архіве.

Выдаў збор міжнародных трактатаў «Дыпляматычны кодэкс Каралеўства Польскага і Вялікага княства Літоўскага» (лац. «Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae»; т. 1. у 1758 годзе, т. 4 у 1759 годзе, т. 5 у 1764 годзе). Засталіся нявыдадзеныя матэрыялы з гэтага збору (5 тамоў), якія сьпярша паступілі ў Каралеўскую бібліятэку (Варшава), потым у Віленскі ўнівэрсытэт, адкуль іх вывезьлі ў Пецярбургскую публічную бібліятэку. Выдаў таксама збор дакумэнтаў «Граніцы Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага» (лац. «Limites regni Poloniae & magni ducatus Litvaniae», 1758 год) з разьмежаваньня ВКЛ з КП у сярэдзіне XVI стагодзьдзя. Ягоныя зборнікі матэрыялаў з гісторыі міжнародных дачыненьняў Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай за XIII—XVIII стст. як гістарычныя крыніцы ня страцілі свайго значэньня^[3].

Літоўская мова

Засьведчыў разуменьне літоўскай мовы як славянскай: у сваёй працы «Limites regni Poloniae & magni ducatus Litvaniae» пры апісаньні выгляду межавога знаку Вялікага Княства Літоўскага на граніцы з Маскоўскай дзяржавай зазначаў, што той «па-літоўску» называецца капец (kopiec)^[4].

Крыніцы

^ ^а ^б Maciej Dogiel // Польскі біяграфічны інтэрнэт-слоўнік (пол.)
^ ^а ^б ^в ^г ^д Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі
^ Галенчанка Г. Догель Мацей // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 592.
^ Dogiel M. Limites regni Poloniae & magni ducatus Litvaniae. — Vilane, 1758. S. 89.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4

[_364b2a6613debe5a-1] а ^б Maciej Dogiel // Польскі біяграфічны інтэрнэт-слоўнік (пол.)

[_3e79f62350944370-2] а ^б ^в ^г ^д Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі

[3] Галенчанка Г. Догель Мацей // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 592.

[4] Dogiel M. Limites regni Poloniae & magni ducatus Litvaniae. — Vilane, 1758. S. 89.

[1]

[2]

[3]

[4]