Бутаўт
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | каля 1346 |
| Памёр | па 1381 |
| Пахаваны | |
| Род | Гедымінавічы |
| Бацькі | Кейстут Бірута |
| Дзеці | Вайдута[d][1] |
Бутаўт (у каталіцтве Генрык; каля 1346 — па 1381) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, князь дарагічынскі.
Імя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Боталд або Буталд (Botuald, Botaldus[2][3][4], Butaldus[5]) — імя германскага паходжаньня[6]. Іменная аснова -бут- (-бот-) (імёны ліцьвінаў Бутвід, Бутрык, Вільбут; германскія імёны Botvid, Butariks, Willebut) паходзіць ад усходнегерманскага but- з значэньнем 'корань, камель' (гепідзкае butilo 'камель')[7] або ад асновы -буд- (-бод-)[8], а аснова -валд- (-алд, -олт) (імёны ліцьвінаў Геральт, Левалт, Рамвольт; германскія імёны Gerwald, Lewolt, Romuald) — ад гоцкага і германскага waldan 'валодаць, гаспадарыць' або wulþus 'слава, мажнасьць'[9].
Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Rex Butaut (Хроніка Віганда)[10]; Buthaw (Ян Длугаш)[11].
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Сын вялікага князя літоўскага Кейстута і яго жонкі Біруты. У 1365 годзе перайшоў на бок Тэўтонскага ордэну, ахрысьціўся ў каталіцтва ў Караляўцы, потым браў удзел у няўдалай выправе крыжакоў на Вільню. Дзесьці паміж жніўнем 1365 і 1368 годам прыбыў да двара імпэратара і чэскага караля Карла IV Люксэмбурскага ў Празе, ад якога атрымаў тытул герцага і зямельныя ўладаньні.
Апошні раз упамінаецца крыніцамі ў 1381 годзе, у паведамленьні пра ўцёкі зь Літвы яго сына Вайдуты, які таксама прыняў каталіцкі хрост і скіраваўся да двара чэскага караля. Спачыў ў аўгустынскім касьцёле Сьвятога Тамаша ў Празе[12].
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 160.
- ^ Benedicti XIV. Pont. Opt. Max. olim Prosperi Cardinalis de Lambertinis Bullarium. T. 3. — Prati, 1846. P. 464.
- ^ Menologium, seu brevis et compendiosa illuminatio relucens in splendoribus sanctorum. — München, 1698. P. 9.
- ^ Catalogus librorum quos (in ornamentum reipublicae literariae) non sine magnis sumptibus et labore ex Italia selegit R. Martine. — Londini, 1633. P. 4.
- ^ Archives historiques de la Saintonge et de l'Aunis. T. 33. — Paris, 1903. P. 120, 324.
- ^ Gerchow J. Die Gedenküberlieferung der Angelsachsen. — Berlin; New York, 1988. S. 384.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 16.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 21.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 2. — Leipzig, 1863. S. 551.
- ^ Joannis Długossii seu longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII. T. 3. L. 9, 10. — Cracoviae, 1876. P. 172, 306, 406.
- ^ ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2010 Т. 3. С. 88.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)