Перайсьці да зьместу

Батальён КАП «Стоўпцы»

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Батальён Корпусу памежай аховы «Стоўпцы»
Batalion KOP «Stołpce»
Batalion Stołpce
Плян разьмяшчэньня батальёну
Гады існаваньня версень 1924 — верасень 1939
Краіна Польшча
Уваходзіць у 2 брыгада КАП «Наваградак»
Функцыя Ахова савецка-польскай мяжы
Колькасьць у розныя гады 700—800 чалавек
Дысьлякацыя места Стоўпцы
Узбраеньне кулямёты, мушкетоны, вінтоўкі, карабіны, пісталеты

Батальё́н Ко́рпусу ахо́вы паме́жжа «Сто́ўпцы» (па-польску: Batalion KOP «Stołpce») — восьмы батальён Корпусу аховы памежжа часоў міжваеннай Польскай Рэспублікі, які разьмяшчаўся ў Стоўпцах у 1924—1939 гадах.

Батальён уваходзіў у склад другой брыгады КАП «Наваградак» і ўключаў 3 памежныя роты КАП: «Мікалаеўшчына», «Сейлавічы» і «Коласава».

Гісторыя стварэньня

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

На паседжаньні Палітычнага камітэту Рады міністраў Польскай Рэспублікі, якое адбывалася 21—22 жніўня 1924 году было прынята рашэньне аб стварэньні Корпусу аховы памежжа. Нагодай для гэтага стаў напад на Стоўпцы, у ходзе якога дывэрсійная банда ў складзе 100 чалавек напала на горад, у выніку чаго было забіта 10 чалавек.

12 верасьня 1924 году польскае Міністэрства вайсковых справаў выдала распараджэньне аб стварэньні КАП[1], а 17 верасьня — дапаўненьне з указаньнем яго структуры[2]. У ходзе гэтых падзеяў была сфармавана 2 брыгада КАП «Наваградак», а ў яе складзе — 8 памежны батальён КАП «Стоўпцы»[3]. У склад батальёну ўваходзілі чатыры пяхотныя роты, аддзяленьне камандзіра батальёна і ўзвод сувязі. У батальёне служылі 25 афіцэраў, 200 капралаў (сяржантаў) і 603 шараговыя[4]. Ва ўзбраеньні былі 2 станкавыя кулямёты, 48 ручных кулямётаў, 48 мушкетонаў (абардажных пісталетаў), 439 вінтовак, 280 карабінаў і 32 пісталеты. Зь ліку транспартных сродкаў меліся 15 конных вазоў, 1 матацыкл і 7 ровараў[4].

Працягласьць мяжы, якую ахоўваў батальён, складала 61 кілямэтар, рота — прыблізна 20 кілямэтраў, стражніца (застава) — 5 кілямэтраў. Адлегласьць паміж камандаваньнем батальёну і брыгады дасягала 70 кілямэтраў[5].

У 1926 годзе на ўзроўні брыгады была арганізавана афіцэрская школа для капралаў, навучаньне ў якой для жаўнераў батальёна «Стоўпцы» праходзіла ў Наваградку[6]. У 1928 годзе яна была зачынена, замест яе і іншых падобных школаў у вёсцы Асавец на Падляшшы быў арганізаваны школьны батальён КАП[6].

У 1929 годзе прынята правіла, згодна зь якім батальёны называліся паводле месца іх разьмяшчэньня[7]. Акрамя гэтага, нумар батальёна працягваў выкарыстоўвацца да 1931 году[8]. На 1931 год батальён быў узброены 702 вінтоўкамі Бярт’е ўзору 1916 г., 52 ручнымі кулямётамі «Шаша» ўзору 1915 г. і 2 станкавымі кулямётамі «Гочкіс» узору 1914 году[9].

Пасьля рэарганізацыі батальёна, якая адбылася ў 1931 годзе[10], ён стаў складацца з камандаваньня батальёну, узводу сувязі, кулямётнай роты, выведвальнай роты і трох памежных ротаў[11]. Улетку 1936 году са складу батальёну КАП «Івянец» была выключана 2 рота КАП «Рубяжэвічы» і перададзена ў склад батальёну «Стоўпцы» ў якасьці чацьвертай роты[12].

У лістападзе 1936 году ў склад батальёну ўваходзілі 22 афіцэры, 73 капралы (сяржанты), 28 звыштэрміновых і 691 шараговых жаўнераў.

Загадам камандзіра КАП ад 23 лютага 1937 году пачалася чарговая рэарганізацыя батальёну[13]. Ён быў уключаны ў склад Палка КАП «Сноў». У сваю чаргу, у склад батальёну ўвайшлі конная рота КАП «Стоўпцы», сапёрная рота КАП «Стоўпцы», вэтэрынарная лякарня КАП «Стоўпцы», выведвальнае аддзяленьне КАП №5, паліцэйскі ўчастак («пастарунак») КАП «Стоўпцы» і іншыя ўтварэньні[14]. У дадатак, трэцяя памежная рота «Стасеўшчына» з батальёну КАП «Івянец» была далучана да «Стоўпцаў» як пятая памежная рота; стражніца (застава) «Лазовіцы» трэцяй роты «Смолічы» батальёну «Клецак» пераведзена ў склад другой роты «Сейлавічы» батальёну КАП «Стоўпцы»[15].

Батальён КАП «Стоўпцы» быў мабілізаванай адзінкай для камандаваньня 1-га батальёну 96-га пяхотнага палку. Падрыхтоўка да мабілізацыі гэтых адзінак была праведзена ўлетку 1939 году; сама мабілізацыя адбылася ў пачатку верасьня 1939 году[16]. Мабілізаваны полк паступіў у склад 38-й пяхотнай дывізіі, якая прымала ўдзел у верасьнёўскай кампаніі.

Пасьля ад’езду батальёну, вызначанага для 38-й дывізіі ў версьні 1939 году, ён быў адноўлены «з нуля» з прыцягваньнем новых жаўнераў і рэзэрвістаў і ўвайшоў у склад батальёну КАП «Баранавічы». Пасьля гэтай рэканструкцыі батальён ахоўваў мяжу з БССР працягласьцю 94,902 кілямэтру[17].

17 верасьня 1939 году пачаўся гэтак званы «вызваленчы» паход Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь. Памежнікі са стаўпецкага батальёну прынялі ўдзел у баях з савецкімі жаўнерамі. Пад націскам савецкіх узброеных сілаў, ён адышоў у бок Наваградку, а 20 верасьня быў акружаны ў Міры і здаўся падразьдзяленьням 6-й стралковай дывізіі Чырвонай Арміі.

Напад на батальён у верасьні 1939 году

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

17 верасьня 1939 году шостая і саракавая кавалярыйскія дывізіі 16 аддзяленьня памежных войскаў НКУС пачалі бой супраць батальёну КАП «Стоўпцы», які абараняўся пад кіраўніцтвам падпалкоўніка Станіслава Краеўскага[18]. 5 роту КАП «Стасеўшчына» атакавалі жаўнеры 16 аддзяленьня памежных войск НКУС[18]. Адна са стражніцаў роты «Брага» здалася, у палон трапілі 14 жаўнераў. Стражніца «Марозавічы» пасьля кароткай барацьбы таксама здалася, былі захоплены 16 памежнікаў, у тым ліку параненыя. 6 савецкіх жаўнераў атрымалі раненьні[19].

4 роту КАП «Рубяжэвічы» атакавалі камбінаваныя пададдзяленьні 16 аддзяленьня памежных войскаў і 6 кавалярыйскай дывізіі. Супраць памежнікаў стражніцы «Рубяжэвічы» ваявала 6 кавалярыйская дывізія на чале з капітанам Лясоўскім. У 8:20 застава была захоплена, 4 служачыя ўзяты ў палон. Стражніца «Алешкава» была абстраляна 16 аддзяленьнем памежных войскаў НКУС. У 7:00 яна была ліквідавана, 7 стражнікаў (у іх ліку адзін афіцэр) былі захопленыя. Памежная застава «Баркоўшчына» падверглася атацы 3 эскадрыльлі 145 кавалярыйскага палка, у выніку чаго яна была занятая[19].

Стражніцы з роты КАП «Коласава» таксама супраціўляліся: заставу «Коласава» і ўзвод сувязі атакавала 16 аддзяленьне памежных войскаў НКУС. У сутыкненьні з савецкага боку была выкарыстана артылерыя, дзякуючы чаму чырвонаармейцы занялі будынак амаль бяз стратаў[20]. Стражніцу «Смалярня» атакавала 16 аддзяленьне, якое дзеля падаўленьня супраціву служачых закідала будынкі гранатамі[20]. Частка стражнікаў загінула, а іншая была захоплена ў палон (у тым ліку адзін афіцэр). Стражніца ў вёсцы Сьверынава здалася а восьмай гадзіне раніцы ў складзе 18 чалавек (зь іх 1 паранены).

2 рота КАП «Сейлавічы» была атакавана 17 аддзяленьнем памежных войскаў НКУС. Пра падзеі ў 1 роце КАП «Мікалаеўшчына» не захавалася зьвестак[20].

Пададдзяленьні і штаб батальёну КАП «Стоўпцы» пакінулі горад раніцай 17 верасьня, адыходзячы на захад, аднак праз тры дні яны былі акружаны ў Міры і захоплены ў палон 6 дывізіяй Чырвонай Арміі[21].

Камандзіры батальёну

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • 1924—1925 — Аляксандар Баляслаў Шаблінскі (маёр пяхоты)[22];
  • 1925—1928 — Генрык Баравік (маёр пяхоты)[23];
  • 1928—1929 — Мар’ян Ян Гыла (падпалкоўнік пяхоты)[24];
  • 1929—1931 — Уладзіслаў Міхальскі (дыплямаваны падпалкоўнік пяхоты)[25];
  • 1931—1935 — Зыгмунт Безэг (маёр, падпалкоўнік пяхоты)[25];
  • 1935—1935 — Станіслаў Пачкоўскі (капітан)[25];
  • 1935—1937 — Нікадэм Сулік-Сарноўскі (падпалкоўнік пяхоты)[26];
  • 1937—1937 — Мар’ян Міхал Серафінюк (маёр)[26];
  • 1937—1937 — Войцэх Станіслаў Войцік (падпалкоўнік пяхоты)[26];
  • 1937—1939 — Станіслаў Краеўскі (падпалкоўнік)[26].

Структура батальёну

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Стоўпцы, казармы батальёну КАП, 1935 г.

Арганізацыя батальёну ў 1934 годзе[27]

Арганізацыя батальёну ў 1937 годзе[28]

  • Камандавьне батальёнам
  • 1 рота штаба КАП «Засульле»
    • Стражніца КАП «Зарэчча»
    • Стражніца КАП «Алешкава»
    • Стражніца КАП «Баркоўшчына»
  • 2 рота штаба КАП «Даледа»
    • Стражніца КАП «Самахвалы»
    • Стражніца КАП «Коласава»
    • Стражніца КАП «Смалярня»
    • Стражніца КАП «Сьверынава»
  • 3 рота штаба КАП «Мікалаеўшчына»

Арганізацыя батальёну ў 1939 годзе[29]

Здарэньні

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У справаздачы камандаваньня за студзень 1925 году значыліся 8 здарэньняў, зьвязаных зь дзейнасьцю Батальёна КАП «Стоўпцы»:

  • У ноч з 6 на 7 студзеня 1925 г. была спынена спроба двух асобаў перасячы мяжу з БССР[30];
  • 12 студзеня 1925 г. была праведзена перадача сяржанта Ясіноўскага, які трапіў на савецкую тэрыторыю 6 лістапада 1924 г. з 2 роты батальёну КАП «Стоўпцы» ў абмен на савецкага жаўнера Яна Троіцкага[30];
  • 16 студзеня 1925 г. на адрэзку №17 дзяржаўнай мяжы за незаконнае яе перасячэньне былі затрыманы 2 асобы, якія патлумачылі, што ехалі зь Сыбіры ў Баранавіцкі павет да сваіх родных. Парушальнікі былі перададзены паліцыі[31];
  • 17 студзеня 1925 г. за незаконнае перасячэньне савецка-польскай мяжы былі затрыманы 3 асобы[31];
  • 17 студзеня 1925 г. падчас абыходу мяжы польскі патруль сустрэў бальшавіцкі патруль, камандзір якога спытаў калі ў Польшчы будзе рэвалюцыя, таму што Польшча павінна быць «чырвонай», пасьля чаго патруль сышоў[31];
  • 26 студзеня 1925 г. у раёне роты КАП «Рубяжэвічы» мела месца самагубства грамадзянскай асобы Аляксандры Качановіч, якая застрэлілася з рэвальвэру капрала Рамуальда Мацкевіча з 1 роты батальёну[32];
  • 27 студзеня 1925 г. на адрэзку мяжы, ахоўванай ротай КАП «Рубяжэвічы», наўпрост каля 63 і 64 стражніцаў, бальшавіцкія ўлады ажыцьцяўляюць пераўтварэньне памежных войскаў. Новыя аддзяленьні колькасьцю па 15-30 чалавек перамяшчаюцца ўздоўж мяжы, верагодна для таго, каб пазнаёміцца зь мясцовасьцю, праводзяць частыя трывогі і стрэлы[33];
  • 24 студзеня 1925 г. за незаконнае перасячэньне мяжы затрыманы 5 асобаў, якія былі перададзены паліцыі[34].

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.11-12
  2. ^ Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0, s.111
  3. ^ Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182, s.150
  4. ^ а б Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4, s.21
  5. ^ Komunikaty dyslokacyjne KOP, s. 3/1928
  6. ^ а б Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182, s.153
  7. ^ Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4, s.34
  8. ^ Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Nowogródek»”. , 2013. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, s.2
  9. ^ Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4, s.101
  10. ^ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.44
  11. ^ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.3
  12. ^ Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie przeniesienia 2-giej kompanii granicznej baonu „Iwieniec” do baonu „Stołpce” z 23 lipca 1936 roku.
  13. ^ Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182, s.157
  14. ^ Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  15. ^ Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji pododdziałów w batalionach i CSP(„R.3” II Faza) nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 z 17 lipca 1937 roku.
  16. ^ Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5, s.919
  17. ^ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.166
  18. ^ а б Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.193
  19. ^ а б Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.194
  20. ^ а б в Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.195
  21. ^ Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468.
  22. ^ Waldemar Jaskulski: Generał brygady Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (1890-1939). Włocławek: Expol, 2013. ISBN 978-83-60541-09-8, s.173
  23. ^ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 14 z 5 listopada 1928 roku, s. 379
  24. ^ Wykaz zmian stanu oficerów Brygady KOP „Nowogródek” w latach 1927-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  25. ^ а б в Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Nowogródek»”, 2013. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, s.9
  26. ^ а б в г Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Nowogródek»”. , 2013. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, s.10
  27. ^ Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8, s.199
  28. ^ Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182, s.277
  29. ^ Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4, s.197,306
  30. ^ а б Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. nr.8/1925
  31. ^ а б в Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., nr.13/1925
  32. ^ Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., nr.15/1925
  33. ^ Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., nr.19/1925
  34. ^ Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin., nr.17/1925

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISBN 1232-7468.
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska. Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Nowogródek»”, 2013. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej.
  • Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie przeniesienia 2-giej kompanii granicznej baonu „Iwieniec” do baonu „Stołpce” z 23 lipca 1936 roku.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji pododdziałów w batalionach i CSP(„R.3” II Faza) nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 z 17 lipca 1937 roku.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
  • Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
  • Waldemar Jaskulski: Generał brygady Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (1890-1939). Włocławek: Expol, 2013. ISBN 978-83-60541-09-8.
  • Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Батальён_КАП_«Стоўпцы»&oldid=2068498»