Алег Латышонак

Алег Латышонак
	Алег Латышонак; лац. Aleh Łatyšonak
	па-польску: Oleg Łatyszonek
Дата нараджэньня	27 траўня 1957 (67 гадоў)
Месца нараджэньня	Эльблёнг, Польшча;
Месца вучобы	Ягелонскі ўнівэрсытэт;
Занятак	навуковец, гісторык, прафэсар унівэрсытэту
Навуковая сфэра	гісторыя беларусаў і Беларусі
Месца працы	Кракаўскі гістарычны музэй[d]; Музэй Войска[d]; Ніва; Беларускае Радыё Рацыя; Беластоцкі ўнівэрсытэт;
Вядомы як	гісторык беларусаў у Польшчы, гісторык Беларусі
Сябра ў	Беларускае гістарычнае таварыства
Навуковая ступень	доктар гістарычных навук[d] і доктарская ступень[d] (26 сакавіка 1996)
Узнагароды	; ;
Подпіс

Але́г Ю́р’евіч Латышо́нак (нар. 27 траўня 1957, Эльблёнг, ПНР) — беларускі і польскі гісторык, доктар гістарычных навук, старшыня Беларускага гістарычнага таварыства ў Польшчы.

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сям’і беларускіх інтэлігентаў. Бацька — Юры, выхадзец з-пад Шаркоўшчыны на Віленшчыне (цяпер Віцебская вобласьць). Маці — Вера (з роду Стоцкіх) з наднарваўскай вёскі Лука на Беласточчыне.

У 1965 року сям’я Латышонкаў пераехала ў Беласток «да сваіх». Тут Алег скончыў школу і ліцэй, дзе быў адным з заснавальнікаў скаўцкай воднай дружыны «Чаму б не» ды аўтарам яе назову.

У 1980 року скончыў гістарычна-філязафічны факультэт Ягелонскага ўнівэрсытэту ў Кракаве. Вярнуўшыся ў Беласток, працаваў настаўнікам гісторыі ў сельскагаспадарчым мэханічным тэхнікуме ў Супрасьлі.

У 1982 року аршытаваны за дзейнасьць у падпольным руху «Салідарнасьць». Восем месяцаў правёў пад арыштам. Па вызваленьні выехаў у Кракаў, дзе працаваў у Гістарычным музэі і ў Інстытуце дасьледаваньня Палёніі (польскага зямляцтва) Ягелонскага ўнівэрсытэту.

У канцы 80-х далучыўся да беларускага студэнцкага руху. Быў адным з заснавальнікаў беларускага рокавага фэсту «Басовішча» і аўтарам яго назвы. Сябра-заснавальнік нефармальнага Беларускага клюбу, які займаўся падрыхтоўкай да палітычнай дзейнасьці апазыцыйнай беларускай эліты.

У 1991 року вярнуўся ў Беласток і распачаў працу ў Музэі войска, адначасова ведучы актыўную грамадзка-палітычную дзейнасьць. У 1992—1994 роках старшыня Галоўнай рады Беларускага дэмакратычнага аб’яднаньня, адзінай партыі нацыянальнай меншасьці ў Польшчы. У 1993—1997 роках працаваў журналістам тыднёвіка «Ніва».

З 1995 — сябра Ўправы Беларускага саюза ў Рэспубліцы Польшча. З 1996 року — старшыня Беларускага гістарычнага таварыства, сябра Ўсходнеславянскай камісіі Польскай акадэміі ўменьня і Камісіі славянскіх дасьледаваньняў Камітэту гістарычных навук Польскай акадэміі навук. З 1997 намесьнік старшыні Цэнтру грамадзянскай адукацыі Польшча-Беларусь. У 1998 годзе сустваральнік беларускага радыё «Рацыя».

У 1996 абараніў кандыдацкую дысэртацыю ва ўнівэрсытэце імя Мікалая Капэрніка ў Торуні («Беларускія вайсковыя фармаваньні 1917—1923»). З 1997 року — выклачык катэдры беларускай культуры Беластоцкага ўнівэрсытэту.

У 2007 ва ўнівэрсытэце імя Мікалая Каперніка ў Торуні абараніў доктарскую працу «Ад русінаў белых да беларусаў. Вытокі беларускай нацыянальнай ідэі». У 2008 року перавёўся на катэдру міжнародных зносінаў у Інстытуце гісторыі Беластоцкага ўнівэрсытэту.

Навуковыя працы^[2]

Разам зь Яўгенам Мірановічам напісаў падручнік «Гісторыя Беларусі ад паловы XVIII да канца XX стагодзьдзя».

У красавіку 2007 року ў Беластоку выйшла яго чарговая кніга «Ад белых русаў да беларусаў», прысьвечаная паўставаньню беларускай народнай тоеснасьці.

У 2008 року ўбачыў сьвет першы том збору яго твораў на беларускай мове «Жаўнеры БНР».

У 2009 року ў Вільні выдаў кнігу «Нацыянальнасьць — Беларус». Кніга прысьвечаная пытаньням этнагенэзу беларусаў.

Летувізацыя

Сьцьвярджае, што вялікія князі літоўскія былі чужымі для беларусаў «карэннымі летувісамі». Не падаючы ніякіх какрэтных сьведчаньняў на карысьць летувіскай ідэнтычнасьці Вітаўта, Альгерда і Міндоўга, заяўляе, што адмаўленьне іх летувіскасьці — «гэта не сур'ёзна»^[3].

Заяўляе, што лічыць ліцьвінаў («гэтых літоўцаў і палякаў, якія змагаліся за свае краіны, за свой народ») беларусамі — «гэта зладзейства» і што «разумее летувісаў, якія абураюцца, калі ў іх нахабна крадуць карэнных летувісаў»^[3].

Узнагароды

Узнагароджаны, сярод іншага, Кавалерскім крыжам ордэна Адраджэньня Польшчы (2008)^[4] і Мэдалём да стагодзьдзя БНР (2018).

Крыніцы

^ Polish Science
^ Навуковыя працы Алега Латышонка (бел.)
^ ^а ^б Сцвярджэнне, што «ВКЛ — гэта была Беларусь», фальш — гісторык Латышонак, Наша Ніва, 24 сакавіка 2024 г.
^ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 kwietnia 2008 r. o nadaniu orderów i odznaczeń, M.P. Nr 94 poz. 808 (пол.)

Вонкавыя спасылкі

А. Латышонак. «Штурм Рэчыцы войскамі генерала Станіслава Булак-Балаховіча ў лістападзе 1920 году» (бел.)
А. Латышонак. Аб дні незалежнасьці Польшчы (бел.)
https://web.archive.org/web/20160305005732/http://beldumka.belta.by/isfiles/000167_71919.pdf
Алег Латышонак на сайте «Беларускія аўтары» (бел.)

[_5027028950e7fa12-1] Polish Science

[2] Навуковыя працы Алега Латышонка (бел.)

[NN-24-03-2024-3] а ^б Сцвярджэнне, што «ВКЛ — гэта была Беларусь», фальш — гісторык Латышонак, Наша Ніва, 24 сакавіка 2024 г.

[4] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 kwietnia 2008 r. o nadaniu orderów i odznaczeń, M.P. Nr 94 poz. 808 (пол.)

[1]

[2]

[3]

[4]