Ёсіф Бродзкі

Ёсіф Бродзкі
Иосиф Бродский
Асабістыя зьвесткі
Імя пры нараджэньні	Иосиф Александрович Бродский
Нарадзіўся	24 траўня 1940 Ленінград, СССР
Памёр	28 студзеня 1996 (55 гадоў) Нью-Ёрк, ЗША
Пахаваны	Сан-Мікельскія могілкі[d]
Сужэнец	Марыя Садзані[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	паэт, эсэіст, драматург
Гады творчасьці	1956—1996
Кірунак	постмадэрнізм
Жанр	паэзія
Мова	расейская
Прэміі	Нобэлеўская прэмія (1987)
Узнагароды	Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры (1987) стыпэндыя Гугенгайма[d] (1977) стыпэндыя Макартура[d] (чэрвень 1981) Рымская прэмія[d] ганаровы грамадзянін Санкт-Пецярбургу[d] паэт-ляўрэат ЗША[d] (1991) Залаты вянок[d] (1991) ганаровы доктар[d] (22 чэрвеня 1993) National Book Critics Circle Award in Criticism[d] прэмія Нацыянальнага кола кніжных крытыкаў[d]
Подпіс
Ёсіф Бродзкі ў Вікісховішчы

Ёсіф Алякса́ндравіч Бро́дзкі (па-расейску: Иосиф Александрович Бродский; 24 траўня 1940, Ленінград — 28 студзеня 1996, Нью-Ёрк) — выбітны савецкі і амэрыканскі расейскі паэт, расейскі і ангельскі эсэіст, драматург, перакладчык, ляўрэат Нобэлеўскай прэміі па літаратуры 1987 году, паэт-ляўрэат ЗША ў 1991—1992 гадох. Меў вялізарную папулярнасьць сярод ленінградзкае інтэлігенцыі.

Біяграфія

Бацькі Бродзкага былі габрэямі. Зь імі ён правёў сваё юнацтва ў горадзе Ленінград. Там скончыў школу-сямігодку. Потым працаваў у моргу, кацельнай, на заводзе. У 1964 быў асуджаны за дармаедзтва на пяць гадоў прымусовай работы ў Архангельскую вобласьць. Але пад ціскам міжнароднай грамадзкасьці быў вызвалены пасьля 18 месяцаў. У 1972 годзе быў высланы з СССР у Вену. Затым ён пераехаў у Нью-Ёрк, дзе атрымаў амэрыканскае грамадзянства. У СССР больш не вяртаўся. Памёр ад інфаркту ў сьне. Пахаваны ў Вэнэцыі (Італія).

Творчасьць

Вершы пачаў пісаць напрыканцы 1950-х. Да таго ж часу адносяцца і ягоныя першыя пераклады (песьні Бітлз). Творы распаўсюджваюцца ў самвыдаве. Чатыры паэмы Бродзкага былі апублікаваныя ў Ленінградзкіх анталёгіях у 1966 і 1967 гг. Падчас жыцьця ў ЗША піша вершы і эсэ па-ангельску, займаецца перакладамі на расейскую, выкладае ва ўнівэрсытэтах.

У 1986 годзе ангельскамоўная кніга Бродзкага «Less Than One» («Менш за адзінку») была прызнаная найлепшым літаратурна-крытычным творам у ЗША. У 1987 годзе Бродзкі атрымаў Нобэлеўскую прэмію ў галіне літаратуры. Ён зьяўляўся таксама ляўрэатам стыпэндыі Макартура, Нацыянальнай кніжнай прэміі. Быў прызнаны як паэт-ляўрэат ЗША, як ганаровы грамадзянін гораду Санкт-Пецярбургу.

«Да незалежнасьці Ўкраіны»

Ёзіф Бродзкі чытае свой украінафобскі верш «Да незалежнасьці Ўкраіны». 30 кастрычніка 1992 г., Пала-Альта, Каліфорнія, ЗША.

«Да незалежнасьці Ўкраіны» (рас. "На независимость Украины") — украінафобскі верш Ёсіфа Бродзкага, напісаны ім ня раней чым у 1992-м годзе. Упершыню быў публічна расказан Бродзкім 30-га кастрычніка 1992-га г. у Габрэйскім Абшчынным Цэнтры горада Пала-Альта, Каліфорнія, ЗША ці, мабуць, яшчэ раней, 25-га жніўня 1992 г. на творчым вечары ў Стакгольме. Пазьней Бродзкі выступіў з гэтым вершам 28-га лютага 1994-га году ў Нью-Ёрку ў Квінз-коледжы (ангел. Queens College). Поўны тэкст:

Дорогой Карл Двенадцатый, сражение под Полтавой, слава Богу, проиграно. Как говорил картавый, «время покажет кузькину мать», руины, кости посмертной радости с привкусом Украины. То не зелено-квитный, траченый изотопом, — жовто-блакитный реет над Конотопом, скроенный из холста: знать, припасла Канада — даром, что без креста: но хохлам не надо. Гой ты, рушник-карбованец, семечки в потной жмене! Не нам, кацапам, их обвинять в измене. Сами под образами семьдесят лет в Рязани с залитыми глазами жили, как при Тарзане. Скажем им, звонкой матерью паузы метя, строго: скатертью вам, хохлы, и рушником дорога. Ступайте от нас в жупане, не говоря в мундире, по адресу на три буквы на все четыре стороны. Пусть теперь в мазанке хором Гансы с ляхами ставят вас на четыре кости, поганцы. Как в петлю лезть, так сообща, сук выбирая в чаще, а курицу из борща грызть в одиночку слаще? Прощевайте, хохлы! Пожили вместе, хватит. Плюнуть, что ли, в Днипро: может, он вспять покатит, брезгуя гордо нами, как скорый, битком набитый отвернутыми углами и вековой обидой. Не поминайте лихом! Вашего неба, хлеба нам — подавись мы жмыхом и потолком — не треба. Нечего портить кровь, рвать на груди одежду. Кончилась, знать, любовь, коли была промежду. Что ковыряться зря в рваных корнях глаголом! Вас родила земля: грунт, чернозем с подзолом. Полно качать права, шить нам одно, другое. Эта земля не дает вам, кавунам, покоя. Ой-да левада-степь, краля, баштан, вареник. Больше, поди, теряли: больше людей, чем денег. Как-нибудь перебьемся. А что до слезы из глаза, Нет на нее указа ждать до другого раза. С Богом, орлы, казаки, гетманы, вертухаи! Только когда придет и вам помирать, бугаи, будете вы хрипеть, царапая край матраса, строчки из Александра, а не брехню Тараса.

Пераклады на беларускую

Бродзкага перакладалі Алесь Чобат, Вадзім Болбас, Валянцін Акудовіч, Андрэй Хадановіч, Вера Бурлак, Марыя Мартысевіч, Алеся Алейнік.

У кастрычніку 2022 году суд Цэнтральнага раёну Менска прызнаў экстрэмісцкім беларускамоўнае выданьне «Баляды пра маленькi буксыр».

• Бродскі, І. Калядная зорка / Перакл. А. Хадановіча // Наша ніва. — 2004. — № 48.
• Бродскі, І. Туга і спакой. Раньнія вершы / Пераклады і прадмова В. Болбаса. — Гомель, 2015. — 100 с.
• Бродскі, І. А. Балада пра маленькі буксір / Іосіф Бродскі ; пер. з рус. Алесі Алейнік. — Мінск : А. М. Янушкевіч, 2022. — 40 с. : іл.  ISBN 978-985-7283-05-7.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Беларусы — Варанец. — 511 с. — ISBN 985-11-0068-4

Вонкавыя спасылкі

• prajdzisvet.org
  • Нобелеўская лекцыя ў перакладзе Валянціна Акудовіча
  • Снег ідзе, пакідаючы ў меншасці свет… — вершы ў перакладзе Андрэя Хадановіча, Веры Бурлак, Марыі Мартысевіч