Іван Салярцінскі

Іван Салярцінскі
	Іван Салярцінскі
Імя пры нараджэньні	Іван Іванавіч Салярцінскі
Род дзейнасьці	выкладнік
Дата нараджэньня	3 сьнежня [ст. ст. 20 лістапада] 1902
Месца нараджэньня	Віцебск, Паўночна-Заходні край, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	11 лютага 1944
Месца сьмерці	Новасыбірск, Расейская СФСР, СССР
Прычына сьмерці	інфаркт міякарда
Месца пахаваньня	Заяльцоўскія могілкі[d];
Грамадзянства	СССР
Месца вучобы	Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт;
Занятак	гісторык, музычны крытык, музыказнаўца, музычны пэдагог, тэатральны крытык, літаратурны крытык
Месца працы	Санкт-Пецярбурская кансэрваторыя[d];
Бацька	Іван Іванавіч Салярцінскі (1850—1907)
Маці	Кацярына Восіпаўна Бабашынская
Дзеці	сын Зьміцер Іванавіч Салярцінскі

Іван Іванавіч Салярцінскі (1902; Віцебск, цяпер Беларусь — 1944; Новасыбірск, цяпер Расея) — гісторык музыкі, тэатру і літаратуры.

Зрабіў істотны ўклад у распрацоўку пытаньняў клясычнай музычнай спадчыны, сымфанізму, опэрнай і балетнай драматургіі. Паўплываў на творчасьць савецкага кампазытара Дзьмітрыя Шастаковіча. Аўтар артыкулаў пра клясычную музыку, харэаграфію і тэатральнае мастацтва Заходняй Эўропы, тагачасную музыку СССР і замежжа^[1]. Валодаў 26 замежнымі мовамі^[2].

Паходжаньне

Пры канцы 17-га стагодзьдзя заснавальнік роду атрымаў прозьвішча Салярцінскі, калі навучаўся ў праваслаўнай сэмінарыі. Прозьвішча паходзіць ад лац. sollertius — умелы. Родзіч Сяргей Аляксандравіч Салярцінскі (1846—1920) быў прафэсарам Санкт-Пецярбурскай духоўнай акадэміі. Бацька Іван Іванавіч Салярцінскі (1850—1907) служыў у чыне стацкага саветніка ў Петразаводзку (Аланецкая губэрня, Расейская імпэрыя). У сьнежні 1898 г. атрымаў прызначэньне на пасаду Віцебскага павятовага суда (Паўночна-Заходні край; цяпер Беларусь). У Віцебску ажаніўся з маладой шляхцянкай-беспасажніцай Кацярынай Восіпаўнай Бабашынскай. Пазьней стаў сэнатарам^[2].

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў Віцебску (у доме па вуліцы Гогаля) ў сям'і старшыні павятовага суда. Быў першынцам сярод 3-х дзяцей. Улетку 1902 г., празь некалькі месяцаў пасьля народзінаў сына, бацьку накіравалі служыць у Харкаў (цяпер Украіна), дзе той памёр у 1907 годзе. Ад аўдавелай маці атрымаў хатняе навучаньне францускай мове. Пражыў у Віцебску да 18 гадоў. У 1920 годзе ў Віцебску пазнаёміўся з расейскім мысьляром Міхаілам Бахціным (1895—1975). Тамсама наведваў канцэрты сымфанічнага аркестра пад кіраўніцтвам Мікалая Малька (пазьней яго выкладнік)^[2]. У 1921 г. паступіў у Петраградзкі ўнівэрсытэт (Расейская СФСР), дзе ў 1924 г. скончыў рамана-германскае аддзяленьне факультэту грамадзкіх навук. Тамсама вывучаў гішпанскую клясычную літаратуру. Адначасна да 1923 г. займаўся ў Інстытуце гісторыі мастацтваў, дзе ў 1929 г. скончыў асьпірантуру па тэатразнаўстве^[3].

З 1923 г. выкладаў гісторыю музыкі, літаратуры, тэатру, псыхалёгію і эстэтыку ў ВНУ Ленінграда. У сярэдзіне 1920-х гадоў навучаўся сымфанічнай музыцы ў дырыгента Мікалая Малька. З 1929 г. працаваў у Леніградзкай філярмоніі, кіраўніком якой стаў з 1940 году. Паралельна ў 1934—1941 гг. працаваў у выдавецтве пры філярмоніі. З 1936 г. адначасна працаваў у Ленінградзкай кансэрваторыі, прафэсарам якой стаў у 1939 годзе. Чытаў лекцыі і выступаў з крытычнай публіцыстыкай пра мастацтва, эстэтыку і псыхалёгію^[1]. Улетку 1941 г. пасьля пачатку Нямецка-савецкай вайны пераехаў зь Ленінградзкай філярмоніяй у Новасыбірск, дзе ладзіў канцэрты і лекцыі^[3].

Памяць

У 1944 г. кампазытар Дзьмітры Шастаковіч прысьвяціў памяці Салярцінскага 2-е фартэпіяннае трыё^[2]. З 1988 году ў Віцебску (Беларуская ССР; цяпер Беларусь) штогод ладзяцца Міжнародны музычны фэстываль імя Івана Салярцінскага і навуковыя чытаньні^[4]. 9 сьнежня 1992 г. Выканаўчы камітэт Віцебскай вобласьці (Беларусь) надаў Віцебскай музычнай вучэльні імя Івана Салярцінскага. У 2003 г. перад будынкам вучэльні ўсталявалі помнік Салярцінскаму^[5].

Прыжыцьцёвыя кнігі

«Болт» Шостаковича. — Л., 1931
Гектор Берлиоз. — М., 1932
Густав Малер. — Л., 1932
Симфонические поэмы Рихарда Штрауса. — Л., 1932
Жак Оффенбах. — Л., 1933
Арнольд Шёнберг. — Л., 1934
Леди Макбет Мценского уезда: опера Шостаковича. — Л., 1934
Четвёртая симфония Брамса. — Л., 1935
Вторая симфония Брамса. — Л., 1935
Джакомо Мейербер. — Л., 1936
Риголетто: опера Верди. — Л., 1936
Глюк. — Л., 1937
Кармен: опера Бизе. — Л., 1937
«Волшебная флейта» Моцарта. — Л., 1940
«Фиделио» Бетховена. — Л., 1940
Седьмая симфония Брукнера. — Л., 1940
Третья симфония Брамса. — Л., 1941

Крыніцы

^ ^а ^б Браніслаў Смольскі. Салярцінскі // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 2002. — Т. 14. — С. 122. — 512 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0238-5
^ ^а ^б ^в ^г Аляксандар Пукшанскі. Фэномэн Салярцінскага // Зьвязда : газэта. — 23 траўня 2012. — № 96 (27211). — С. 4. — ISSN 1990-763x.
^ ^а ^б Салярцінскі Іван Іванавіч // Віцебская абласная бібліятэка, 2010 г. Праверана 28 верасьня 2017 г.
^ Кацярына Князева. Фэстываль імя Івана Салярцінскага падтрымлівае традыцыі клясычнай музыкі ў Віцебску // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 4 сьнежня 2015 г. Архіўная копія ад 4 сьнежня 2015 г. Праверана 28 верасьня 2017 г.
^ Аляксандар Пукшанскі. Ён сябраваў з Шастаковічам // Жырандоля. — 26 лістапада 2016. — № 43 (343). — С. 17.

Гэта — накід артыкула пра біяграфію асобы. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго.

[б-1] а ^б Браніслаў Смольскі. Салярцінскі // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 2002. — Т. 14. — С. 122. — 512 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0238-5

[з-2] а ^б ^в ^г Аляксандар Пукшанскі. Фэномэн Салярцінскага // Зьвязда : газэта. — 23 траўня 2012. — № 96 (27211). — С. 4. — ISSN 1990-763x.

[в-3] а ^б Салярцінскі Іван Іванавіч // Віцебская абласная бібліятэка, 2010 г. Праверана 28 верасьня 2017 г.

[4] Кацярына Князева. Фэстываль імя Івана Салярцінскага падтрымлівае традыцыі клясычнай музыкі ў Віцебску // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 4 сьнежня 2015 г. Архіўная копія ад 4 сьнежня 2015 г. Праверана 28 верасьня 2017 г.

[5] Аляксандар Пукшанскі. Ён сябраваў з Шастаковічам // Жырандоля. — 26 лістапада 2016. — № 43 (343). — С. 17.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]