Катэдральны пляц (Вільня)

Катэдральны лац. Katedralny
пляц
Вільня
Агульная інфармацыя
Гістарычны раён	Старое Места
Былыя назвы	Пляц Гедзіміна
На мапе
Google
Пляц Катэдральны ў Вікісховішчы

Катэдра́льны пляц (лет. Katedros aikštė) — пляц у цэнтральнай частцы Вільні, у Старым Месьце. На ім зьбягаюцца праспэкт Гедзіміна і Замкавая вуліца.

Архітэктурныя дамінанты пляцу — Катэдра Сьвятых Станіслава і Ўладзіслава і Ніжні замак (зруйнаваны расейскімі ўладамі ў 1801 годзе, адбудаваны ў 2009 годзе), помнікі архітэктуры XIV—XVIII стагодзьдзяў. Побач з пляцам узвышаецца Замкавая гара зь Вежай Гедзіміна на ёй.

Гісторыя

Пляц сфармаваўся ў XIX ст. Сьпярша тут праводзіліся вайсковыя парады і кірмаш Казюкі. У 1884 годзе з усходняга і паўночнага бакоў пляцу ўтварыліся сквэры. З 1885 году на пляцы раз у два гады праводзіліся сельскагаспадарчыя кірмашы. У 1892 годзе Казюкі перанесьлі на Лукіскі пляц. У 1900 годзе расейскія ўлады паставілі помнік Пушкіну ў сквэры пры пляцы, у 1903 годзе — помнік маскоўскай гаспадыні Кацярыне II. Перад адыходам расейскіх войскаў зь Вільні ў 1915 годзе гэтыя помнікі вывезьлі ў Расею.

У 1938 годзе ўлады міжваеннай Польскай Рэспублікі правялі рэканструкцыю і ўпарадкаваньне пляцу, у выніку якой ён набыў сваё цяперашняе аблічча.

У 1996 годзе на пляцы адкрылі помнік вялікаму князю Гедзіміну.

Агульныя зьвесткі

Ніжні замак, XVIII ст.

Мае пакрыцьцё з бэтонавых плітаў. Заходні бок пляцу замыкае вуліца Тадэвуша Ўрублеўскага, паўднёвы бок — вуліца Сьвінтарога, усходні — парк, паўночную — Катэдра і Ніжні замак. Апроч праспэкта Гедзіміна і Замкавай вуліцы, да пляцу зьбягаюцца вуліцы Маставая, Лаўрына Гуцэвіча, Унівэрсытэцкая і Барбары Радзівіл.

Будынкі

№ 2 — Катэдра Сьвятых Станіслава і Ўладзіслава. У 1387—1388 гадох з фундацыі Ягайлы вылося будаваньне першага мураванага касьцёла. Па пажары ў 1419 годзе Катэдру перабудавалі з ініцыятывы Вітаўта. У 1530-я гады касьцёл перабудавалі ў стылі рэнэсансу. У канцы XVIII ст. касьцёл набыў сучаснае аблічча ў выніку перабудовы ў стылі клясыцызму паводле праекту архітэктара Лаўрына Гуцэвіча. Побач з Катэдрай узвышаецца званіца вышынёй 57 мэтраў. № 4 — Ніжні замак. Мураваны замак збудавалі за часамі вялікага князя Аляксандра. З ініцыятывы вялікага князя Жыгімонта Старога замак перабудавалі ў рэнэсансавым стылі. У 1544 годзе да замка дабудавалі крыло, якое пачало звацца Новым палацам. Будынак значна пацярпеў ад маскоўскіх захопнікаў у 1655—1661 гадох. У 1801 годзе ўлады Расейскай імпэрыі зруйнавалі помнік. У 2002—2009 гадох вялася адбудова замка. З 2013 году ў будынку дзейнічае музэй.

Галерэя

• Катэдральны пляц у мастацтве
• 
  Л. Гуцэвіч, 1786 г.
• 
  1798 г.
• 
  Ю. Пешка, 1808 г.
• 
  Ю. Азямблоўскі, 1833—1863 гг.

• 
  1836 г.
• 
  Л. Шмідтнэр, 1837 г.
• 
  1848 г.
• 
  М. Залескі, сяр. XIX ст.

• 
  В. Тым, 1852 г.
• 
  1862 г.
• 
  У. Баярскі, 1863 г.
• 
  1882 г.

Літаратура

• Луцкевіч Л. Вандроўкі па Вільні. — Вільня: Рунь, 1998.— 160 с.: іл. ISBN 9986-9228-2-8.