Міхась Сеўрук

Міхась Сяўрук
	Міхась Сяўрук
	Міхась Сяўрук, «Аўтапартрэт», 1950
Імя пры нараджэньні	Міхаіл Канстанцінавіч Сяўрук
Дата нараджэньня	27 лютага 1905
Месца нараджэньня	Варшава, Расейская імпэрыя;
Дата сьмерці	14 сакавіка 1979 (74 гады)
Месца сьмерці	Нясьвіж, Менская вобласьць, БССР, СССР;
Месца пахаваньня	Нясьвіж;
Адукацыя	Віленскі ўнівэрсытэт
Месца вучобы	Унівэрсытэт Стэфана Баторыя[d];
Занятак	гравюра, графіка, жывапіс
Жанры	жанравае малярства[d] і партрэтнае маляваньне[d]
	Міхась Сяўрук у Вікісховішчы

Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Сеўрук.

Міхаі́л Канстанці́навіч Сяўру́к (27 лютага 1905, Варшава — 14 сакавіка 1979, Нясьвіж) — беларускі мастак, графік і гравёр (у тэхніках афорт, дрэварыт, лінагравюра і медзярыт).

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і чыгуначніка і беларускага шляхціца герба «Сьлепаворан»^[1]. Разам з бацькамі жыў у Берасьці, Маскве, Снове. Пасьля заканчэньня Нясьвіскай гімназіі ў 1927 годзе зьехаў у Вільню. Скончыў мастацкі факультэт Віленскага ўнівэрсытэту ў 1932 годзе.

У выставах пачаў удзельнічаць з 1937 году. Пад час пражываньня ў Вільні заснаваў Віленскае таварыства мастакоў^[2]. Сябраваў з Пятром Сяргіевічам^[3], Кузьмой Чурылам і інш.

З 1939 жыў у Нясьвіжы. Пачатковым працам характэрны рысы рамантызму. Больш позьнія работы адрозьніваюцца народнасьцю вобразаў. Сярод мастацкіх прац: тэматычныя кампазыцыі «На ўборцы буракоў» (1936), «Жніво» (1937), «Новы дом» (1968) і іншыя.

Аўтар вокладак зборнікаў вершаў Максіма Танка «На этапах» (1936) і песень Рыгора Шырмы «Наша песьня» (1938), графічных прац «Віленская Alma mater» (1937) і іншых. Разам з Драздовічам, Сяргіевічам, Горыдам аздабляе заходнебеларускія выданьні.

Пасьля 1939 году зьехаў у Нясьвіж. Не дачакаўся прызнаньня ад савецкіх уладаў, якія не даравалі яму нацыяналізму.

Памёр у Нясьвіжы. Пахаваны на мясцовых могілках. У 1994 годзе ў Нясьвіжы створаны «музэй-кватэра» Міхася Сяўрука. Пэрсанальная выстава ў Менску адбылася толькі праз год пасьля сьмерці. А карціна «Жніво» заняло сваё пачэснае месца ў музэйнай залі толькі разам зь беларускай незалежнасьцю^[4].

Працы Сяўрука захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музэі, музэях Вільні, кватэры-музэі, а таксама ў фондах Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэю (1114 работ)^[3].

Выставы

Вільня: 1937, кастрычнік. Выстава віленскіх мастакоў у Інстытуце прапаганды мастацтва^[5].
Вільня: 1939, красавік — травень. Калектыўная выстава Віленскай групы: жывапіс, скульптура, графіка. Удзельнікамі гэтай выставы былі: Г. Андрэеў, П. Букоўска, К. Чурыла, М. Добнак, Л. Дабжыньскі, В. Дрэма, Р. Гінтылаўна, Т. Гадзішэўскі, Л. Касмульскі, Я. Кавальская, Э. Кучынскі, Х. Мілеўская, А. Паплаўскі, А. Рамановічава, В. Рамановіч, М. Сеўрук, К. Урублеўская, О. Жукоўская^[6]^[7].
Менск: у 1980 годзе ў Палацы Мастацтваў упершыню адбыўся шырокі паказ творчасьці Міхася Сеўрука.
Менск: у 2005 годзе (да 100-годзьдзя мастака) прайшла юбілейная выстава ў Нацыянальным мастацкім музэі Беларусі^[8].
Менск: 16 сьнежня — 26 сьнежня 2008 году «Ars incognita» — «Невядомае мастацтва» ў Музэі старажытнай беларускай культуры Нацыянальнай акадэміі навук пры акадэмічным Інстытуце этнаграфіі, мастацтвазнаўства і фальклёру. Былі прадстаўленыя творы сямі мастакоў Віленскай мастацкай школы: Сяргей Вішнеўскі, Язэп Драздовіч, Зьміцер Крачкоўскі, Пётра Сергіевіч, Міхась Сеўрук, Васіль Сідаровіч, Павал Южык — 142 творы^[9].
Нясьвіж: 8 чэрвеня 2012 — 30 чэрвеня 2012 году ў выставачных залях Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэя выстава жывапісу з фондаў музэя «Акамянелыя сымфоніі Нясьвіжа». Прадстаўлены творы такіх майстроў як Міхась Сеўрук, Віктар Вярсоцкі, Уладзімер Клімушка, Уладзімер Сулкоўскі, работы мясцовых мастакоў — Міхаіла і Марыны Канавалавых, Сьцяпана Дашко й інш.^[10].
Менск: 15 сьнежня 2016 — 16 студзеня 2017 году ў Нацыянальным мастацкім музэі Беларусі пачала дзейнічаць выстава жывапісу і графікі беларускіх мастакоў віленскай школы — Міхася Сеўрука й Пётры Сергіевіча. Экспазыцыя з прыватных збораў 17 айчынных калекцыянэраў налічвае 150 твораў^[11]^[12]^[13].
Нясьвіж: 27 лютага 2025 — 22 чэрвеня 2025 году ў Палацавым будынку Нясьвіжу адчынілася выстаўка «Міхаіл Сеўрук. Дакрануцца да невядомага», прымеркаваная да 120–годзьдзя з дня нараджэньня мастака. Выдадзены ілюстраваны каталёг выстаўкі^[14]^[15].
Менск: 17 кастрычніка 2025 — 14 студзеня 2026 году ў Нацыянальным мастацкім музэі Рэспублікі Беларусь выстаўка «Міхась Сеўрук. Ідылія», прымеркаваная да 120-годзьдзя з дня нараджэньня мастака, упершыню за апошнія 45 гадоў прадстаўляецца панарама твораў Міхася Сеўрука. У экспазыцыі больш за 120 твораў жывапісу і графікі з калекцыі Нацыянальнага мастацкага музэя Рэспублікі Беларусь, Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэя, фонда Беларускага саюза мастакоў і прыватных калекцыяў, а таксама вялікая колькасьць рэдкіх архіўных фотаздымкаў зь Беларускага дзяржаўнага архіва-музэя літаратуры і мастацтва і Нясьвіскага гісторыка-краязнаўчага музэя^[16].

Ушанаваньне памяці

Мэмарыяльная шыльда ў Нясьвіжы (1989, скульптар Уладзімер Сьлінчанка)^[17].
9 ліпеня 1996 году ў Нясьвіжы адкрыта кватэра-музэй Міхася Сеўрука, у 2013 годзе экспазыцыя была пашыраная й абноўленая^[18]^[19].

У філятэліі

Пошта Беларусі ў 2005 годзе выпусьціла паштовую марку з выявай карціны Міхася Сеўрука «Жніво». 1937.
У 2020 годзе, да 115-годзьдзя з дня нараджэньня мастака, быў выпушчаны «Белпоштай» маркаваны канвэрт з арыгінальнай маркай. Марка: Жывапіс. Сеўрук Міхаіл Канстанцінавіч. 1905-1979. Аўтапартрэт. Палатно, алей. 1938. Ілюстрацыя: М. К. Сеўрук. На сенажаці. Палатно, алей. 1953.

Бібліяграфія

Wielkanocna subskrypcija na prace młodych grafików wilenskich. (No 10. Michał Siewruk — «Dąb Chrobrego» — akwaforta, rozmiar 28×17 cmm. Cena 8 zł.). (пол.) // Słowo : газэта. — 1939, 12 marca. — № 70 (5352). — С. 9.
Міхаіл Канстанцінавіч Сеўрук: Жывапіс (Альбом) / В. Ф. Шматаў. — Менск: Беларусь, 1980. — 32 с. — 1000 ас.
Гісторыя беларускага мастацтва: у 6 т. / Рэдактары тома: Л. М. Дробаў, В. Ф. Шматаў. — Мінск: Навука і тэхніка, 1990. — Т. 4. 1917 — 1941. — С. 293, 296, 301 — 303, 305, 306, 317, 318, 329, 334 — 338. — 352 с. — 2450 ас. — ISBN 5-343-00157-2.
Грамыка, М. В. Беларускі пейзажны жывапіс першай паловы XX стагоддзя. — Мінск: Беларуская навука, 2011. — С. 105—107, 112, 114, 139, 140, 155. — 167 с. — ISBN 978-985-08-1348-0

Міхаіл Сеўрук: Жывапіс, Графіка (Альбом) / складальнік М. Н. Канавалаў, аўтар тэкстаў М. М. Мацэль. — Менск: Паліграфкамбінат, 2012. — 102 с. — 1025 ас. — ISBN 978-985-6791-69-0
Міхась Сеўрук. (14 ліпеня 2015) «Гэта натхняла нас на пошукі дарогі…» (Успаміны Міхася Сеўрука, дагэтуль не апублікаваныя.). Звязда.
Надзея Усава. Вучні Фердынанда Рушчыца з Беларусі. (Міхась Сеўрук (1905—1979). «Раённы мастак».) // Мастацтва : часопіс. — 2021, люты. — № 2. — С. 16—21.
Яўгенія Шыцька. У люстэрку свайго часу. // ЛіМ : газэта. — 2025, 28 лютага. — № 8 (5318). — С. 16. — ISSN 0024-4686.

Крыніцы

^ Уладзімер Крукоўскі. Подпіс да партрэта // Ігуменскі шлях. — 16 ліпеня 2013. — № 21 (36). — С. 6.
^ Міхась Сяўрук(недаступная спасылка)
^ ^а ^б Он рисовал людей труда Таямніцы Нясьвіжа
^ Сяргей Харэўскі. «Сто твораў XX стагодзьдзя». 2012
^ Wystawa Artystow Wileńskich w Instytucie Propagandy Sztuki. // «Słowo», : штодзённая газэта.. — Вільня: Wydawnictwa Słowa, 17.10.1937. — № 287. — С. 4.
^ Katalog wystawy zbiorowej Grupy Wileńskiej : malarstwo, rzeźba, grafika : kwiecień - maj 1939 / Wileńskie Towarzystwo Szerzenia Kultury Sztuk Plastycznych. — Wilno: Zakłady Graficzne "Znicz", 1939. — 13 с.
^ Jerzy Hoppen Wystava «Grupy Wileńskiej» // «Słowo», : штодзённая газэта.. — Вільня: Wydawnictwa Słowa, 30.04.1939. — № 117. — С. 9, 10.
^ Валянціна Вайцахоўская. Нясвіжскі класік. // Мастацтва : аналiтычна-асьветнiцкi часопiс па пытаньнях тэорыi, гiсторыi i практыкi нацыянальнага i сусьветнага мастацтва. — 2005. — № 9. — С. 52—55. — ISSN 0208—2551.
^ Валянціна Аксак. (17 сьнежня 2008) “Ars incognitа” раскрывае таямніцы. Радыё Свабода.
^ Выстава жывапісу «Акамянелыя сімфоніі Нясвіжа» «Museum.by». «Нясьвіскі гісторыка-краязнаўчы музэй». — Апэратар - Раман Сямёнаў. Сцэнар, мантаж, голас за кадрам — Васіль Лычкоўскі..
^ Выстава мастакоў віленскай школы адкрылася ў Менску. Радыё Свабода (16 сьнежня 2016).
^ Вікторыя Аскерка. Водгулле Віленскай школы. Малавядомы жывапіс і графіку Міхася Сеўрука і Пётры Сергіевіча прадставілі айчынныя калекцыянеры. // Літаратура і мастацтва : газэта. — 2016, 23 сьнежня. — № 51 (4902). — С. 12. — ISSN 0024—4686.
^ Аляксей Хадыка. Вяртанне класікі. Выстава Пётры Сергіевіча і Міхася Сеўрука ў Нацыянальным мастацкім музеі. // Мастацтва : часопіс. — 2017, студзень. — № 1 (406). — С. 21. — ISSN 0208-2551.
^ Міхаіл Сеўрук. Дакрануцца да невядомага: каталог часовай экспазіцыі, прысвечанай 120–годдзю з дня нарадження мастака. — Менск: Колорград, 2025. — 59 с. — 300 ас. — ISBN 978-985-896-964-6
^ Музей-запаведнік «Нясвіж» падрыхтаваў выстаўку да 120-годдзя Міхаіла Сеўрука. Звязда (18 красавіка 2025).
^ Юлія Лісай. (15 кастрычніка 2025 года) «Міхась Сеўрук. Ідылія», да 120-годзьдзя з дня нараджэньня мастака. Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь.
^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2002 Т. 15: Следавікі — Трыо. — С. 9.
^ Кватэра-музей М. К. Сеўрука Museum.by. «Нясьвіскі гістарычна-краязнаўчы музэй».
^ Ірына Калібаба. Міхаіл Сеўрук. Знаёмства з Майстрам (2014) «Выток Нёмана — выток духоўнасьці». «Узьдзенскі раённы гісторыка-краязнаўчы музэй». — Апэратар - Раман Сямёнаў. Сцэнар, мантаж, голас за кадрам — Васіль Лычкоўскі..

Літаратура

Баразна, Міхаіл Рыгоравіч. Выяўленчае мастацтва Беларусі XX стагоддзя. — Менск: Беларусь, 2017. — С. 22—23. — 295 с. — 800 ас. — ISBN 978-985-01-1226-2
Беларускі саюз мастакоў: Энцыклапедычны даведнік / аўтар-складальнік Б. А. Крэпак і інш.. — Менск: ВТАА «Кавалер Паблішерс», 1998. — С. 522. — 664 с. — 3000 ас. — ISBN 985-6427-09-6
Сяргей Гваздзёў. Крэскі да партрэтаў мастакоў з Заходняй Беларусі.. — Бібліятэчка «Новага часу». — Менск: Галіяфы, 2013. — С. 154—167. — 324 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-6906-98-8
Гваздзёў, Сяргей. Міхаіл Сеўрук. — Серыя «100 выдатных дзеячоў беларускай культуры». — Менск: Харвест, 2015. — 64 с. — 1000 ас. — ISBN 978-985-18-3705-8
Салодкіна Л. У., Купава М. М. Сеўрук Міхаіл Канстанцінавіч. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14: Рэле — Слаявіна. — 512 с. — ISBN 985-11-0238-5 — С. 357.

Міхаіл Канстанцінавіч Сеўрук. // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі. У 5 т. / Рэд. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1986. — Т. 4: Накцюрн — Скальскі. — 742 с. — 9500 ас. С. 711.
Герасимович, Пётр Николаевич. Никифоров, Пётр Петрович. Изобразительное искусство Белорусской ССР. — Москва: Советский художник, 1957. — С. 49, 51. — 5000 ас.
Таццяна Лясніцкая. Дзве постаці на мастацкім небасхіле: Максім Танк і Міхась Сеўрук // Роднае слова : часопіс. — 2019. — № 7. — С. 83—86.
Художники Советской Белоруссии. Союз художников БССР / редакционная коллегия: Версоцкий В. И.; Гончаров Н. И.; Гутиев Н. Т.; Давидович И. А.; Кашкуревич А. М.. — Менск: Беларусь, 1976. — С. 319. — 400 с. — 18 000 ас.
Vl. Drėma. Gudų dailė. (па-беларуску: Беларускае мастацтва) (лет.) // redaktorius ir leidėjas Zigmas Prantkelevičius. Pagalbininkai: Prantkelevičius, Zigmas (1912-1967); Karosas, Jonas (1912-1975) Piūvis (па-беларуску: Разрэз) : dailės ir literatūros vienrartinis leidinys (па-беларуску: мастацтва і літаратуры аднаразовае выданьне). — Vilnius: «Patria», 1938. — С. 20—21.

Вонкавыя спасылкі

Ірына Калібаба.; Вольга Архіпава. Гісторыя адной карціны. Міхаіл Сеўрук. «ЖНІВО» (1937 г.) «Выток Нёмана — выток духоўнасьці». «Узьдзенскі раённы гісторыка-краязнаўчы музэй».
Прыватная калекцыя. Міхась Сяўрук
Сеўрук Міхась (Міхаіл Канстанцінавіч) Беларусь у асобах і падзеях. «Нацыянальная бібліятэка Беларусі».

Надзея Усава. (27 ліпеня 2024) Як шэдэўр беларускага мастацтва праляжаў схаваны аж да смерці мастака З архіва «Нашай гісторыі». Наша ніва.
Яўгенія Шыцька. (2 сакавіка 2025) Споўнілася 120 гадоў з дня нараджэння мастака Міхася Сеўрука. Звязда.
Уездный мастер(недаступная спасылка) Советская Белоруссия

[1] Уладзімер Крукоўскі. Подпіс да партрэта // Ігуменскі шлях. — 16 ліпеня 2013. — № 21 (36). — С. 6.

[2] Міхась Сяўрук(недаступная спасылка)

[Он_рисовал_людей_труда-3] а ^б Он рисовал людей труда Таямніцы Нясьвіжа

[4] Сяргей Харэўскі. «Сто твораў XX стагодзьдзя». 2012

[5] Wystawa Artystow Wileńskich w Instytucie Propagandy Sztuki. // «Słowo», : штодзённая газэта.. — Вільня: Wydawnictwa Słowa, 17.10.1937. — № 287. — С. 4.

[6] Katalog wystawy zbiorowej Grupy Wileńskiej : malarstwo, rzeźba, grafika : kwiecień - maj 1939 / Wileńskie Towarzystwo Szerzenia Kultury Sztuk Plastycznych. — Wilno: Zakłady Graficzne "Znicz", 1939. — 13 с.

[7] Jerzy Hoppen Wystava «Grupy Wileńskiej» // «Słowo», : штодзённая газэта.. — Вільня: Wydawnictwa Słowa, 30.04.1939. — № 117. — С. 9, 10.

[8] Валянціна Вайцахоўская. Нясвіжскі класік. // Мастацтва : аналiтычна-асьветнiцкi часопiс па пытаньнях тэорыi, гiсторыi i практыкi нацыянальнага i сусьветнага мастацтва. — 2005. — № 9. — С. 52—55. — ISSN 0208—2551.

[9] Валянціна Аксак. (17 сьнежня 2008) “Ars incognitа” раскрывае таямніцы. Радыё Свабода.

[10] Выстава жывапісу «Акамянелыя сімфоніі Нясвіжа» «Museum.by». «Нясьвіскі гісторыка-краязнаўчы музэй». — Апэратар - Раман Сямёнаў. Сцэнар, мантаж, голас за кадрам — Васіль Лычкоўскі..

[11] Выстава мастакоў віленскай школы адкрылася ў Менску. Радыё Свабода (16 сьнежня 2016).

[12] Вікторыя Аскерка. Водгулле Віленскай школы. Малавядомы жывапіс і графіку Міхася Сеўрука і Пётры Сергіевіча прадставілі айчынныя калекцыянеры. // Літаратура і мастацтва : газэта. — 2016, 23 сьнежня. — № 51 (4902). — С. 12. — ISSN 0024—4686.

[13] Аляксей Хадыка. Вяртанне класікі. Выстава Пётры Сергіевіча і Міхася Сеўрука ў Нацыянальным мастацкім музеі. // Мастацтва : часопіс. — 2017, студзень. — № 1 (406). — С. 21. — ISSN 0208-2551.

[14] Міхаіл Сеўрук. Дакрануцца да невядомага: каталог часовай экспазіцыі, прысвечанай 120–годдзю з дня нарадження мастака. — Менск: Колорград, 2025. — 59 с. — 300 ас. — ISBN 978-985-896-964-6

[15] Музей-запаведнік «Нясвіж» падрыхтаваў выстаўку да 120-годдзя Міхаіла Сеўрука. Звязда (18 красавіка 2025).

[16] Юлія Лісай. (15 кастрычніка 2025 года) «Міхась Сеўрук. Ідылія», да 120-годзьдзя з дня нараджэньня мастака. Нацыянальны мастацкі музэй Рэспублікі Беларусь.

[17] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2002 Т. 15: Следавікі — Трыо. — С. 9.

[18] Кватэра-музей М. К. Сеўрука Museum.by. «Нясьвіскі гістарычна-краязнаўчы музэй».

[19] Ірына Калібаба. Міхаіл Сеўрук. Знаёмства з Майстрам (2014) «Выток Нёмана — выток духоўнасьці». «Узьдзенскі раённы гісторыка-краязнаўчы музэй». — Апэратар - Раман Сямёнаў. Сцэнар, мантаж, голас за кадрам — Васіль Лычкоўскі..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]