Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар дамініканаў (Віцебск)

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар дамініканаў — колішні рымска-каталіцкі кляштарны комплекс у Віцебску. Дзейнічаў у XVII — 1-й пал. XIX стст. Займаў пляц плошчай 4950 м²^[1] на левым беразе Дзьвіны пры ўтоку ў яе ручая.

Комплекс складаўся з мураванага касьцёла, драўлянага 1-павярховага кляштарнага корпусу на мураваным падмурку і шэрагу гаспадарчых збудаваньняў^[2].

Гісторыя


Абмерны рысунак кляштарнага комплексу (1832)

Віцебскі дамініканскі кляштар заснаваў падкаморы Адам Кісель (з Брусілава) у 1682 року (магчыма, раней — у 1642^[2]). У 1771 року (паводле іншых зьвестак — у 1731^[1]) пачалося ўзьвядзеньне мураванага касьцёла, якое завяршылася толькі ў XIX ст. у значна спрошчаным варыянце (вынікае з абмерных рысункаў, зробленых у час закрыцьця кляштару)^[3]. У 1811 року каля касьцёла збудавалі новы кляштарны корпус^[1].

Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 року расейскія ўлады ліквідавалі кляштар. Таго ж року будынак касьцёла перадалі Віцебскаму гарнізоннаму батальёну^[3]. У наш час кляштарныя збудаваньні не існуюць (магчыма, захаваліся падмуркі).

Архітэктура

Касьцёл — помнік архітэктуры барока^[2]. Гэта была 3-нэфавая прастакутная ў пляне базыліка з паўкруглая алтарнай часткай і сымэтрычнымі закрысьціямі па бакох вімы прэзьбітэрыя. Хвалістая позьнебарокавая ў ніжняй частцы структура галоўнага фасада-нартэску была незавершанай. Вышэй за карніз цэнтральнага нэфу вежы накрывалі пакатыя шатры з трыкутным клясыцыстычным франтонам паміж імі^[3].

Касьцёл меў цыліндрычныя скляпеньні на распалубках^[2], што падтрымліваліся апорнымі слупамі ў форме лятарынскага крыжа і адпаведныя ім тонкімі спараванымі падпружнымі аркамі^[3]. Інтэр’ер упрыгожвалі шэсьць прысьценных разьбяных алтароў^[4].

Апроч драўлянага кляштарнага корпусу, у склад комплексу ўваходзілі будынкі флігелю (7 жылых і 1 нежылое памяшканьне), лядоўні, сьвірану, бровару, стайні, пуні^[1] і кузьні^[2] (агульная плошча 4950 м²). Пры кляштары меўся агарод (1531 м²)^[1].

У сылюэце Віцебску

Вышынныя дамінанты места (здымак да 1867) зьлева направа: фрагмэнт Усьпенскай царквы і кляштару базылянаў, Фарны касьцёл, Дабравешчанская царква, Ратуша, Уваскрасенская (Рынкавая) царква, Міхайлаўскі касьцёл дамініканаў і Вялікая сынагога

Крыніцы

^ ^а ^б ^в ^г ^д Слюнькова И. Монастыри восточной и западной традиций. — М., 2002. С. 291.
^ ^а ^б ^в ^г ^д Кулагін А. Каталіцкія храмы на Беларусі. — Менск, 2001. С. 171.
^ ^а ^б ^в ^г Габрусь Т. Мураваныя харалы. — Менск, 2001. С. 232.
^ Тамара Габрусь. Святыні ордэна прапаведнікаў // «Наша Вера» № 4 (26), 2003.

Літаратура

Габрусь Т. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока. — Менск: «Ураджай», 2001. — 287 с.: іл. ISBN 985-04-0499-X.
Кулагін А. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; маст. І. Бокі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2001. — 216 с.: іл. ISBN 985-11-0199-0.
Тамара Габрусь. Святыні ордэна прапаведнікаў // «Наша Вера» № 4 (26), 2003.
Слюнькова И. Н. Монастыри восточной и западной традиций: Наследие архитектуры Беларуси / Рос. акад. архитектуры и строит. наук. — М.: Прогресс-Традиция, 2002. — 600 с.: ил. ISBN 5-89826-093-5.

Вонкавыя спасылкі

Касьцёл і кляштар дамініканаў у Віцебску на Radzima.org

[slunkova-1] а ^б ^в ^г ^д Слюнькова И. Монастыри восточной и западной традиций. — М., 2002. С. 291.

[kulahin-2] а ^б ^в ^г ^д Кулагін А. Каталіцкія храмы на Беларусі. — Менск, 2001. С. 171.

[habrus-3] а ^б ^в ^г Габрусь Т. Мураваныя харалы. — Менск, 2001. С. 232.

[4] Тамара Габрусь. Святыні ордэна прапаведнікаў // «Наша Вера» № 4 (26), 2003.

[1]

[2]

[3]

[4]