Віганд Альгердавіч

Віганд Альгердавіч
лац. Vigand Algierdavič / Vihand Alhierdavič
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	каля 1372; 28 чэрвеня 1392
Памёр	28 чэрвеня 1392; Вільня, Вялікае Княства Літоўскае;
Пахаваны	Касьцёл Сьвятых Станіслава і Ўладзіслава;
Род	Гедымінавічы і Альгердавічы
Бацькі	Альгерд; Ульяна Аляксандраўна[d]

Віганд^[4] або Вігунт (у каталіцтве Аляксандар; каля 1372 — 28 чэрвеня 1392) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, князь кернаўскі і куяўскі.

Атрымаў ва ўдзельнае валоданьне ад свайго брата Ягайлы Кернаў і Чачэрск, у пасаг ад жонкі — Інаўроцлаўскую, Быдгашцкую і Тучнаўскую землі.

Імя

Віганд (Wigand) — імя германскага паходжаньня^[5]. Іменная аснова -віг- (-вік-) (імёны ліцьвінаў Вігунт, Вігмонт, Лодвік; германскія імёны Wigunt, Wigmunt, Lodvigus) паходзіць ад гоцкага і германскага wigs 'вайна, бойка'^[6].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Wigand (Wigant)^[7].

Варыянты імя князя ў гістарычных крыніцах: Wigand (31 кастрычніка 1382 году^[8])^[9]; Alexandro vel Vigunth Kiernoviensi (20 лютага 1387 году)^[10]; Nos Allexander alias Wygunth dei gracia dux Kernoviensis (3 траўня 1388 году)^[11]; Alexandro alias Vigunt (25 траўня 1391 году)^[12]; Wigandus (1392 год)^[4]; Allexandri dicti Wigunt (2 лютага 1395 году)^[13]; Вигонтъ (Цьвярскі летапіс)^[14].

Біяграфія

Сын вялікага князя літоўскага Альгерда ад другой шлюбу з Ульлянай Цьвярской, малодшы брат і паплечнік вялікага князя літоўскага Ягайлы.

У 1385 годзе падтрымаў Ягайлу пры падпісаньні ў Крэве уніі паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім. У 1386 годзе разам зь іншымі братамі спадарожнічаў Ягайлу ў час яго паездкі ў Польшчу. 15 лютага 1386 году ў Кракаве разам з Ягайлам прыняў каталіцкі хрост. Ужо ў лютым 1387 году ўпамінаецца як князь кернаўскі.

У час фэўдальнай вайны ў Вялікім Княстве Літоўскам 1389—1392 гадоў паміж Вітаўтам і Скіргайлам падтрымліваў апошняга. У 1390 годзе разам з Скіргайлам пацярпеў паразу ад аб’яднаных сілаў Вітаўта і крыжакоў. У 1391 годзе ачоліў выправу літоўскага войска на Прусію, дзе няўдала аблажыў замак Нойгартэн.

Ажаніўся ў 1390 годзе зь Ядвігай Апольскай, дачкой сылескага князя Ўладзіслава Апольскага.

Памёр у Вільні, спачыў у Віленскай катэдры^[15].

Крыніцы

^ ^а ^б ^в Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 339.
^ А. Э. Вигант (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VI. — С. 225.
^ Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 336.
^ ^а ^б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 136.
^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1578.
^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 287.
^ Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о военной помощи (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
^ Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 60.
^ Земский привилей боярам-католикам ВКЛ (1387), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 19.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 35.
^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 41.
^ ПСРЛ. Т. 15. — СПб, 1865. С. 435.
^ Шаланда А. Вігунт // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 407.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: Тэхналогія, 2001. — 216 с. — 500 ас. — ISBN 978-985-458-050-4

[_97cffa71e767ebdd-1] а ^б ^в Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 339.

[_c9169cae570ab91e-2] А. Э. Вигант (рас.) // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. VI. — С. 225.

[_6f6624179c211a94-3] Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Warszawa: 1895. — С. 336.

[Urban-2001-136-4] а ^б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 136.

[5] Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 1578.

[6] Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.

[7] Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 287.

[8] Договор между ВКЛ и Тевтонским орденом о военной помощи (1382), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae

[9] Codex diplomaticus Lithuaniae, 1253—1433. — Vratislaviae, 1845. P. 60.

[10] Земский привилей боярам-католикам ВКЛ (1387), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae

[11] Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 19.

[12] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 35.

[13] Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 41.

[14] ПСРЛ. Т. 15. — СПб, 1865. С. 435.

[15] Шаланда А. Вігунт // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 1. С. 407.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]